Çevre temizlik vergisinin Belediye Meclisi tarafından belirlenmesi gereken derece

intibakı yapılmadan tahakkuk ettirildiği, buna bağlı olarak bazı mükelleflerden fazla bazılarından eksik vergi tahsilatı yapıldığı görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Çevre temizlik vergisi” başlıklı Mükerrer 44’üncü maddesinde; belediye sınırları içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisine tabi olduğu, vergi mükellefinin binaları kullananlar olduğu ve mükellefiyetin binanın kullanımı ile başlayacağı belirtilmiştir.

Bu bağlamda, bahsi geçen maddenin beşinci fıkrasında yer verilen ve her yıl Tebliğler ile güncellenen tarife dikkate alınarak işyerleri ve diğer şekillerde kullanılan binalar için çevre temizlik vergisi tarh edilmelidir. Tarh edilecek verginin hesabında ise işyerleri için tarifede bulundukları grup ve belediye meclislerince belirlenen dereceye tekabül eden tutarın esas alınması gerekmektedir.

İşyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisi, Kanun’da 7 grup ve 5 dereceden müteşekkil olan tarife üzerinden hesaplanarak alınacaktır. Ancak bu hesaplamanın yapılabilmesi için vergi alınacak bir binanın hangi grup ve derece içerisinde yer aldığının belirlenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede aynı Kanun maddesince, belediye meclislerine bulundukları mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerini de dikkate alarak binaların hangi dereceye gireceğini tespit etme yetkisi verilmiş, bina gruplarının belirlenmesi için ise Cumhurbaşkanına (2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda 02.07.2018 tarih ve 700 sayılı KHK ile yapılan değişikliğin yürürlük tarihinden önce Bakanlar Kuruluna) yetki verilmiştir.

Bakanlar Kurulu bu yetkiye dayanarak, 2005/9817 sayılı Karar’ı ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ilişkin grupları aşağıdaki şekilde belirlemiştir.

Tablo 11:Çevre Temizlik Vergisi Bina Grup ve Dereceleri

Aynı Karar’da belediye meclislerince, mükellefler dikkate alınmaksızın bina grupları itibarıyla derecelere intibak yapılacağı, yapılan intibak işleminin de mükelleflere ilan edileceği belirtilmiştir. Buna göre belediye meclisleri yukarıda yer alan tablodaki gruplar için ayrı ayrı bina derecelerini belirleyecektir. Söz konusu tabloya göre örneğin, kurs şeklinde kullanılan bir binada, bu binanın hangi grupta yer aldığının tespitinde Bakanlar Kurulu Kararına göre öğrenci sayısı belirleyici olurken, bu binanın hangi dereceye dâhil olduğu ise belediye meclis kararına göre belirlenecektir. Aynı şekilde, konaklama tesisi olarak kullanılan bir binanın grubu yatak kapasitesine göre değişirken, bu binanın hangi dereceye dâhil olacağı belediye meclisi kararı ile belli edilecektir. Bu şekilde her bir grup için belediye meclisi tarafından alınacak kararla derece intibakı yapılması gerekmektedir.

Vergi alınacak binaların derece ve grupları bu şekilde belirlendikten sonra, 2022 yılı için 21.12.2021 tarih ve 31696 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği’deki (Seri No: 54) tarifeye göre vergi hesaplanacaktır.

Tebliğ’e göre kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000’den az olan belediyelerde bulunan işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi tutarları ise aşağıdaki tarifeye göre hesaplanacaktır. Örneğin anılan Bakanlar Kurulu Kararı’na göre 3’üncü grupta olup belediye meclis kararına göre 2’nci derecede yer alan bir binanın vergisi 950,00 TL olacaktır.

Tablo 12: Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi

İşyeri ve diğer şekilde kullanılan binalara ilişkin çevre temizlik vergisinin hesaplanmasına ilişkin düzenlemeler yukarıda açıklandığı gibi olmakla beraber, idarenin söz konusu vergiye ilişkin iş ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde Çevre temizlik vergisinin mevzuatta öngörülen bina gruplarına derece intibakı yapılmadan tarh ve tahakkuk ettirildiği görülmüştür.

İdarenin Çevre temizlik vergisine ilişkin tahakkukları şu şekilde yaptığı tespit edilmiştir: Bakanlar Kurulu Kararında belirlenen bina gruplarından;

• Öğrenci sayısı üzerinden grubu belirlenen mükelleflerin birinci dereceden,

  
  

• Yatak sayısı üzerinden grubu belirlenen mükelleflerin ikinci dereceden,

  
  

• Kullanım alanı üzerinden grubu belirlenen mükelleflerin ve daimi surette faaliyet gösteren lunapark, panayır, fuar, stadyum, hipodrom, spor salonu gibi yerler ile eşya depolamaya mahsus olan yerleri bulunan mükelleflerin üçüncü dereceden,

• Koltuk sayısı üzerinden grubu belirlenen mükelleflerin dördüncü dereceden,

  
  

• Personel sayısı üzerinden grubu belirlenen mükelleflerin beşinci dereceden vergi tahakkukları gerçekleşmektedir.

İdarenin yürütmüş olduğu bu uygulama bazı mükelleflerden fazla bazılarından eksik vergi tahsilatı yapılmasına ve vergi adaletini ortadan kaldıran sonuçların doğmasına neden olmaktadır. Örneğin, öğrenci sayısı üzerinden grubu belirlenen mükellefler personel sayısı üzerinden grubu belirlenen mükelleflere göre fazla vergi ödemektedir. Bakanlar Kurulu kararında ise bina grupları belirlenirken her bir faaliyet kolu için kendi içerisinde işletme büyüklüklerine göre bir sınıflandırma yapılmıştır. Örneğin kullanım alanı 50 metrekareden az

olup yeme içme faaliyeti gösteren bir işyeri ile kullanım alanı 1000 metrekareden fazla olan ve yeme içme faaliyeti gösteren bir işyeri farklı gruplarda bulunmaktadır.

Sonuç olarak çevre temizlik vergisi tahakkuklarında bina gruplarının derecelerinin mevzuatta belirlenen esaslara uygun olarak belirlenmesi ve bu doğrultuda tahakkuk işlemlerinin mükelleflerden eksik veya fazla vergi alınmasına sebep olmayacak şekilde yürütülmesi gerekmektedir.