Bursa Büyükşehir Belediyesi şirketi olan Bursa Ulaşım-Toplu Taşıma İşletmeciliği Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin (BURULAŞ) hesap ve işlemlerinde yapılan incelemelerde, Şirketin farklı illerdeki il ve ilçe belediyeleri ile derneklere taşıt bağışında bulunduğu tespit edilmiştir.

Büyükşehir belediyeleri 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine göre; kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilmektedirler. Yine aynı maddeye göre; büyükşehir belediyeleri, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini belediye veya bağlı kuruluşlarının %50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilmektedirler. Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir. Bursa Büyükşehir Belediyesi

anılan Kanun maddesi hükmü gereği toplu ulaşım hizmetlerinin işletme yetkisini (otobüs, metro, terminaller, deniz ulaşımı, vb.), otoparklar, terminal dükkanlar ile BURSARAY istasyon büfelerini BURULAŞ’a devretmiştir.

Belediye şirketlerinin sahibi ya da pay sahibi belediye tüzel kişilikleridir. Bu sahiplikten dolayı belediye şirketlerinde, kamu kaynağı kullanılarak faaliyetler sürdürülmektedir. Belediye şirketlerinin uymak zorunda olduğu bazı temel özel ve kamu hukuku düzenlemeleri bulunmaktadır. Bu hukuk düzenlemeleri; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği’dir.

Belediyeler, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda, 5393 sayılı Kanun’un "Diğer kuruluşlarla ilişkiler" başlıklı 75'inci maddesinin 1’inci fıkrası (b) bendine göre, mahalli idareler ile merkezi idareye ait asli görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilirler. Belediyeler bu durum haricinde süreklilik mahiyetinde olan taşınır bağış ve yardımında bulunamazlar.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesine göre; belediyeler, bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek belediyelere ve derneklere yardım yapılabilirler. Ancak 5393 sayılı Kanun’un 75'inci maddesinin 3’üncü fıkrasına (ek fıkra) göre; 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinin belediyeler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu madde hükmüne göre belediyelerin özel derneklere taşıt bağışı yapma imkânı bulunmamaktadır. Dolayısıyla belediye tüzel kişiliğine ait olan, kamu kaynağı kullanan BURULAŞ da, belediyeler ile derneklere taşıt bağışında bulunmamalıdır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri kapsamında kurulan BURULAŞ’ın, Kanun'un 18'inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince, ticaretine ilişkin tüm faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etme zorunluluğu bulunmaktadır.

Yerinde denetimlerde; 2021 yılında farklı tarihlerde BURULAŞ’ın iki özel dernek, bir il belediyesi, bir büyükşehir belediyesi, bir yurt dışı belediyesi ve 15 ilçe belediyesine edinme değeri 5.158.879,75 TL olan toplam 37 adet taşıt bağışı yaptığı tespit edilmiştir. Bu taşıtların

önce 2.989.000,00 TL bedelle satış yapılmış gibi 120 Alıcılar Hesabına borç kaydedildiği, sonra bu tutarın bağış yapılarak düşüldüğü görülmüştür.

Şirketin Ana Sözleşmesinin 4’üncü maddesinde şirketin amacına ulaşabilmesi için lüzumlu makine ve tesisler ile gayrimenkul iktisap etme, devir ve ferağ etme yapabileceği yer almaktadır. Söz konusu Sözleşmeye göre, Şirket amacına ulaşabilmek için lüzumlu makine ve tesisleri devredebilir, ancak taşınır bağışı yapamaz.

Şirket tarafından verilen cevapta; bulguda belirtilen hususlar dikkate alınarak, içinde bulunulan dönem olmak üzere ve ilerleyen yıllarda Şirket tarafından taşınır vb. maddi duran varlık bağışı yapılmayacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak, kamu kaynağı kullanan Şirketin, mevzuat düzenlemeleri doğrultusunda taşıt vb. taşınır bağışı yapmaması gerekmektedir.