Memurlara 4688 sayılı Kanun çerçevesinde verilen sosyal denge ödemelerinden Kanun ve Toplu Sözleşmeye aykırı olarak sözleşme aidatı kesildiği görülmüştür.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nda 04.04.2012 tarih ve 6289 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla değişiklikler yapılmış ve bu değişikliklerle kamu görevlileri sendikalarına toplu sözleşme hakkı tanınmış, yerel yönetim hizmetleri kolunda da ayrıca sosyal denge tazminatının belirlenmesine yönelik sözleşme yapılabileceği ifade edilmiştir. Bu bağlamda 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinde sosyal denge sözleşmesinin yapılma usulü ve şekli belirlenmiş olup bu maddede dayanışma aidatına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Kanun’un 28’inci maddesinin ikinci fıkrasında da, toplu sözleşme ikramiyesi hariç olmak üzere toplu sözleşme hükümlerinin uygulanmasında sendika üyesi olan ve sendika üyesi olmayan kamu görevlileri arasında ayrım yapılamayacağı öngörülmüştür.

Yine Kanun’un “Gelirler” başlıklı 24’üncü maddesinde sendika gelirleri arasında üyelerin ödeyecekleri üyelik ödentileri sayılmış, 25’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, sendika tüzüğüne, üyelik ödentisi dışında her ne ad altında olursa olsun, üyelerden başka bir kesinti yapılmasını öngören hükümler konulamayacağı kuralına yer verilmiştir.

Haliliye Belediyesi ile BEM-BİR-SEN Arasında Akdedilen (01.01.2018-31.03.2019) Dönemine Ait Sosyal Denge Sözleşmesinin “Sözleşmeden Yararlanma Koşulları” başlıklı 5’inci maddesinde:

“Bu sosyal denge sözleşmesinden 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi BEM- BİRSEN üyeleri memurlar faydalanır. Ancak BEM-BİR-SEN' e üye olmayan çalışanların bu Sözleşmeden yararlanması için BEM-BİR-SEN' e Sözleşme Aidatı ödemeyi kabul ve taahhüt ettiklerine dair dilekçeyi idareye vermeleri ile mümkündür.

...

Sosyal Denge Sözleşmesinin imzalandığı tarihte her ne sebeple olursa olsun BEM-BİR- SEN' e Üye olmayanların, sonradan işe başlayıp da üye olmayanların Sosyal Denge Sözleşmesinden yararlanabilmeleri, taraf sendika BEM-BİR-SEN' e Madde 6’da gösterilen orunlarda Sözleşme aidatı ödemeleri şartına bağlıdır. Sözleşme aidatı Sosyal Denge Sözleşmesi ödeneğinden tevkif usulü ile kesilir.”

“Sözleşme Aidatları” başlıklı 6’ncı maddesinde ise:

“a) işveren, sözleşme aidatı olarak Bem Bir Sen üyesi çalışanlardan her ay 20 tl, diğer sendikalara üye olan çalışanlarda üyelerimizin 2 katı kadar, sendika üyesi olamayan

çalışanlardan (Belediye Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşaviri ve Avukatlar 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun 15. Maddesine göre üye olamadıklarından 25 TL oranında) hiçbir sendikaya üye olmayan çalışan memurlarda ise üye olan memurların 2 katı kadar kesinti yapılır. İşveren, sözleşme aidatının düzenli olarak takip edilmesini ve yürütülmesini sağlar. Kesinti tarihini izleyen 15 (on beş) işgünü zarfında sendikanın bildirdiği banka hesap numarasına aktarılmasını temin eder.”

Denilmektedir.

Belediye, Bem-Bir-Sen üyesi çalışanlardan sendika aidatı (16,99 TL) dışında sosyal denge sözleşmesine kanuni dayanağı olmaksızın konulan hüküm gereği sosyal denge sözleşmesi aidatı da (20,00 TL) almakta ve ilgili sendikaya göndermektedir. Bem-Bir-Sen üyesi olmayan çalışanlardan ise sosyal denge sözleşmesi aidatının iki katı (40,00 TL) tahsil edilmektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ile toplu sözleşme hükümleri değerlendirildiğinde; Bem-Bir-Sen üyesi olan çalışanlardan sendika aidatı dışında veya üzerinde aidat alınmaması gerekmektedir. Bem-Bir-Sen üyesi olmayan çalışanlardan ise Toplu Sözleşme hükümlerine göre sendikaya üye olan memurların ödediği sendika aidatının iki katına kadar (16,99 TL x 2= 33,98 TL) aidat alınabileceği değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak Bem-Bir-Sen üyesi olan çalışanlardan 20 TL, üye olmayanlardan 6,02 TL fazla aidat alınmış olmaktadır. Fazla kesilen tutarların çalışanlara iade edilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "5 Ağustos 2107 tarih ve 30165 sayılı resmi gazetede yayımlanan Kamu Görevlilerinin geneline ve hizmet kollarına yönelik mali ve sosyal haklara ilişkin 2018 ve 2019 yıllarını kapsayan 4.dönem toplu sözleşme metni 4. bölümünde yer alan yerel yönetim hizmet koluna ilişkin 1. maddesinin 2.fıkrasında belirtilen ”Sosyal Denge Sözleşmesi imzalayan sendikanın üyesi olmayan Kamu görevlilerinden aynı ünvanlı personelden alınacak aidatın iki katına kadar taraf sendika Sosyal Denge Sözleşmesi aidatı alabilir” hükmü amir bulunduğundan kesinti yapılmıştır.. aynı zamanda Haliliye Belediyesi ile BEM BİR SEN arasında 01.01.2018-31.03.2019 imzalanan sosyal Denge Sözleşmesinin 6.maddesinde belirtilen şartlara uygun olarak sözleşme aidatı kesilmiştir." denilmektedir.

Sonuç olarak 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun “Gelirler” başlıklı 24’üncü maddesinde sendika gelirleri arasında üyelerin ödeyecekleri üyelik ödentileri sayılmış, 25’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, sendika tüzüğüne, üyelik ödentisi

dışında her ne ad altında olursa olsun, üyelerden başka bir kesinti yapılmasını öngören hükümler konulamayacağı belirtilmiştir.

5 Ağustos 2107 tarih ve 30165 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme"nin 4'üncü bölümünde yer alan "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme"nin 1'inci maddesinin 2'nci fıkrasında: ”Sosyal Denge Sözleşmesi imzalayan sendikanın üyesi olmayan kamu görevlilerinden aynı ünvanlı personelden alınacak aidatın iki katına kadar taraf sendika Sosyal Denge Sözleşmesi aidatı alabilir. Bu aidatı ödeyen kamu görevlileri söz konusu sözleşmeden aynı usul ve esaslar dahilinde yararlanır.” denilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Sendikalar üyelerinden üyelik aidatı dışında her ne ad altında olursa olsun başka bir kesinti yapamazlar. Dolayısıyla sendika üyesi olan kamu görevlilerinden sosyal denge sözleşmesine konulan bir hükümle ayrıca bir sosyal denge sözleşmesi aidatı alınamaz. "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme"de yer alan maddede, sendika üyesi olmayan ve haliyle herhangi bir sendika aidatı kesintisi yapılmayan kamu personeline aynı ünvanlı sendika üyesi personelden alınan aidatın 2 (iki) katına kadar Sosyal Denge Sözleşmesi aidatı kesilerek ilgili sendikaya gönderilmesine yetki vermektedir. Bu maddeden; sendika üyesi personelden 1 (bir) kat, sendika üyesi personelden 2 (iki) kat Sosyal Denge Sözleşmesi Aidatı kesileceği anlamı çıkarılamaz.

Yapılan hatalı uygulama neticesinde Bem-Bir-Sen üyesi olan çalışanlardan 20 TL, üye olmayanlardan 6,02 TL fazla aidat alınmış olmaktadır. Fazla kesilen tutarların çalışanlara iade edilmesi gerekmektedir.