Yenimahalle Belediyesi tarafından kültür merkezlerine tefrişat malzemesi ile kültür merkezlerine kurs malzemesi alım işlerinin şartları sağlamamasına rağmen, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 21’nci maddesinin (b) bendi kapsamında yapıldığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinin dördüncü fıkrasında; “Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir” hükmü yer almaktadır. Kanunun bu hükmüne göre, açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulü temel ihale usullerinden olup pazarlık usulü istisnai bir ihale usulüdür ve sadece Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılmalıdır. Kanunun pazarlık usulü ile ihaleye çıkılabilmesinin şartlarını düzenleyen 21’inci maddesinin (b) bendinde; “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması” denilmek suretiyle, bu bent gereğince pazarlık usulü ile ihaleye çıkılmasında özel haller sayılmıştır.

Bu ihale usulünün kullanılması için, öngörülebilir, plan ve program dâhilinde ihtiyacı belirlenen durumlar değil doğal afet, salgın hastalık, can veya mal kaybı durumunun olması ya da öngörülemez, idarenin iradesinden bağımsız ve olağan dışı bir durumun oluşarak ihalenin ivedi olarak yapılması gerekliliği ortaya çıkmalıdır. Tek başına, işin ivedi olarak yapılması gerekliliği ve benzeri saikler, bu usulün kullanılmasında yeterli değildir.

Yapılan incelemelerde, ‘Kültür merkezlerine tefrişat malzemesi ile ‘Kültür merkezlerine kurs malzemesi’ alım işlerinin Kanunun 21’inci maddesinin b) bendi kapsamında yapıldığı tespit edilmiştir. İdarece açık ihale usulüyle 13.09.2018 tarihinde ihalesi yapılacak olan ‘Kültür

merkezlerine mal alım’ işi, 29.08.2018 tarihinde, işin niteliği ve alınması düşünülen malzemelerde değişiklik yapılmasından dolayı iptal edilmiştir. Daha sonra alımı yapılamayan malzeme ve tefrişat, ‘Kültür merkezlerine tefrişat malzemesi alım işi’ ile ‘Kültür merkezlerine kurs malzemesi alım işi’ olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 21’inci maddesinin (b) bendi kapsamında ihale edilerek alınmıştır. İhalenin Kanunun 21/b maddesine göre yapılma gerekçesi; yılsonunda (kasım-aralık aylarında) açılması hedeflenen kültür ve kurs merkezlerinin faaliyetlerine yetiştirilmesi amacıyla ivedi ve süratli bir şekilde alım yapılması, tekrar açık ihaleye çıkılmasının uzun süre alacağı ve hizmetin kesintiye uğramaması gerektiği şeklinde ifade edilmiştir. Ancak sayılan bu sebepler ‘önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması’, ‘öngörülemeyen’ ya da ‘olağan dışı bir durum’ olarak düşünülemeyecektir. Çünkü ihale iptali, tamamen idare tasarrufu ile ilandan hemen sonra yapılmıştır. Oysaki faaliyete geçecek olan kültür ve kurs merkezlerinin, açılış tarihleri ya da açılış yapılacağı tahmini tarihin idarece belirlenebilmesi mümkün olduğundan, belirli bir süre öncesinden idarece gerekli hazırlıkların yapılmasını engelleyen hallerin olmamasından hatta 2018 yılı performans programında yapılması/açılması hedeflenen kültür ve kurs merkezlerinin performans hedefi olarak öngörüldüğünden hareketle, bahsedilen işlerin 21/b kapsamında gerçekleştirilmesi uygun olmamaktadır. İhtiyaç duyulan malzemelerin özellikleri ve miktarı, kullanım yerleriyle tedariklerini, belirli bir plan ve program dâhilinde yürütülmesi ve buna uygun ihale sürecinin hazırlanması esastır.

Sonuç olarak, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 21’inci maddesinin (b) bendi kapsamında ihale yapılabilmesi için gerekli şart ve kriterlerin teşekkül etmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında;"Belediyemiz tarafından kültür merkezlerine tefrişat malzemesi ile kültür merkezlerine kurs malzemesi alım işlerinin şartları sağlamamasına rağmen, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 21’inci maddesinin (b) bendi kapsamında yapıldığı denetim bulgusunun 9’uncu maddesine konu edilmiştir.

4734 sayılı Kanunun 21/b kapsamında alınan tefrişat malzemesi alımı ile ilgili Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü ile yapılan cevabi yazıda aynen;

'Sayıştay denetim raporlarında belirtilen 21-b maddesi kapsamında yapılan ihaleler mevcut alım ihalesinin iptal edilmesi ve birimlerin açılış tarihlerine kadar açık ihale usulü ile yapılması mümkün olmadığından 4734 sayılı kanunun 21-b maddesi gereğince yapılmış olup Sayıştay raporunda belirtilen hususlara uygun olarak bundan sonraki yapılacak işlerin raporda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılacaktır.' denilmektedir." demektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, ihalenin mevcut alım ihalesinin iptal edilmesi ve birimlerin açılış tarihlerine kadar açık ihale usulü ile yapılması mümkün olmadığından 21/b yöntemiyle yapıldığı, bulguda ortaya koyduğumuz hususların sonraki ihalelerde dikkate alınacağı, belirtilmiştir.

Bulgu maddesinde ayrıntılı olarak açıkladığımız üzere, açık ihalenin iptal edilmesi idarenin malzeme değişikliğinden dolayı gerçekleşmiş, şartları sağlamamasına rağmen 21/b usulüyle ihaleye çıkılmıştır. Kültür ve kurs merkezlerinin açılış ve faaliyete geçiş tarihlerinin belli olması hatta 2018 yılı Performans Programında yapılması/açılması hedeflenen kültür ve kurs merkezlerinin performans hedefi olarak öngörülmesinden hareketle, ihtiyaçların "önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması”, “öngörülemeyen" ya da "olağan dışı bir durum" olarak düşünülüp 21/b kapsamında alımı doğru olmamaktadır. İhale mevzuatının öngördüğü yöntemlerle, istisnai durumlarda gerekli şartların sağlanması halinde, alımların yapılması gerekmektedir.