İdarenin 2021 yılı borç stoku hesaplamasında; piyasa borçları, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış vergi ve sosyal güvenlik borçları gibi kalemlerin hesaplamaya dahil edilmemesi nedeniyle borçlanma üst sınırının aşıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinin (d) bendinde; belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarının, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla güncellenen miktarını aşamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin (e) bendinde ise belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin

%50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla güncellenen miktarının yılı içinde toplam %10’unu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; %10’unu geçen iç borçlanmayı ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayı ile yapabileceği ifade edilmiştir.

5393 sayılı Kanun’un 68'inci maddesine istinaden İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan 21.02.2005 tarihli ve 45201 sayılı Genelge’ ye göre de, idarenin borçlanma sınırının tespitinde; İller Bankası kredileri ve faizleri, banka kredileri ve faizleri, dış krediler ve

faizleri, Hazineye olan borçlar ve faizleri, piyasa borçları (bütçe emanetleri), vergi ve sosyal güvenlik borçlarının tamamı dikkate alınmalıdır.

Belediyelerin yukarıda sayılan borç kalemlerinin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku; idarenin en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını aşmamalı ve toplamda belirtilen sınırın üzerinde borçlanma yapılmamalıdır.

İdarenin 2021 yılı borç stoku hesaplamasının incelenmesi neticesinde; piyasa borçları, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış vergi ve sosyal güvenlik borçları gibi borç kalemlerinin hesaplamaya dahil edilmemesi sonucunda İdarenin toplam borcunun yasal düzenlemede belirtilen sınırı aştığı görülmüştür.

Şöyle ki; idarenin 2020 yılı sonu itibariyle kesinleşen bütçe geliri olan 296.649.149,84 TL'ye %9,11’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında, 2021 yılının borçlanma sınırı 323.673.887,39 TL olmaktadır. İdarenin 2021 yılı sonu itibariyle borç stok miktarı ise 5393 sayılı Kanun ve mezkûr Genelge’de belirtilen unsurlar üzerinden değerlendirildiğinde; aşağıdaki tabloda görüleceği üzere 465.977.096,70 TL’dir. Belediyenin toplam borç stok tutarı 465.977.096,70 TL olup 2021 yılı için borçlanma sınırı olan 323.673.887,39 TL’ yi 142.303.209,31 TL aşıldığı görülmektedir.

Ayrıca, kesinleşen bütçe gelirinin yeniden değerleme oranı uygulandığında elde edilen 323.673.887,39 TL’nin %10’u olan 32.367.388,74 TL sınırına kadar olan borçlanmalarda belediye meclisinin bunu aşan tutarda borçlanmalar için ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayı alınması gerekirken Kanun’un bu amir hükmüne de uyulmamıştır.

Bu husus önceki yıl Sayıştay raporlarında da bulgu konusu yapılmış olup herhangi bir düzeltici işlem yapılmamıştır.

Kamu idaresi tarafından; Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne göre yükümlülüklerin borç ve emanet olarak ikiye ayrıldığı, 32, 36, 38, 43 ve 48 hesap gruplarının borç değil emanet yükümlülükler olarak değerlendirildiği ve bu sebeple borçlanma limitinin aşılmadığı ifade edilmiş olsa da hukuki normun uygulayıcıları tarafından bağlayıcı olan Genelge’de toplam borç stoğunun hesaplanmasında emanet hesaplarının da dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

Sonuç olarak, Belediyenin mevcut mali yapısı karşısında sürdürülebilirlik açısından etkin bir borç yönetimini teminen kanunlarla belirlenmiş olan limitler dahilinde faaliyetlerini yürütmesi ve borçlanması gerekmektedir.

Tablo 10: 2021 Yılı Borç Stoku