Belediye tarafından gerçekleştirilen otel yapım işinde kamu ihale mevzuatına aykırı uygulamaların bulunduğu görülmüştür.

1. Uygulama Projesi Bulunan Yapım İşinde Birim Fiyat Teklif Almak Suretiyle İhaleye Çıkılması

   Kurum tarafından ihale edilerek sözleşmeye bağlanan otel yapım işinin anahtar teslim götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihaleye çıkılmadığı görülmüştür.

   4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinde; bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulmasının zorunlu olduğu ifade edilmiş olup,

   Aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde ise; ihale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği, uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılmasının zorunlu olduğu,

   Ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği belirtilmiştir.

   Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Teklif ve sözleşme türünün tespitinde uyulması gereken hususlar” başlıklı 46.3 maddesinde; idarelerin teklif birim fiyat üzerinden ihaleye çıkılmasını öngördükleri durumlarda; söz konusu usule göre ihaleye çıkılmasına karar verilmesine ilişkin objektif gerekçeleri açık ve net olarak ortaya koymaları ve bu hususu teklif türünün belirlenmesine ilişkin standart formda (Standart Form-KİK001.3/Y) belirtmelerinin gerekli olduğu ifade edilmiştir.

   Kurum uhdesinde geçici kabulü yapılan ve devam eden yapım işleri üzerinde yapılan incelemelerde, Belediyenin 2022 yılında otel yapımı için ihaleye çıktığı, projenin yaklaşık %60 tamamlandığı ve 121.896.723,30 TL tutarında hakkediş ödemesi yapıldığı görülmüştür. Yani söz konusu otelin tamamlanması için (otel mefruşatı hariç) 2022 yılı fiyatlarına göre toplam 203.161.205,00 TL ödenek gereklidir. Bir başka anlatımla otel yapım işinin maliyeti Amasya Belediyesinin 2022 bütçe giderleri toplamı olan 453.221.623,00 TL’nin yaklaşık %45’ine karşılık gelmektedir. Bunun yanında; uygulama projesi olduğu halde söz konusu otel yapım işi için anahtar teslim götürü bedel usulü ile ihaleye çıkılması gerekirken birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilerek sözleşmeye bağlandığı tespit edilmiştir. Ayrıca ilgili yapım işinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21/b maddesine göre ilan yapılmaksızın pazarlık usulü ile ihale edildiği görülmüştür.

   Yukarıda izah edilen mevzuat hükümlerinde belirtildiği üzere, ihale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği yapım işleri ile doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işleri hariç olmak üzere Kurum tarafından uygulama projeleri hazırlanan bina işlerinde, anahtar teslim götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihaleye çıkılmasının zorunlu olduğu hususunun gözetilmesi ve ihale mevzuatı doğrultusunda işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

2. İhale Öncesi Yeterli Ödeneğin Hatalı Hesaplanması

Otel yapım işinde ilk yıl için öngörülen ödeneğin proje maliyetinin %10’undan az olduğu görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin a bendinde; “Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler hariç olmak üzere, proje maliyetinin %10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz” hükmü yer almaktadır.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’ncü maddesinde; birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde

%20'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabileceği belirtilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerine istinaden proje maliyetinin içeriğine yaklaşık maliyet ile yaklaşık maliyet tutarına %18 oranında Katma Değer Vergisi ve %20 oranında iş artış tutarı ve tahmini fiyat farkının eklenerek hesaplanması gerektiği değerlendirilmektedir. Söz konusu otel yapım işinin incelenmesinde; ilk yıl için belirlenen ödeneğin proje maliyetinin %10’undan az hesaplandığı anlaşılmıştır.

Bu itibarla, yapım işi ihalelerinde ihale öncesi yeterli ödeneğin mevzuatta belirlenen oranda hesaplanması ve ayrılması gerekmektedir.