2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “İşgal harcı konusu” başlıklı 52’nci maddesinde;

“Belediye sınırları içinde bulunan aşağıdaki yerlerden herhangi birinin satış yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak işgal edilmesi, İşgal Harcına tabidir:

…

2. Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için işgali,

…

Yukarıda sayılan yerlerin izinsiz işgalleri mükellefiyeti kaldırmaz.” “Mükellef” başlıklı 53’uncu maddesinde;

“İşgal Harcını, işgali harca tabi yerleri 52’nci maddede yazılı maksatlarla işgal edenler ödemekle mükelleftir.” denilmektedir.

2886 sayılı Kanun’un “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde;

“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz(1) malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı

geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.” hükmü yer almaktadır.

Diğer yandan, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar” başlıklı 32’nci maddesinde;

“Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce (...) (3) tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur.

Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshasıda muhtara bırakılır.

Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister.

Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir.

Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.”

“İdari müeyyideler” başlıklı 42’nci maddesinde;

“Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır.

Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal

emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır:

…

18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir.” hükümleri bulunmaktadır.

İdarenin 2018 yılı mali işlemlerinin incelenmesi neticesinde, İlçede bulunan ruhsatlı işyerlerinin ruhsata uygunluğunun incelenmesi neticesinde 120 adet işyerinin ruhsata aykırı açık veya kapalı alan kullanımlarının olduğu tespit edilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere İdarenin ruhsata aykırı olarak kullanılan açık alanlar için, buraların kamusal alan olması nedeniyle durumuna göre işgal harcı veya ecrimisil alması, kapalı alanlar için ise 3194 Sayılı İmar Kanunu’nun 32’nci maddesine göre işlem tesis edilerek yapı tatil tutanağı tanzim ettirilmesi ve aynı Kanun’un 42’nci maddesine göre para cezası uygulanması ve kaçak yapılaşmanın yıktırılması gerekmektedir. Söz konusu işyerlerinden kendi mülkiyetlerinde olan ve 3194 sayılı İmar Kanunu’na aykırı olmayan veya mevzuat düzenlemesi sonucunda yapı kayıt belgesi alan ve yapı kullanma iznine dönüşen/dönüşebilecek işyerlerinin muayene ve harç ücretlerinin de gerçek alanları üzerinden güncellenmesi mevzuata uygun olacaktır.

Kamu idaresi cevabında; “İş yerlerinin işyeri açma ruhsat başvurularında beyan etikleri kullanım alanlarına aykırı olarak kullandığı yerlerden İmar Kanunu’na aykırı olmayan yerlerden kendi mülkiyet sınırları içerisinde bulunan kullanım alanlarından eksik veya yanlış beyan edilen işyeri kullanım alanları tespit edilerek işyeri açma ruhsat harcı alınarak işyerlerinin gerçek kullanım alanları güncellenecektir. Kamusal alanda yapılan işgaller her ay düzenli olarak Zabıta Müdürlüğü ekiplerimiz tarafından ölçülerek işletmelerden işgal ücreti alınmaktadır.” denilmiştir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; işyeri açma ruhsat harcının işyerlerinin gerçek kullanım alanları üzerinden alınması ile ilgili gerekli güncellemelerin yapılacağı ve kamusal alanda yapılan işgallerden işgal ücreti alındığı

belirtilmiştir. Yapılan tespitlerde kamusal alan kullanımlarının bazılarından işgal bedeli alınmadığı görülmüştür. İmar mevzuatına aykırı işyerleri için mevzuatta belirtilen yaptırımların yapılması ve kamusal alan kullanımlarının tamamından işgal bedeli alınması için gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip edilen denetimlerde izlenecektir.