İdarenin 2019 yılı borç stoku hesaplamasında; piyasa borçları, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış vergi ve sosyal güvenlik borçları gibi borç kalemleri hesaplamaya dahil edilmemiş olup söz konusu borç kalemlerinin hesaplamaya dahil edilmesi durumunda İdarenin toplam borcu yasal düzenlemede belirtilen sınırı aşmaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Borçlanma” başlıklı 68'inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde; belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarının, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamayacağı; bu miktarın büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanacağı ifade edilmiştir.

Kanun’un 68'inci maddesine istinaden İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan 21.02.2005 tarihli ve 45201 sayılı Genelge’ye göre de, İdarenin borçlanma sınırın tespitinde; İller Bankası kredileri ve faizleri, banka kredileri ve faizleri, dış krediler ve faizleri, Hazineye olan borçlar ve faizleri, piyasa borçları (bütçe emanetleri), vergi ve sosyal güvenlik borçlarının tamamı dikkate alınmalıdır.

Belediyelerin yukarıda sayılan borç kalemlerinin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku; idarenin en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını (büyükşehir belediyeleri için 1,5 katını) aşmamalı ve toplamda belirtilen sınırın üzerinde borçlanma yapılmamalıdır.

İdarenin 2019 yılı borç stoku hesaplamasının incelenmesi neticesinde; piyasa borçları, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış vergi ve sosyal güvenlik borçları gibi borç kalemlerinin hesaplamaya dahil edilmediği; söz konusu borç kalemlerinin hesaplamaya dahil edilmesi durumunda İdarenin toplam borcunun yasal düzenlemede belirtilen sınırı aştığı tespit edilmiştir. Şöyle ki:

İdarenin 2018 yılı sonu itibariyle kesinleşen bütçe geliri 418.831.330,89 TL'ye % 23,73’lük yeniden değerleme oranı uygulandığında, 2019 yılının borçlanma sınırı 518.220.005,71 TL olmaktadır. İdarenin 2019 yılı sonu itibariyle borç stok miktarı ise, 5393 sayılı Kanun ve mezkûr Genelge’de belirtilen unsurlar üzerinden değerlendirildiğinde; aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, 892.744.862,63 TL’dir.

Tablo 12:İdarenin Borç Stok Hesaplamasına Dahil Olan Borç Kalemleri

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, kamu idaresi cevabında özetle; 4749 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinde iç ve dış borç tanımlarının yapıldığı, buna göre devlet iç borcunun “Müsteşarlık tarafından yurt içinde ihraç olunan Devlet iç borçlanma senetleri, Hazinenin geçici nakit ihtiyacını karşılamak için yurt içi piyasalardan yaptığı borçlanmalar ve senede bağlı olup olmadığına bakılmaksızın Müsteşarlık tarafından üstlenilen her türlü malî yükümlülükleri” olarak tanımlandığı, dolayısıyla belediyelerin bilânçolarındaki 30-Kısa Vadeli İç Mali Borçlar ile 40-Uzun Vadeli İç Mali Borçlar gruplarında yer alan ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci maddesi kapsamında yapılan borçlanmaların toplam borç stoku hesaplamasına dahil edileceği, diğer pasif hesap gruplarının ise hesaplamaya dahil edilmemesi gerektiğinin düşünüldüğü ifade edilmiştir.

Ancak, 4749 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinde bahsedilen iç ve dış borç tanımları, Devlet iç borçlarına ilişkindir. Bu tanımdan hareketle, Belediyeler için sadece 30-Kısa Vadeli İç Mali Borçlar ile 40-Uzun Vadeli İç Mali Borçlar gruplarını borç tanımı içinde değerlendirmek mümkün değildir. 5393 sayılı Kanun ve ilgili Genelge belediyeler için özel hüküm niteliğindedir, dolayısıyla hukuk normları çerçevesince özel hükümlerin dikkate alınması gerekmektedir.

Netice olarak, İdarenin 2019 yılı itibariyle sahip olduğu borç stoku mevzuatında belirtilen borçlanma sınırını geçmiştir. Dolayısıyla, mevcut borç stoku borçlanma sınırının altına çekilene kadar yeni bir borçlanmaya gidilmemesi gerekmektedir.