Karar Künyesi
İdarenin, İstanbul Büyükşehir Belediyesinden olan alacaklarını tahsil edemediği ayrıca, İBB ile gerçekleştirilen işler kapsamında mevcut alacakların artarak devam ettiği görülmüştür.
5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun “Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyon’’ başlıklı 27’nci maddesinde “(...) Büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşları, belediye başkanının onayı ile birbirlerinin nakit ihtiyacını karşılayabilir. Bu şekildeki ödünç vermelerde faiz uygulanmaz. (...)” denilerek Büyükşehir Belediyesi ile bağlı kuruluşlarının birbirlerinin nakit ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri belirtilmiştir.
İlgili madde hükmüne göre, İdare tarafından Büyükşehir Belediyesine çeşitli yıllarda borç verilmiş ayrıca, İBB tarafından çeşitli protokollerle İSKİ’ye devredilerek gerçekleştirilen işler sonucunda, İdarenin İBB’den olan alacağı artarak devam etmiştir. İdarenin İBB’den olan alacaklarına ilişkin tablo aşağıda yer almaktadır.
Tablo 9: İdarenin İBB’den Alacakları
S. N | Hesap Kod | Hesap İsmi | 31.12.2019 Bakiye (TL) | 31.12.2020 Bakiye (TL) | 31.12.2021 Bakiye (TL) |
1 | 120 05 09 03 01 00001 | YAĞMURSUYU KANAL İNŞ. | 339.020.876,77 | 539.415.686,83 | 719.291.325,32 |
2 | 120 05 09 03 01 00007 | İBB SULAMA SUYU İMALATI | 4.566.034,86 | 9.651.089,15 | 10.776.964,96 |
3 | 120 05 09 03 01 00009 | DERE ISLAHI | 565.038.648,52 | 805.785.175,78 | 1.026.347.271,40 |
4 | 120 05 09 03 01 00011 | HALİÇ ÇAMUR BERTARAFI | 1.020.110,00 | 23.140.110,58 | 29.972.443,68 |
5 | 120 05 09 03 01 00099 | DİĞER ALACAKLAR (Deplase Bedeli, Malzeme Bedeli vs.) | 206.587,89 | 206.587,89 | 2.550.301,45 |
6 | 132 06 02 01 01 00001 | VERİLEN BORÇ PARALAR (KISA VADE) | 0,00 | 0,00 | 300.000.000,00 |
7 | 232 06 02 01 01 00002 | VERİLEN BORÇ PARALAR (UZUN VADE) | 2.532.528.108,36 | 2.550.300.240,12 | 2.213.831.393,33 |
8 | 320 01 09 02 01 00003 | IBB HASAR BEDELLERI VE CEZA TAHAKKUKLARI | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
9 | 362 02 05 02 01 00001 | İBB ÇTV. PAYI (EYLÜL - 2021 DÖNEMİ) | -3.997.005,38 | -5.438.321,39 | -5.381.420,51 |
10 | 320 01 09 02 01 00004 | İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
İBB’nin Toplam Borç Bakiyesi | 3.438.383.361,02 | 3.923.060.568,96 | 4.297.388.279,63 |
2021 yılı sonu itibariyle, İSKİ tarafından İBB’ye verilen kısa ve uzun vadeli borç toplam tutarı 2.513.831.393,33 TL olup, İBB tarafından çeşitli protokollerle İSKİ’ye devredilerek yapılan işlere ait mahsup işlemleri neticesinde ise toplam alacak tutarının 4.297.388.279,63 TL’ye ulaştığı görülmüştür.
5216 sayılı Kanun hükümlerine göre bağlı idareler tarafından ilgili büyükşehir belediyelerine borç verilebilmektedir. Ancak, bağlı idarelerin kendilerine kanunlarla verilen görevleri aksatmayacak şekilde, nakit planlamalarını gözetmeleri gerektiği açıktır.
Ancak yapılan incelemelerde, İBB ile İSKİ arasında gerçekleştirilen borç-alacak ilişkileri neticesinde, İSKİ’nin nakit sıkıntısına düştüğü ve yüklenicilere ödenmesi gereken ve aşağıdaki tabloda da belirtilen bazı hakedişleri vadesinde ödeyemediği görülmüştür.
Tablo 10: Zamanında Yapılamayan Örnek Hakediş Ödemeleri
S. N | Firma Adı | Ödeme Tarihi | Ödenen MİF Tarihi | Sözleşmeye Göre Ödeme Süresi (Gün) | Tutar (TL) |
1 | ... İNŞ. TURZ. TİC. LTD. ŞTİ. | 18.08.2021 | 03.01.2022 | 30 | 2.930.467,64 |
2 | ... İNŞ. SAN. VE TİC. .Ş. | 20.08.2021 | 04.01.2022 | 15 | 2.476.197,31 |
3 | ... İŞ ORTAKLIĞI | 20.08.2021 | 28.12.2021 03.01.2022 | 15 | 5.835.959,55 |
4 | ... İNŞ. TURZ. SAN. VE TİC. AŞ | 23.08.2021 | 03.01.2022 | 30 | 806.072,06 |
5 | ... İNŞ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. | 01.09.2021 | 04.01.2022 | 30 | 2.844.840,41 |
6 | ... SAN. VE TİC. AŞ | 14.09.2021 | Henüz ödenmedi | 30 | 5.483.699,63 |
7 | ... İNŞ. İŞ ORTAKLIĞI | 14.09.2021 | Henüz ödenmedi | 30 | 5.483.699,63 |
8 | ... SAN. TİC. LTD. ŞTİ. | 30.09.2021 | Henüz ödenmedi | 30 | 1.429.455,42 |
9 | ...YAPI SAN. VE TİC. AŞ ve İŞ ORTAKLIĞI | 30.09.2022 | Henüz ödenmedi | 15 | 2.655.649,79 |
10 | ... İNŞ. REST. LTD. ŞTİ. | 03.12.2021 | Henüz ödenmedi | 15 | 1.676.116,72 |
Ayrıca, aşağıda yer alan verilerden görüleceği üzere, İSKİ’nin 2021 yılı sonu itibariyle Finansal/Mali Borçlar, Faaliyet Borçları, Vergi ve Sosyal Güvenlik Borçları, Diğer Yükümlülüklerden oluşan toplam 2.106.750.971,14 TL yükümlülüğü bulunmaktadır.
Tablo 11: İSKİ borç stoku
Yıl | Finansal/Mali Borçlar (TL) | Faaliyet Borçları (TL) | Vergi ve Sosyal Güvenlik Borçları (TL) | Diğer Yükümlülükler (TL) | Toplam (TL) |
2019 | 350.716.419,37 | 1.038.766.346,51 | 67.744.578,67 | 21.217.115,50 | 1.478.323.444,05 |
2020 | 472.366.118,51 | 1.160.442.388,21 | 52.524.312,92 | 32.483.965,28 | 1.717.816.784,92 |
2021 | 589.565.331,17 | 1.406.305.110,49 | 76.673.288,57 | 34.207.240,91 | 2.106.750.971,14 |
Buna göre, İBB’den olan alacakların zamanında tahsil edilememesi nedeniyle, İdarenin nakit akışı ve ödemeler dengesinde bozulmalar meydana gelmiştir. Bu durum bir kısım ödemelerin zamanında yapılamaması ve buna bağlı olarak da İdare aleyhine icra takiplerinin başlatılmasına neden olmuştur.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, İSKİ ile İBB arasında gerçekleştirilen işlerin imzalanan protokollere göre yapıldığı; yağmursuyu, dere ıslahı, sulama suyu ve Haliç çamur bertarafı için İBB ile İSKİ arasında imzalanan protokollerin “Mali Yükümlülükler” başlıklı bölümlerinde “ödeme mahsuplaşma suretiyle de yapılabilir” hükmüne istinaden iki idare arasındaki borç ve alacaklar için mahsuplaşma yoluna gidildiği; İSKİ tarafından İBB’ye verilen borçlar ile İSKİ’nin İBB ile arasındaki protokollere dayanan işler kapsamında yaptığı işlerden doğan alacaklarından vadesi gelenlerin, yıl sonunda mahsuplaşma işlemi yapılarak tahsil edilmekte olduğu belirtilmiştir.
Ancak, 2021 yılı sonu itibariyle, İSKİ tarafından İBB’ye verilen kısa ve uzun vadeli borç toplam tutarının 2.513.831.393,33 TL ve İBB tarafından çeşitli protokollerle İSKİ’ye devredilerek yapılan işlere ait mahsup işlemleri neticesinde ise toplam alacak tutarının 4.297.388.279,63 TL’ye ulaştığı görülmektedir. Bulguda da belirtildiği üzere, 5216 sayılı Kanun hükümlerine göre, bağlı idareler kendilerine kanunlarla verilen görevleri aksatmayacak şekilde ve nakit planlamalarını gözeterek, büyükşehir belediyelerine borç verebileceklerdir.
İBB ile İSKİ arasında gerçekleştirilen borç-alacak ilişkileri neticesinde, İSKİ’nin nakit sıkıntısına düştüğü ve yüklenicilere ödenmesi gereken bazı hakedişleri vadesinde ödeyemediği görülmüştür.
Sonuç olarak, İdarenin sağlıklı bir mali yapıya kavuşturulması ve ek mali külfetlere katlanmaması için alacakların tahsili işlemlerinin başlatılması uygun olacaktır.