İdarenin kendi bünyesinde bulundurularak işletilmesi ya da işlettirilmesi gereken muhtelif metro istasyonlarındaki tanıtım amaçlı yönlendirme levhaları pay çoğunluğu kendisinde bulunan şirketi Metro İstanbul AŞ tarafından işlettirilmiştir.

5216 sayılı Kanun’un “Şirket Kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde;

Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. (Ek cümle: 12/11/2012-6360/10 md.) Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” hükmü tesis edilmiştir.

Söz konusu hükme istinaden 14.10.2011 tarihli ve 2320 sayılı Meclis Kararı, 14.07.2017 tarihli ve 1196 sayılı Meclis Kararı ve son olarak 18.01.2019 tarihli ve 174 sayılı Meclis Kararı ile belediye meclisince takdir edilen süre ve bedelle tüm raylı sistem, füniküler ve teleferik hatlarının işletilme yetkisi İdarenin iştiraki olan Metro İstanbul AŞ’ye verilmiştir. Toplu ulaşıma ilişkin olarak söz konusu alanlar mezkûr iştirak tarafından işletilmekte ve meclis kararına istinaden öngörülen bedeller İdareye ödenmektedir. Ancak muhtelif lokasyonlarda bulunan çeşitli firmalara ait yönlendirme levhalarının toplu ulaşım ile mütemmim cüz ve/veya eklenti ilişkisi olmamasına karşın söz konusu iştirak tarafından işletilmesi mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Metro İstanbul AŞ ile yönlendirme levhası hizmeti almak isteyenler arasında akdedilen sözleşmeler, söz konusu iştirak yerine İdare ile hizmet almak isteyenler arasında akdedilmeli ve bu kapsamda elde edilen gelirin tamamı da İdarenin geliri olmalıdır.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdare tarafından 2886 sayılı Kanun’a göre ihale edilerek kiraya verilmesi gerekirken, herhangi bir ihale yapılmaksızın yönlendirme levhalarının şirket tarafından bedel karşılığında işletildiği tespit edilmiştir.

Şirket ile kiracılar tarafından akdedilen yönlendirme levhalarına ilişkin sözleşmelere ilişkin bilgiler şu şekildedir:

• … Ltd. Şti. ile Metro İstanbul AŞ 17.12.2010 ile 11.01.2018 tarihleri arasında muhtelif zamanlarda 8 farklı sözleşme;

• … Teks. San. AŞ ile Metro İstanbul AŞ 11.09.2014 ile 11.09.2017 tarihleri arasında muhtelif zamanlarda 3 farklı sözleşme;

• … Gayrimenkul Yatırımcılığı Tic. AŞ ile Metro İstanbul AŞ 06.04.2016 ile 06.04.2018 tarihleri arasında muhtelif zamanlarda 2 farklı sözleşme;

• … AŞ ile Metro İstanbul AŞ 26.06.2013 ile 04.09.2017 tarihleri arasında muhtelif zamanlarda 4 faklı sözleşme

imzalanmış ve bu kapsamda söz konusu iştirak, kira bedellerini tahsil etmiştir.

2019 yılında da yönlendirme levhalarının işletilmesi için Metro İstanbul AŞ’nin yaptığı sözleşmelerin bilgileri şu şekildedir:

Tablo 21: 2019 Yılında Devam Eden Yönlendirme Levhaları Sözleşmelerine Ait Bilgiler

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; 2020 yılından itibaren söz konusu yönlendirme levhaları ile ilgili olarak ücret tarifesi belirlenerek Belediyece işletilmeye başlanıldığı ifade edilmiştir.

Sonuç itibariyle, yönlendirme levhaları ile raylı sistem, füniküler ve teleferik hatlarının işletilmesi arasında mütemmim cüz ve teferruat ilişkisi kurularak belirtilen işin söz konusu iştirak tarafında işlettirilmesi mümkün değildir. Metro İstanbul AŞ’nin toplu ulaşıma yönelik

hizmeti sunma ve bu bağlamda elde edilecek geliri tahsil etme hakkı, söz konusu alanlardaki yönlendirme levhaları ve diğer işleri içermemektedir. Dolayısıyla, yönlendirme levhalarının İdare tarafından işletilmesi, bu kapsamda elde edilecek ücretlerin tamamının da büyükşehir belediyesine gelir kaydedilmesi gerekir.