Şirketin, Büyükada Yaşam Merkezi Adi Ortaklığı Ticari İşletmesi’ne (BYMAOTİ) yılı içerisinde faizsiz bir şekilde borç verdiği, adi ortaklık adına yapılan alımların Şirket üzerinden yapılarak alım bedeli üzerinden BYMAOTİ’ye ve Boğaziçi Yönetim AŞ’ye yansıtma faturası kesildiği görülmüştür.

Beltur AŞ, Boğaziçi Yönetim AŞ ve İstanbul Akvaryum Turizm Ticaret Limited Şirketi 05.05.2021 tarihinde iş ortaklığı sözleşmesi imzalanmış olup sözleşmeye göre Beltur AŞ’nin iş ortaklığındaki hissesi %51, Boğaziçi Yönetim AŞ’nin iş ortaklığındaki hissesi %48 ve İstanbul Akvaryum Turizm Ticaret Limited Şirketi’nin iş ortaklığındaki hissesi %1 olarak belirlenmiştir.

İş ortaklığı şeklinde teşekkül eden ortak girişim sözleşmesinin konusunu; Tarım ve

Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar 1. Bölge Müdürlüğü, İstanbul Şube Müdürlüğü tarafından ihaleye çıkarılmış bulunan “Büyükada Tabiat Parkı İşletmecilik İhalesi” işi için iş ortaklığı kurulması oluşturmaktadır.

İş ortaklığının amacı ise “Büyükada Tabiat Parkı İşletmecilik İhalesi”nin iş ortaklığı üzerinde kalması halinde ihale ile üstlenilen işlerin gerçekleştirilmesi ve elde edilen kazancı veya zararı iş ortaklığında bulunan hissedarların oranları dâhilinde paylaştırılmasıdır. Söz konusu sözleşme kapsamında Beltur AŞ pilot ortak konumundadır.

Mezkûr sözleşmeye göre, iş ortaklığının süresi; “Büyükada Tabiat Parkı İşletmecilik İhalesi” işinin süresi ile sınırlı olup, ihale konusu işin ve bu işle ilgili bütün yükümlülüklerin sona ermesi ile birlikte iş ortaklığı da sona erecektir.

Ortak girişim olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamındaki ihaleye giren Beltur AŞ, Boğaziçi Yönetim AŞ ve İstanbul Akvaryum Turizm Ticaret Limited Şirketi ihaleyi kazanmış ve Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar 1. Bölge Müdürlüğü ile Büyükada Tabiat Parkı sınırları içerisindeki “plaj hizmetleri, kapı girişi, organizasyon, tuvalet, 44 adet normal konaklama ünitesi, 5 adet süit konaklama ünitesi, 1 adet kır lokantası, 2 adet kır kahvesi, 4 adet büfe işletilmesi” için 03.09.2021 tarihinde sözleşme imzalamıştır.

21.12.2021 tarihli ve 10477 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde BYMAOTİ’nin 15.12.2021 tarihinde tescil edildiği belirtilerek yayımlanmıştır. Ticari işletmenin sermayesi 50.000,00 TL olarak belirlenmiştir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 18’inci maddesinin ikinci fıkrasında; her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. İktisadi amaçla kurulan bir şirketin faaliyetlerini gerçekleştirirken, kuruluş amacına uygun hareket etmesi ve karlılığı daima ön planda tutması basiretli bir iş adamı gibi davranmanın bir gereğidir. Bu nedenle, bir şirketin sahip olunan ekonomik kaynaklarla kendi lehine sonuçlar doğuracak şekilde, verimliliği ön planda tutarak hukuki ve ekonomik tasarruflarda bulunması gerekmektedir. Aksi bir uygulama, yani şirketin kaynaklarını kendi lehine değil de başkasının lehine kullanması; iktisadi, ticari ve teknik icaplara uygun düşmeyeceği gibi ortaklar dışında kalan ancak, şirketin iktisadi faaliyetiyle ilgili üçüncü şahısların (alacaklılar, finansal kuruluşlar, devlet gibi) haklarına da zarar verebilir.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı” başlıklı 13’ncü maddesinin birinci fıkrasında; kurumların, ilişkili kişilerle

emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunmaları halinde, kazancın tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı belirtilerek alım, satım, imalat ve inşaat işlemleri, kiralama ve kiraya verme işlemleri, ödünç para alınması ve verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemlerin her hal ve şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirileceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin ikinci fıkrasında ilişkili kişi; kurumların kendi ortakları, kurumların veya ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek kişi veya kurum ile idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu ya da nüfuzu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumları ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.

Mezkûr maddenin üçüncü fıkrasında ise emsallere uygunluk ilkesinin; ilişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun olmasını ifade ettiği hüküm tesis edilmiştir.

Bu bağlamda, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak ödünç para alınması ve verilmesi işlemleri transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı sayılmaktadır.

İlgili maddenin 4’üncü fıkrasında ise; kurumların, ilişkili kişilerle yaptığı işlemlerde uygulayacağı fiyat veya bedelleri mahiyetine en uygun olanını kullanarak; karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, maliyet artı yöntemi, yeniden satış fiyatı yöntemi, işlemsel kâr yöntemi ya da emsallere uygun fiyata bu yöntemlerden herhangi birisi ile ulaşma olanağı yoksa mükellefin işlemin niteliğine uygun olarak kendi belirleyeceği bir yöntemle ulaşacağı hükmü tesis edilmiştir.

Ortaklarına cari hesap yoluyla borç para kullandıran sermaye şirketleri yönünden bu işlem, ticari bir iş diğer bir deyimle ticari anlamda bir finans hizmetidir. Çünkü ortaklar şirketten faizsiz aldıkları ödünç paralarla finansman gereksinimlerini karşılamakta, banka veya diğer finans kurumlarından kredi temin etmek suretiyle katlanacakları bir finansman yükünden kurtulmaktadırlar. Şirket ise, işletmede atıl bulunan bir parayı ortağına borç olarak vermesi veya kullandırması nedeniyle, bu parayı çeşitli şekillerde değerlendirmek suretiyle elde edebileceği bir gelirden mahrum kalmaktadır. Bu şekilde, ortaklar şirkete ait parayı herhangi bir karşılık ödemeden kullanırken, şirketler tarafından ortaklara bir menfaat sağlanmaktadır. Ayrıca, Şirket

tarafından tedarik edilen birçok kalemden oluşan mal, hizmet alımlarının aynı bedel üzerinden yansıtma faturası ile BYMAOTİ’ye ve Boğaziçi Yönetim AŞ fatura edilmesi ve söz konusu alımlara ilişkin bedellerin büyük çoğunluğunun tahsil edilmemesi Şirketin mali tablolarını olumsuz yönde etkilemekte, Şirketi ilişkili kişi için alım yapan ve karlılık ile çalışmayan bir konuma getirmektedir.

Yapılan incelemede, 2022 yılında muhtelif tarihlerde Şirketin BYMAOTİ’ye 477.859,27 TL borç verdiği ancak söz konusu tutarlara adat faizi işletmediği, ayrıca Şirket tarafından, BYMAOTİ için tedarik edilen birçok mal, hizmet kalemlerinden oluşan işler için 2022 yılında 11.579.012,82 TL’lik faturalı alım yapıldığı, bu tutarın 8.772.918,84 TL’sinin yansıtma faturası ile BYMAOTİ’ye, 2.806.093,98 TL’si de Boğaziçi Yönetim AŞ’ye fatura edildiği, iade edilen stoklar, iptal olan gider faturaları hariç Şirketin, 2022 yılında BYMAOTİ’ye nihai olarak yansıttığı 8.524.580,41 TL’lik faturanın bulunduğu Şirket tarafından verilen borç ile birlikte BYMAOTİ’den 2022 yılı içerisinde toplam 9.002.439,68 TL’lik alacağın oluşmasına karşın söz konusu alacağın 2022 yılı içerisinde sadece 2.217.332,66 TL’sinin BYMAOTİ’den tahsil edilebildiği, kalan 6.785.107,02 TL’nin ise tahsil edilemediği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Şirket tarafından özetle; Şirket tarafından BYMAOTİ hesaplarına transfer edilen tutarların ticari nitelikte olmadığı söz konusu tutarların sermaye avansı niteliğinde olduğu, 2023 yılından itibaren BYMAOTİ’ye satılan tüm mal ve hizmetlerde maliyet artı uygulamasına başlandığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, Şirket tarafından 2023 yılından itibaren maliyet artı uygulamasının başlandığı ifade edilmiş olup mevzuat hükümleri çerçevesinde Şirket kaynaklarını etkili, ekonomik, verimli kullanması ve bu bağlamda basiretli bir tacir tanımlamasına uygun hareket etmesi gerekmektedir.