İdare tarafından yapılan 2022/136300 ihale kayıt numaralı 9.551.450,00TL sözleşme bedelli Organizasyon Hizmet Alımı ihalesinde konser hizmet alımları için belirlenen yaklaşık maliyet bedellerinin piyasa rayiçlerinin çok üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde;

“Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.”

hükmü yer almaktadır.

Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin ‘Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler’ başlıklı 7'nci maddesinde;

"İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ihale konusu malın KDV hariç olmak üzere yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir."

denilmiştir.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde;

“…

1. Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;

   
   

   1. Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,

      
      

   2. İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,

   3. İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,

      
      

      ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan

      
      

      yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,

   4. …

      
      

      Esas alınır.

      
      

2. İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

3. …İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.

4. Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.”

denilmektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere yaklaşık maliyetin tespit edilmesi hususunda idare kısıtlanmamış, kamu kurumlarınca belirlenen fiyatlardan, kamu kurum ve kuruluşlarınca alımı yapılan benzer nitelikteki işlerden oluşan fiyatlardan, ilgili odalarca belirlenen fiyatlardan ve piyasadan yapılabilecek fiyat araştırmalarından yararlanılabileceği hüküm altına alınmıştır.

Mezkûr Yönetmelik maddesinin dördüncü fıkrasında açıkça belirtilen “…İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü ile gerçek piyasa rayiçlerine aykırı olarak bildirilen fiyatların değerlendirmeye alınmaması gerektiği açıkça ifade edilmiş ve bu konuda idareye seçimlik hak tanınmamıştır.

Buna göre idare, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olabilecek fiyat bildirimlerini ve proforma faturaları değerlendirmeye almaksızın yaklaşık maliyeti piyasa rayiçlerine uygun olarak belirlemekle mükelleftir.

İdare, ihale kapsamında yapılacak olan konserleri sanatçılar bazında A, B ve C tipi olmak üzere 3 tipe ayırmış ve yaklaşık maliyet hesabında kullanılmak üzere 3 adet firmadan fiyat araştırması yapmış, yapılan bu araştırma neticesinde aşağıdaki tabloda gösterilen yaklaşık maliyet oluşmuştur. Aynı zamanda yaklaşık maliyet fiyat araştırmasına teklif veren firmalardan bir tanesi ihaleye istekli olarak katılmış ve bir tane geçerli teklif verilen ihale neticesinde yüklenici olarak tabloda belirtilen bedeller üzerinden ihaleyi kazanmıştır.

Tablo 10: Belirlenen Konser Tipleri İçin Yüklenici Teklifi ve Yaklaşık Maliyet

Belediye hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde, yüklenici firma tarafından ihale kapsamındaki konserlerle ilgili organizasyon şirketlerine ödemiş olduğu tutarlar incelenmiş ve aşağıdaki tabloda da gösterildiği üzere bazı konserlere ilişkin belediyenin yüklenici firmaya ödediği bedeller ile yüklenici firmanın organizasyon şirketlerine ödemiş olduğu bedeller arasında büyük farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 11: Sözleşme Bedeli Üzerinden Yüklenici Karlılık Oranı

Yukarıda yer verilen tablolardan da anlaşılacağı üzere ihale kapsamında yaklaşık maliyet belirlenirken yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerinin çok üzerinde belirlendiği, yüklenici firmanın karlılık oranının piyasa şartlarının çok üzerinde olduğu, yapılan iş ile belirlenen yaklaşık maliyetin birbiri ile gerçekçi bir uyum içerisinde olmadığı değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında, Şartnamede yer alan A-B-C tipi konser hizmetleri için verilen tekliflerin her şey dahil (sanatçı, konaklama, yemek ve ulaşım giderleri) hesaplandığı; ancak yüklenicinin hizmeti ifa ederken, sanatçı, konaklama, yemek ve ulaşım giderlerini ayrı ayrı faturalandırılarak ödemiş olması nedeniyle yüklenicinin gerçek maliyetinin daha yüksek olduğu belirtilmiştir. Söz konusu cevapta, yukarıdaki tabloda belirtilen 9 adet konser için yüklenicinin toplam maliyetinin 895.761,38 TL, belediyenin yükleniciye ödediği toplam bedelin ise 1.890.000,00 TL olarak belirtildiği dikkate alındığında, sanatçı giderlerine ilave olarak konaklama, yemek ve ulaşım giderleri hesaba katılsa dahi yüklenici firmanın karlılık oranının

% 111 seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir.

Sonuç itibarıyla, belediye tarafından yapılan ihalede temin edilen hizmetlerin yaklaşık maliyetlerinin belirlenmesi adına firmalarca bildirilen fiyatların piyasa rayiçlerini yansıtıp yansıtmadığı kontrol edilmeksizin yaklaşık maliyet hesabında değerlendirilmesinin mevzuata aykırı bir uygulama olduğu düşünülmektedir.