Karar Künyesi
Bornova Belediye Başkanlığı ile Tüm Yerel Yönetim Çalışanları Sendikası (Tüm- Yerel-Sen) arasında akdedilen ve 01.01.2018 tarihinden itibaren geçerli olan Toplu İş Sözleşmesinde, sözleşmenin konusu olmayan ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve
Toplu Sözleşme Kanunu’na aykırılık oluşturan hükümlerin bulunduğu tespit edilmiştir.
4688 sayılı Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddenin birinci fıkrasında;
“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, … karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, … arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz.” denilmektedir.
Belediye ile Tüm-Yerel-Sen arasında akdedilen 01.01.2018-31.03.2019 yürürlük tarihli Toplu Sözleşme’nin Sosyal Haklar ile ilgili 19’uncu maddesinde;
“d) Yılda bir kez tüm memurlara tam teşekküllü sağlık taraması yapılması sağlanır.
Sağlık taraması bulgularının olumsuz çıkması halinde daha ileri tetkikler işverence yaptırılabilir.
İşveren çalıştıkları iş yeri ve muayene edildikleri hastane arasında olanaklar ölçüsünde çalışanlara vasıta tahsis eder.”
20’nci maddesinde;
“Bu Toplu İş Sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren belediyenin mevcut ya da açacağı kreş veya çocuk bakım evlerinden çalışanlarının yasal imkanlar doğrultusunda indirimli ve öncelikli faydalanması sağlanır.”,
21’inci maddesinde;
“a) Belediyenin mülkiyeti ve kendi varlıkları üzerinde kurulu olup, belediyece işletilen dershane, tiyatro, spor, kültürel ve benzeri tesislerden; çalışanlar ile eş ve çocuklarının öncelikli faydalanması sağlanır. Başta Ayfer Feray Açık Hava Tiyatrosu olmak üzere, işverenin tüm tesislerine ilişkin olarak, her tür gösteri veya hizmete yönelik giriş ücreti işveren eş ve çocuklarına yasal imkanlar doğrultusunda indirimli olacaktır.”
“Diğer Haklar ve Ücretli İzinler” başlıklı 23’üncü maddesinde;
“a) 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde Kadın çalışanlar yasal çerçevede izin verilebilir.
Ulusal düzeyde kabul edilen 10-16 Mayıs engeliler haftasının ilk günü ile 3 Aralık Dünya Engelliler Gününde, engellilere yönelik faaliyet gösteren konfederasyon, bağlı
federasyon ve derneklerin kamu görevlisi olan yönetim kurulu üyeleri ile kamuda görev yapan tüm engelliler idari izinlidir.
Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli bulunan şehit dul ve yetimleri ile anne, baba ve kardeşleri 18 Mart Şehitler Gününde, malul gaziler ile eşleri ise 19 Eylül Gaziler Gününde idari izinlidir.” hükümlerine yer verilmiştir.
Ayrıca Belediye ile Tüm-Yerel-Sen arasında imzalanan Sözleşme’ye yapılan Ek Protokol (No: 2) ile eklenen “Kaza Güvence Primi” başlıklı ek madde uyarınca, zabıta personelinin araç kullanımı esnasında oluşabilecek trafik kazaları riskine karşı, personelin olası mağduriyetinin giderilmesi ve sağlanacak güvence ile iş performansının daha da artması için, Zabıta Müdürlüğü personelinden isteyenlerin belirlenecek bir kaza Yardım Derneğine toplu olarak üye olması sağlanacağı ve personelce derneğe ödenen üyelik aidatının personelin aylık ücreti ile birlikte kendisine ödeneceği belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen Toplu İş Sözleşmesi maddeleri incelendiğinde, ilgili hükümlerin sosyal denge tazminatı ödenmesiyle ilgili olmadığı ve 4688 sayılı Kanun’a aykırılık oluşturduğu görülmüştür.
Bu itibarla, belirtilen mevzuat hükümlerine göre imzalanacak toplu sözleşmenin konusu, memur ve sözleşmeli personele yapılacak sosyal denge tazminatı ödemesi tutarının belirlenmesi olup; sosyal denge ödemesiyle ilgili olmayan ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu hükümlerine aykırılık oluşturacak düzenlemelere yer verilmesi mümkün değildir.
Kamu idaresi cevabında; Anayasa’nın eşitlik ilkesi kapsamında bulguda belirtilen maddelerin toplu iş sözleşmesine konulduğu ve kurumsal hizmet kalitesinin ve personel nezdindeki aidiyetlik duygusunun arttırılmaya çalışılmasından ibaret olduğu bildirilmiştir.
Sonuç olarak Toplu sözleşmenin konusu, memur ve sözleşmeli personele yapılacak sosyal denge tazminatı ödemesi tutarının belirlenmesi olup; sosyal denge ödemesiyle ilgili olmayan ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu hükümlerine aykırılık oluşturacak düzenlemelere yer verilmesi mümkün değildir. Tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.