Belediye sınırları içerisinde diğer kamu idarelerince yapılan kamulaştırma işlemlerinin Tapu İdaresi tarafından Belediyeye bildirilmediği, Belediye tarafından Tapu İdaresine iletilen bilgi talebine de herhangi bir cevap verilmediği görülmüştür.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu, belediyeler tarafından tahsil edilen ve önemli bir gelir kalemi olan emlak vergisini güvence altına almak amacıyla, tapu idarelerine; kamulaştırma işlemleri ve devir gibi mülkiyet değişimlerini ilgili belediyeye bildirme zorunluluğu getirmiştir.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 10’uncu maddesinde; kamulaştırma kaynaklı tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmayacağı; ancak, tapu dairesinin durumu ilgili vergi dairesine bildireceği hükme bağlanmıştır.

2942 sayılı Kanun’un “Vergilendirme” başlıklı 39’uncu maddesinde; “Kamulaştırılan taşınmazın kamulaştırıldığı yıla ait emlak vergisi tarhına esas olan vergi değeri, kesinleşen kamulaştırma bedelinden az olduğu takdirde, kamulaştırma bedeli ile vergi değeri arasındaki fark üzerinden, cezalı emlak vergisi tarh olunur.” denilmektedir.

Diğer yandan, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun “Bildirim verme ve süresi” başlıklı 23’üncü maddesinde,

“Bu Kanun’un 33’üncü maddesinde (8 numaralı fıkra hariç) yazılı vergi değerini tadil eden nedenlerin bulunması halinde (geçici ve daimî muafiyetten faydalanılması hali dahil) emlâk vergisi bildirimi verilmesi zorunludur. Devlete ait arazi için bildirim verilmez.

Bildirimler;

1. Yeni inşa edilen binalar için, inşaatın sona erdiği veya inşaatın sona ermesinden evvel kısmen kullanılmaya başlanmış ise her kısmın kullanılmasına başlandığı bütçe yılı içerisinde,

2. Bu Kanunun 33’üncü maddesinde (8 numaralı fıkra hariç) yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerin doğması halinde, değişikliğin vuku bulduğu bütçe yılı içerisinde,

Emlâkın bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye verilir.” hükümleri yer almaktadır.

1319 sayılı Kanun’un 33’üncü maddesinde; bir bina veya arazinin takvim veya ifraz edilmesi veya mükellefinin değişmesi vergi değerini tadil eden sebepler arasında sayılmıştır. Ayrıca, Kanun’un 37’nci maddesine göre bu Kanun’da geçen “Vergi dairesi” tabiri, belediyeleri ifade etmektedir.

1319 sayılı Kanun’un “Ödeme Süresi” başlıklı 30’uncu maddesinde ise;

“Devir ve ferağı yapılan bina ve arazinin, devir ve ferağın yapıldığı yıl ile geçmiş yıllara ait ödenmemiş Emlak Vergisinin ödenmesinden devreden ve devralan müteselsilen sorumlu tutulurlar. Devralanın mükellefe rücu hakkı saklıdır. Tapu daireleri devir ve ferağ işlemini, işlemin yapıldığı ayı takip eden ayın 15'inci günü akşamına kadar ilgili belediyelere bildirir.” hükümleri yer almaktadır.

Yapılan incelemede, Fatih ilçesinde 2023 yılında Fatih Belediyesi haricindeki kamu kurumları tarafından yapılan kamulaştırma işlemlerine ilişkin bilgilerin Tapu İdaresi tarafından Belediyeye bildirilmediği görülmüştür.

Bulgu konusu husus; İdareye ilişkin 2021 yılı Sayıştay denetiminde de; "Belediye tarafından ilçe sınırları içerisinde kamu kuruluşlarınca yapılan kamulaştırmaların takip edilmediği" gerekçesiyle bulgu konusu edilmiştir. Denetim tespiti üzerine Belediye yetkilileri tarafından ilçe sınırları içerisinde yapılan kamulaştırma işlemleri hakkında Tapu İdaresine gerekli bilgilerin gönderilmesi için 2022 yılı içerisinde yazılı başvuru yapılmış ancak söz konusu İdare tarafından Belediyeye herhangi bir cevap verilmemiştir.

1319 sayılı Emlak Vergisi 30’uncu maddesinin sekizinci fıkrasının amir hükmüne göre Tapu Müdürlüklerinde yapılan devir ve ferağ işlemlerinin işlemin yapıldığı ayı takip eden ayın 15’inci günü akşamına kadar ilgili belediyelere elektronik ortamda bildirilmesi gerekmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından gönderilen cevapta; bulguda yer alan hususa iştirak edilmiş ve gerekli işlemlerin tesisi için ilgili kurumla yazışmaların tekrar başlatıldığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; Tapu İdaresinin özellikle Kamulaştırma Kanunu ve Emlak Vergisi Kanunu kapsamındaki işlemler konusunda ilgili belediyeleri bilgilendirmesi, ilgili mevzuatı çerçevesinde veri paylaşımı sağlaması, bu bilgilendirme ve paylaşımın TAKBİS sistemi kapsamında gerekli teknolojik altyapı kullanılarak sistemli ve eş zamanlı olması, Belediye tarafından da bu bilgilendirme ve paylaşımın takip edilmesi suretiyle emlak vergisi gelirlerinin tahakkuk ve tahsil işlemlerinin sağlıklı yürütülmesinin sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir.