Kurum gider hesaplarının ve doğrudan personel teminine ilişkin dosyaların incelenmesi sonucunda; bir vakfın protokol ile Büyükşehir Belediyesine tahsis ettiği termal otelin başka bir protokol ile belediye şirketlerinden birine işlettirildiği, ancak söz konusu işlettirme işlemine ilişkin ödeme yapılırken herhangi bir mevzuata dayanmayan farklı usuller kullanıldığı tespit edilmiştir.

Ankara ili Kızılcahamam ilçesinde bulunan bir otel, sosyal amaçlı projelerde kullanılmak üzere 23.07.2019 tarihinde ilgili Vakıf tarafından protokol ile Kuruma tahsis edilmiş, 13.12.2019 tarih ve 1726 sayılı Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararıyla söz konusu otelin işletme hakkı 5 yıl süreyle Belediyenin bir Şirketine verilmiştir.

Bu kapsamda, ilgili belediye şirketi ile Kurum arasında 16.01.2020 tarihinde sözleşme imzalanmış ve sözleşmenin 9’uncu maddesinde, Şirket tarafından yapılan harcamaların detaylı

şekilde Kuruma ibraz edileceği, yapılan harcamaya %10 işletme kârı ilave edilerek Kurum tarafından ilgili Şirkete ödeme yapılacağı belirtilmiştir.

Belediye şirketine ihale mevzuatına tabi olmadan iş yaptırılabilmesi veya işletme hakkının kiralanabilmesi için temelde iki farklı mevzuat bulunmaktadır.

Bunlardan ilki, 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesinde yer alan, büyükşehir belediyelerinin mülkiyeti veya tasarrufundaki bazı yerlerin belediye meclisi tarafından belirlenecek süre ve bedelle işletmesinin belediye şirketlerine devredilmesidir. Maddede de açıkça görüleceği üzere bu maddeye göre verilecek devirlerde işletmenin devri söz konusudur ve bu devir sonrası belediye şirketi söz konusu yeri işleterek bu işletmenin karşılığında belediyeye belirli bir bedel ödeyecektir.

Belediye şirketlerinin büyükşehir belediyelerinden ihalesiz alabileceği ikinci iş ise, 375 sayılı KHK’ya 696 sayılı KHK ile eklenen Ek 20’nci maddesi kapsamında personel çalışmasına dayalı doğrudan hizmet teminidir. Bu alımlarda belediyeler tarafından ilgili şirkete nasıl ödeme yapılacağı detaylı bir şekilde 2018/11608 Karar sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli Usul ve Esaslar’da belirtilmiştir.

Söz konusu Usul ve Esaslara göre belediyeler tarafından şirketlerden temin edilen personel için yapılacak ödeme; asgari işçilik maliyeti, asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan %4 sözleşme giderleri ve genel giderler, işçilikle bağlantılı ayni giderler ve asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7'ye kadar belirlenecek kârdan oluşmaktadır.

Görüldüğü üzere, belediye şirketlerinin ihale olmaksızın büyükşehir belediyelerinden alabileceği işlere ve işletmelere ilişkin iki husus da ayrıntılı bir şekilde mevzuatta düzenlenmiştir. Özetle; ya bir yerin işletmesinin devredilip karşılığında belediye şirketinden bedel alınması, ya da doğrudan personel çalışmasına dayalı hizmet alınarak personele ilişkin giderlerin yukarıda belirtilen esaslara göre geri ödenmesi gerekmektedir.

Kurum tarafından termal tesis işletmeciliğine ilişkin yapılan işlemde ise, her ne kadar Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından karar alınmışsa da, belediye şirketinin ödeyeceği bedel hakkında herhangi bir tutar belirlenmemiştir. Yapılan işlem, doğrudan personel teminine ilişkin mevzuat hükümlerine göre de yapılmamış, ödemeler bu usule göre belirlenmemiştir. Bunun yerine mevzuatta herhangi bir yeri olmayan, “toplam yapılacak harcamanın üzerine %10 kâr eklenmesi” şeklinde bir düzenleme yapılarak ödemeler gerçekleştirilmiştir.

Yapılan işlemle; hem Şirkete serbest ticaret hakkı tanınmadan işletmenin devredilmesi gerçekleştirilmiş, hem yapılan hizmetin tek alıcısı Belediye olarak belirlenmiş, hem de yapılan hizmetin herhangi bir ihale mevzuatına tabi olmadan, önceden belirlenmiş bir alım usulü ile doğrudan satın alınması sağlanmıştır. Ne var ki, mali mevzuatımızda ne böyle bir işletme devri ne de böyle bir alım usulü bulunmaktadır.

Bu nedenle, şayet söz konusu işletmenin devredilmesi ve işlettirilmesi öngörülüyorsa 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi uyarınca belli bir bedel belirlenerek Şirkete devir işlemi yapılmalı ve ticaret serbestisi tanınmalı, buradan alınacak hizmetler de ihale mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Şayet söz konusu işletmenin ticari olarak işletilmesinden ziyade tamamen sosyal amaçlı (engelli, yaşlı vb. hizmetlerde) kullanılması amaçlanıyorsa –ki Vakıfla imzalanan Protokolde de bu şekilde belirtilmiştir- o halde mezkûr yerin ya doğrudan belediye imkânları ve belediye personeli eliyle işletilmesinin sağlanması ya da ilgili Şirketten 375 sayılı KHK uyarınca doğrudan personel temini kapsamında olacak şekilde bir hizmet alımı ile bu hususun gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Aksi bir durum, mevzuatta olmayan yeni usullerin uygulanması anlamına gelecektir ki, bu da gerek 5216 ve 4734 sayılı kanunlara gerekse de 375 sayılı KHK'ya aykırılık oluşturacaktır. Kamu idaresi cevabında bulguda belirtilen hususları gidermek için gerekli iş ve işlemlerin yapılarak mevzuata uygun hale getirileceği belirtildiğinden konunun izlenmesine gelecek denetim dönemlerinde devam edilecektir.