Karar Künyesi
Farklı kadrolarda çalışırken sınava girmeden teknisyen, tekniker veya mühendisliğe atama yapıldığı görülmüştür.
18.04.1999 tarih ve 23670 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in 2’nci maddesinde, bu Yönetmeliğin belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında, müdür ve daha alt görevlere görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atanmalarında uygulanacağı, “Görevde Yükselmeye İlişkin Esaslar” başlıklı ikinci bölümünün “Öğrenim düzeyi” başlıklı 5’inci maddesinde atanabilmek için gerekli öğrenim şartı belirtilmiş, 11’inci maddesinde Görevde yükselme eğitiminde başarılı olanların bu Yönetmelik kapsamında bulunan görevlere atanabilmeleri için kurumlarınca çıkarılacak görevde yükselme yönetmeliğine uygun olarak yapılacak sınava katılarak başarılı bulunmalarının şart olduğu, kurumların bu yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak şartıyla kendi yönetmeliklerini çıkarabilecekleri düzenlenmiştir.
02.02.2000 tarih ve 23952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İl Özel İdareleri, Belediyeler ve İl Özel İdareleri ve Belediyelerin Kurdukları Birlik, Müessese ve İşletmeler ile Bunlara Bağlı Döner Sermayeli Kuruluşlardaki Memurların Görevde Yükselme Esaslarına Dair Yönetmelik’in 5 inci maddesinin (f) fıkrasında,
“Teknik Hizmetler Grubu;
Mühendis, mimar, şehir plancısı, jeolog, jeomorfolog, jeofizikçi, hidrolog, istatistikçi, fizikçi, arkeolog, matematikçi, (Ek: 10/05/2001-24398) ekonomist,
Tekniker,
Teknisyen, teknik ressam, fen memuru,”
olarak düzenlenmiş, yönetmeliğin “Görevde yükselme sınavı” başlıklı 9’uncu ilk fıkrasında, “Görevde yükselme eğitiminde başarılı olanların bu Yönetmelik kapsamında bulunan görevlere atanabilmeleri için kurumlarınca yaptırılacak ve yapılacak sınava katılarak başarılı olmaları şarttır.” denilmiş, 14’üncü maddesinde öğrenim düzeyine ilişkin düzenlemeler ve 15’inci maddesinde hizmete ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Diğer kamu ve kurumlarına ait Yönetmeliklerde de benzer hükümler yer almıştır.
2000'li yıllarda çıkarılan Görevde Yükselme Yönetmeliklerinde unvan değişiklikleri (teknik, sağlık vb.) görevde yükselme olarak kabul edilmiştir. Açılan davalar sonucunda Danıştay Beşinci Dairesince, Yönetmelikle, fakülteleri bitirmek suretiyle mühendis, mimar, şehir plancısı, jeomorfolog... gibi unvanları kazanan, fakat kurumda memur olarak çalışanların
bu kadrolara atanmalarını görevde yükselme olarak değerlendirilemeyeceğine karar verilmiştir. İdareler bunu sınavsız olarak bu kadrolara atanabileceği şeklinde anlayarak sınavsız olarak atama yapmışlardır. Danıştay Beşinci Dairesinin aşağıdaki kararlarından da görüleceği üzere gördüğü öğrenimin sonucu olarak bu unvanları kazanan, fakat memur olarak çalışmakta olanların anılan kadrolara atanmaları, sadece sınıf ve unvan değişikliği olup, görevde yükselme niteliği taşımamaktadır. Aynı Dairenin kararlarında bu durumda olanlar için ayrı sınav yapılması gerektiği açıkça yer almıştır. Farklı memur kadrosunda çalışırken sınava girmeden teknisyen/ tekniker/mühendisliğe sınavsız atanma açık hata kapsamındadır. Açık hata kapsamında yapılan atamalar süresiz olarak geri alınabilir. Atanma şartlarını taşımadan yapılan atamanın iptal edilmesi gerekir. İdari yargı istikrarlı olarak şartları yerine getirmeden bir kadroya yapılan atamanın açık hata kapsamında olduğu ve bu nedenle yapılan ödemelerin her zaman geri alınacağına dair kararlar vermektedir.
Danıştay Beşinci Dairenin E: 2000/4306, K: 2003/5767 sayılı kararı, "Yönetmelikle, fakülteleri bitirmek suretiyle mühendis, mimar, şehir plancısı, jeomorfolog... gibi unvanları kazanan, fakat kurumda memur olarak çalışanların bu kadrolara atanmalarını görevde yükselme olarak değerlendirip, aynı koşullara bağlamıştır. Oysa gördüğü öğrenimin sonucu olarak bu unvanları kazanan, fakat memur olarak çalışmakta olanların anılan kadrolara atanmaları, sadece sınıf ve unvan değişikliği olup, görevde yükselme niteliği taşımamaktadır. Dolayısıyla öğrenimle belli unvanları kazanmış olan memurların sınıf ve unvan değişikliği için yapılacak sınavı kazanmaları zorunlu olmakla birlikte; yapılacak bu sınavın görevde yükselme sınavı dışında, o meslekle ilgili ve dışarıdan mühendis, mimar, şehir plancısı
...alımları için yapılan sınavla aynı nitelikte olması gerektiği açık olduğundan, mevcut düzenlemeler hukuka aykırıdır."
Danıştay Beşinci Dairenin E: 2002/4014, K: 2005/4352 sayılı kararı, "Davalı idare, mühendislik fakültesini bitirmek suretiyle mühendis unvanını kazanan, fakat kurumda tekniker olarak çalışanların mühendis kadrolarına atanmalarını görevde yükselme olarak değerlendirmiştir. Oysa, gördüğü öğrenimin sonucu olarak mühendis unvanını kazanan, fakat tekniker olarak çalışmakta olanların mühendis kadrolarına atanmaları, sadece sınıf ve unvan değişikliği olup, görevde yükselme niteliği taşımamaktadır. Dolayısıyla mühendis unvanını kazanmış olan teknikerlerin sınıf ve unvan değişikliği için yapılacak sınavı kazanmaları zorunlu olmakla birlikte; yapılacak bu sınavın görevde yükselme sınavı dışında mühendislik mesleği ile ilgili ve dışarıdan mühendis alımları için yapılan sınavla aynı nitelikte olması gerektiği açıktır."
Danıştay Beşinci Dairenin E: 2003/265, K: 2005/2663 sayılı kararı, "Yapı Meslek Lisesi mezunu olan ve teknisyen unvanını gördüğü öğrenim sonucu olarak kazanan, ancak memur olarak çalışan davacının, teknisyen kadrosuna atanması, sadece sınıf ve unvan değişikliği niteliğinde olup; görevde yükselme niteliği taşımamaktadır. Dolayısıyla teknisyen unvanını kazanan davacının sınıf ve unvan değişikliği için sınava tabi tutulması zorunludur. Anılan sınavın görevde yükselme sınavı dışında, teknisyenlik mesleği için yapılan sınavla aynı nitelikte olması gerektiği açıktır. Bu nedenle, davacının teknisyen kadrosuna atanma istemini, görevde yükselme koşullarına bağlı tutan, sınıf ve unvan değişikliği olarak değerlendirmeyen davalı yönetim işleminde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Dava konusu bireysel işlemin iptali, davacının doğrudan teknisyen kadrosuna atanması sonucunu doğuran bir karar olmayıp, teknisyen kadrosuna atanmak isteyen davacının, görevde yükselme sınavına tabi olamayacağına ilişkin olup, bu haliyle istemin hukuksal dayanağının doğru saptanmadığını vurgulayan bir karar niteliğindedir. Davacının, mevzuat gereği sınıf ve unvan değişikliğini gerektiren bu tür bir atama için yapılacak sınava tabi olacağında kuşku yoktur."
şeklindedir. Söz konusu kişiler sınava girmeden teknisyen/ tekniker/mühendisliğe atanmışlardır. Nitekim 9046 sicil numaralı kişi ile ilgili Danıştay Beşinci Dairesinin E: 2004/4540, K: 2005/2157 sayılı ilamında, Öğrenimle ilgili belli unvanları kazanmış olan memurların sınıf ve unvan değişikliği için yapılacak sınavı kazanmaları zorunlu olmakla birlikte, yapılacak bu sınavın görevde yükselme sınavı dışında o meslekle ilgili ve dışarıdan mühendis, mimar, şehir plancısı…alımları için yapılan sınavla aynı nitelikte olması gerektiği açık olduğundan mevcut düzenlemelerin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle 5/f maddesinin iptaline karar verildiği belirtilerek, kişinin bu nedenle görevde yükselme sınavına tabi tutulmasında hukuka uyarlık bulunmadığına karar verilmiştir. Söz konusu kişi ile ilgili Mahkeme ilamlarında işlemin iptaline karar verilmekle birlikte, bu kişinin sınav olmaksızın tekniker kadrosuna atamasının yapılacağı sonucu çıkmamaktadır. Verilen iptal kararları sınavsız atama yapılacağı anlamına gelmemekte, ayrı bir sınav yapılması gerektiğini belirtmektedir.
04.07.2009 tarih ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde, “Unvan değişikliği: En az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin
kadrolara yapılan atamaları,” (j) bendinde, “Unvan değişikliği sınavı: Bu Yönetmelik kapsamındaki personelin, en az orta öğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin görevlere atanmaları için eğitime tabi tutulmaksızın alınacakları yazılı sınavı” ifade ettiği, “Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliğine İlişkin Esaslar” başlıklı 5’inci maddesinin “Unvan değişikliğine tabi kadrolar” başlıklı 2’nci fıkrasının (a) bendinde, “…mühendis....” sayılmış, “Unvan değişikliği sınavına tabi olan kadrolara atanacaklarda aranacak genel şartlar” başlıklı 8’inci maddesinde, Unvan değişikliği suretiyle atanacaklarda, Unvan değişikliği sınavında başarılı olmak ile Yükseköğrenim mezunu olanların 1-4 dereceli kadrolara atanmaları için 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen süre kadar hizmeti bulunmak şart olarak sayılmış 8’inci maddede belirtilen son sicil notu 76 puandan aşağı olmamak ibaresi 07.05.2014 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır. “Unvan değişikliği sınavına tabi olan kadrolara atanacaklarda aranacak özel şartlar” başlıklı 9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, “…Mühendis kadrosuna atanabilmek için; Fakülte veya en az dört yıllık yüksekokulların ilgili bölümlerinden mezun olmak ile öğrenim durumu itibariyle atanacağı kadro unvanını ihraz etmiş olmak” şartları sayılmıştır. Yönetmelikte yer alan düzenlemelere göre mühendis kadrosuna atanabilmek için genel ve özel şartların yerine getirilmesi gerekir.
Anayasa Mahkemesinin 18.10.2022 tarih ve 31987 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2019/19788 sayılı Bireysel Başvuru kararında, “66… İlgili yargı kararlarında belirtildiği üzere (bkz. §§ 37,38) iptal davalarında idari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargısal denetiminin söz konusu işlemlerin tesis edildiği tarihteki duruma göre yapılması kuraldır…” ve Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun 30/9/1994 tarihli ve E.1993/247, K.1994/559 sayılı kararında, “...İdare Hukuku ilkelerine göre, iptal davaları incelenirken, iptali istenilen işlemin tesis edildiği andaki durum yargılanır ve iptal kararı, idari işlemi tesis edildiği tarihten itibaren ortadan kaldırır..." yer alan ifadeler dikkate alınmalıdır.
Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kararlarında belirtildiği üzere kazanılmış hak, hakkın elde edildiği tarihteki düzenlemelere (mevzuata) uygun edilmesi halinde geçerlidir. Hakkın elde edildiği tarihteki düzenlemelere (mevzuata) uygun elde edilmeyen hak, kazanılmış hak olarak değerlendirilemez.
Kamu görevlilerinin ilk kez bir göreve atanırken ya da görevde yükselme suretiyle üst göreve atanırken söz konusu görevin gerektirdiği nitelikleri taşıması zorunludur. Bu zorunluluk atama tarihi bakımından geçerli olduğu gibi görevin sürdürüldüğü süre zarfı yönünden de
taşınması gereklidir. Bu çerçevede ilgililerin atandıkları kadronun şartını taşımadığı açıktır. Bir görev için öngörülen koşulların taşınmaması halinde bu görevin belirli bir süre yürütülmüş olması ilgili lehine kazanılmış hak oluşturmaz. Söz konusu koşulların atama süresince de taşınması zorunlu olduğundan bu koşulun taşınmadığının daha sonra tespit edilmesi bu kişinin bu kadroda çalışmasına hukuki engel oluşturur. İlgililerin gerekli koşulları taşımadan kadrolara atandıkları anlaşıldığından dolayı, bu görevi yürütebilmelerine olanak da bulunmamaktadır. İdari yargı, istikrarlı olarak koşullarını taşımadığı halde yapılan atamanın açık hata kapsamında olduğu ve bu nedenle yapılan ödemelerin her zaman geri alınacağına dair kararlar vermektedir.
… sicil numaralı personel 14.04.2005 tarihinde sınava girmeksizin teknisyen kadrosundan tekniker kadrosuna, … sicil numaralı personel 14.04.2005 tarihinde sınava girmeksizin teknisyen kadrosundan tekniker kadrosuna, … sicil numaralı personel programcı kadrosundan sınava girmeksizin 10.04.2000 tarihinde teknisyen ve 08.08.2005 tarihinde tekniker kadrosuna, … sicil numaralı personel Bilgisayar İşletmeni kadrosundan sınava girmeksizin 14.04.2005 tarihinde tekniker kadrosuna, … sicil numaralı personel çözümleyici kadrosundan sınava girmeksizin 10.04.2000 tarihinde teknisyen ve 14.04.2005 tarihinde tekniker kadrosuna, … sicil numaralı personel Bilgisayar İşletmeni kadrosundan sınava girmeksizin 10.04.2000 tarihinde teknisyen ve 14.04.2005 tarihinde tekniker kadrosuna, … sicil numaralı personel 22.06.2001 tarihinde sınava girmeksizin öğretmen kadrosundan mühendis kadrosuna, … sicil numaralı personel 08.10.2014 tarihinde sınava girmeksizin öğretmen kadrosundan mühendis kadrosuna, … sicil numaralı personel 26.07.2002 tarihinde sınava girmeksizin memur kadrosundan mühendis kadrosuna, … sicil numaralı personel 06.05.2005 tarihinde sınava girmeksizin öğretmen kadrosundan mühendis kadrosuna, … sicil numaralı personel öğretmen olarak çalışırken 19.06.2001 tarihinde memur ve 08.10.2022 tarihinde sınava girmeksizin öğretmen kadrosundan mühendis kadrosuna, … sicil numaralı personel araştırma görevlisi olarak çalışırken 19.06.2008 tarihinde peyzaj mimarı kadrosuna ve 14.06 2018 tarihinde sınava girmeksizin mühendis kadrosuna (söz konusu kişinin peyzaj mimarı kadrosuna sınavsız atanması mümkün olup, peyzaj mimarı kadrosundan mühendis kadrosuna atanması hatalıdır.) atanmıştır. Personelin sicil numaraları kısmı “…” şeklinde belirtilmiş olup, sicil numaralarına ilişkin bilgi Sayıştay Taslak Denetim Raporu ile Büyükşehir Belediyesinde bulunmaktadır.
Kamu idaresi cevabında, İl Özel İdareleri, Belediyeler ve İl Özel İdareleri ve Belediyelerin Kurdukları Birlik Müessese ve İşletmeler ile Bunlara Bağlı Döner Sermayeli Kuruluşlardaki Memurların Görevde Yükselme Esaslarına Dair Yönetmelik’in 5’inci madde
hükmü yazılarak Danıştay Beşinci Dairesinin 29.12.2003 tarih ve E:2000/4306, K:2003/5767 sayılı kararı ile 5/f maddesinin iptaline karar verildiği, Yükseköğretim Kurulunun 31.01.1984 tarih ve 84.3.143 sayılı kararında, Meslek Yüksek Okulları Teknik Programlar Bölümünden mezun olan öğrencilerin diplomalarına Tekniker yazılacağının belirtildiği, 3795 sayılı Bazı Lise ve Fakülte Mezunlarına Unvan Verilmesi Hakkında Kanun’un 3’üncü maddesinin (b) bendinde, lise üstü iki yıl süreli yüksek teknik öğretim görenlere Tekniker unvanı verileceği hükmünün yer aldığı, dolayısıyla Danıştay Beşinci Dairesinin kararı ile Yükseköğretim Kurulunun anılan kararına istinaden personellerin tekniker ve mühendis kadrolarına atamalarının gerçekleştirildiği ifade edilmiştir. Yukarıda 02.02.2000 tarih ve 23952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İl Özel İdareleri, Belediyeler ve İl Özel İdareleri ve Belediyelerin Kurdukları Birlik, Müessese ve İşletmeler ile Bunlara Bağlı Döner Sermayeli Kuruluşlardaki Memurların Görevde Yükselme Esaslarına Dair Yönetmelik’in 5 inci maddesinin (f) fıkrası ile buna ilişkin iptal süreci ve hukuki sonuçları ayrıntılı irdelendiği için tekrar etmeye gerek bulunmamaktadır. Kamu idaresi cevabında belirtilen açıklama ve bilgiler söz konusu kişilerin belirtilen kadrolara sınavsız atanacağı anlamına gelmemektedir.
Sınava girmeden teknisyen, tekniker ve mühendis kadrosuna atanan bu kişilerin söz konusu kadrolara yapılan atamalarının iptali sağlanmalıdır.