Kurumun iktisadi faaliyetleri dışında yürüttüğü hizmetler kapsamında yapmış olduğu bazı giderlere ilişkin katma değer vergilerinin giderleştirilmesi veya aktifleştirilmesi gerekirken indirim konusu yapılmıştır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu 1’nci maddesi hükümlerine göre, Türkiye'de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler, katma değer vergisinin konusunu teşkil etmektedir. Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri Katma Değer Vergisine tabi bulunmaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 191 İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabının niteliğini düzenleyen 153’üncü maddesinde; “Mahalli idareler, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş oldukları Katma Değer Vergisini indirim konusu yaparlar. Bunun dışında kurumun satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmet için ödenen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılmaz ve bu tutarlar ilgili gider hesabı veya varlık hesabına yapılacak muhasebe kaydında maliyet bedeline ilave edilir.” <span>hükmü bulunmaktadır.</span>

191 İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabının işleyişini düzenleyen 154’ncü maddesinde de; “Kurumların katma değer vergisi tahsilatı yaptıkları faaliyetleri ile ilgili mal ve hizmet alımları nedeniyle yapılan giderin, Katma Değer Vergisi hariç tutarı 630-Giderler Hesabına veya aktifleştirilecek bir unsur ise ilgili hesaba borç…… kaydedilir.” denilmektedir.

Söz konusu Yönetmeliğin 151'nci maddesinde, bir dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme devreden katma değer vergisinin 190 Devreden Katma Değer Vergisi Hesabında izleneceği ve Katma Değer Vergisinin indirilinceye kadar bu hesapta bekletileceği ifade edilmektedir.

Belediyelerin ve bağlı kuruluşlarının kamu hizmetleri faaliyeti kapsamındaki mal ve hizmet satın alma işlemleri ile yapım işleri Gelir Vergisi Kanunu veya Türk Ticaret Kanunu esasları çerçevesinde yürütülen bir ticari faaliyet olarak kabul edilemeyeceğinden, bu işler nedeniyle ödenen Katma Değer Vergileri indirilecek KDV niteliğinde olmayıp, doğrudan gider veya ilgili varlık hesabına dahil edilerek kaydedilmelidir.

Ancak ticari faaliyet niteliğinde gelir ve giderleri bulunan bazı birimlerinin işlemleri Katma Değer Vergisine tabi bulunmakta olup, sadece bu işler nedeniyle ödenen Katma Değer Vergisi indirime konu edilebilecektir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere; mahalli idarelerin satışa konu olmayan ve kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmetler için ödediği KDV’yi indirim konusu yapmamaları gerekmektedir. İndirim konusu yapılmayacak olan bu KDV tutarlarını hizmet alımlarında doğrudan gider yapmaları, mal alımlarında ise ilgili malın maliyetine eklemeleri, sadece vergiye tabi hizmetlerini ya da ticari niteliği bulunan faaliyetlerini ifa etmek için alınan mal ve hizmetler için ödediği KDV tutarlarını, bu hizmet ve faaliyetler karşılığı olarak tahsil ettikleri hesaplanan KDV tutarlarından mahsup etmeleri gerekmektedir.

Böyle olduğu halde, Kurumun iktisadi faaliyetleri kapsamı dışında kalan temsil ağırlama için mal ve hizmet alımı, kurum içi eğitim hizmeti alımı giderleri, mahkeme giderleri ve avukatlık ücreti ödemelerine ilişkin KDV’nin tamamının indirim konusu yapıldığı anlaşılmaktadır.

Kamu İdaresi cevabında, bulgu konusu hata kabul edilmiş olup, bundan sonra Genel Müdürlüğün iktisadi faaliyetleri kapsamı dışında kalan temsil ağırlama giderleri için mal ve hizmet alımlarına ilişkin KDV tutarlarının indirim konusu yapılmadan, doğrudan gider hesabına dâhil edilerek muhasebeleştirilmesinin sağlanacağı belirtilmiştir. Ancak bu durum 2023 yılı mali tablolarını değiştirmemiş olacaktır.

Önceki yıllarda ve yılı içinde aktifleştirilmesi veya giderleştirilmesi gerekirken indirim konusu yapılan Katma Değer Vergilerine ilişkin tutar, yılı mali tablolarında 190 Devreden Katma Değer Vergisi Hesabında yer almaktadır. Yıl içinde yapılan satışlar nedeniyle tahsil edilen ve 391 Hesaplanan (Tahsil Edilen) KDV Hesabına kayıtlı tutardan, 191 İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabında kayıtlı olan tutar mahsup edilmiştir. 391 Hesaplanan KDV ve 191 İndirilecek KDV Hesaplarında herhangi bir bakiye bulunmamakla beraber, 190 Devreden KDV Hesabında bulunan toplam 994.632.060,87 TL tutarın bir kısmı hatalı kayıt işlemlerinden kaynaklanmaktadır. Bu durum ise mali rapor ve tabloları etkilemektedir.