İç kontrol sistemine ilişkin mevzuatta öngörülen düzenleme ve standartların gereklerinin yeterince yerine getirilmemesi nedeniyle Belediyede iç kontrol sisteminin sağlıklı bir şekilde kurularak uygulanamadığı değerlendirilmiştir.

İç kontrol, 5018 sayılı Kanun’un 55’inci maddesinde; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini teminen idare tarafından oluşturulan süreçler ile iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünü olarak tanımlanmıştır.

Kamu idarelerince iç kontrol sisteminde uygulanacak yöntem ve standartlar, 5018 sayılı Kanun’un 55’inci maddesinde yer alan hüküm uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecektir. Bu yetkiye istinaden İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar ile Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bahse konu olan düzenlemelerde iç kontrol sisteminin temel unsurları ile Kanun’da belirtilen amaçların tesis edilmesini sağlayacak şartlar belirlenmiştir.

Kamu iç kontrol sisteminin mevzuatta öngörülen şartları taşıyacak şekilde kurulması ve uygulanması sorumluluğu, 5018 sayılı Kanun’un 57’nci maddesi hükmü uyarınca öncelikle üst yönetici ve diğer yöneticilerdedir. Nitekim İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar’ın yetki ve sorumluluklara ilişkin düzenleme yapan 8’inci maddesinde; üst

yöneticilerin, iç kontrol sisteminin kurulması ve gözetilmesinden, harcama yetkililerinin ise görev ve yetki alanları çerçevesinde idari ve mali karar ve işlemlere ilişkin olarak iç kontrolün işleyişinden sorumlu oldukları açıkça ifade edilmiştir.

Anılan Tebliğ’de ayrıca standartlara uygun bir iç kontrol sistemi için öngörülen şartları sağlayacak faaliyetlerin, belirli bir plan ve takvim dâhilinde uyum planları ile açıklanması gerektiği ifade edilmiştir. Yine Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Genelgesi ile kamu idarelerinin eylem planlarını, Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Rehberi çerçevesinde tamamlamaları istenmektedir. Ancak iç kontrol sisteminin sağlıklı bir şekilde oluşturulmamasına rağmen sistemin kurulmasına ilişkin faaliyet ve takvimi ortaya koyacak olan uyum eylem planlarının da Belediyece hazırlanmadığı görülmüştür.

İç kontrolün diğer unsurlarına temel teşkil eden yönetim felsefesi ile iş yapma tarzına ilişkin genel çerçeveyi ortaya koyan kontrol ortamının, aşağıda belirtilen tespitler nedeniyle, Tebliğ’de öngörülen standartları tam olarak karşılayacak şekilde oluşturulamadığı kanaati hâsıl olmuştur. Yapılan incelemeler sonucunda;

• Harcama birimleri temelinde iş süreçleri ve iş akış şemaları hazırlanarak yetki ve görev dağılımının yapılmadığı, yetki devrine ilişkin yönergenin oluşturulmadığı, imza ve onay mercilerinin açık bir şekilde belirlenmediği,

• Harcama birimlerince ve mali hizmetler birimince süreç kontrolünü içeren ön mali kontrolün yapılmadığı,

• Varlık ve kaynakların korunmasına ilişkin yasaların öngördüğü kontrol mekanizmalarının kurulmadığı dolayısıyla kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanımının tam anlamıyla tesis edilemediği

anlaşılmıştır.

İç kontrolün amaçlarından birisi de muhasebe kayıtlarının tam ve doğru tutulması, mali bilginin zamanında ve güvenilir üretilmesinin sağlanmasıdır. Ancak Belediyede kullanılan muhasebe programının geçmişe yönelik kayıt yapmaya imkân vermesi üretilen verinin güvenirliğini zedelemektedir.

Öte yandan izleme standartları gereği iç kontrol sisteminin eksikliklerinin tespiti ve buna ilişkin önlemlerin alınması için yıllık olarak değerlendirilip üst yöneticiye raporlanması gerekmekte iken Ayaş Belediyesinde izleme çalışmalarının yapılmadığı görülmüştür.

Sonuç olarak, mevzuatta öngörülen amaçları gerçekleştirecek bir iç kontrol sisteminin kurulmasını teminen; yukarıda yer verilen eksikliklerin tamamlanmasının, mali yönetimin iç kontrole imkân tanıyacak şekilde tasarlanmasının ve başta üst yönetim olmak üzere tüm personelde bu konuda farkındalık oluşturulmasının önem arz ettiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “2019 yılı içerisinde iç kontrol sisteminin eksikliklerini gidermeye yönelik çalışmalar yapılacaktır.” denilmiştir.

Sonuç olarak İdare tarafından verilen cevapta, 2019 yılında iç kontrol sistemindeki eksikliklerin giderilmesine yönelik çalışmaların yapılacağı ifade edilmiş olup izleyen denetim yıllarında, iç kontrol sisteminin kurulmasına ve yürütülmesine ilişkin eylemler takip edilecektir.