SASKİ’nin 2020 yılı mali tablolar ve eki belgelerin incelenmesinde; idare birimleri tarafından yapılan bazı mal ve hizmet alımlarının, tek seferde ihale yoluyla temin edilmeyip, doğrudan temin yöntemiyle, kısımlara bölünmek suretiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde özetle; idareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez. Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir, denilmektedir

Kanun’un “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesi (d) bendi kapsamında yapılacak alımlar için parasal sınırlar öngörülmüştür.

29 Ocak 2020 tarih ve 31023 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Kamu İhale Tebliği’ne (Tebliğ No: 2020/1) göre, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen parasal limit, Büyükşehir Belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idareler için 97.008,00 TL’dir

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22’nci maddesinin “22.5. 4734 Sayılı Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendi gereğince ihtiyaçların temini” altbaşlıklı hükmüne göre de; belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir, denilmektedir.

Kamu idaresi cevabında, hizmetin kesintisizliğinin sağlanması, İdarenin ekonomik imkânları ve öngörülemeyen nüfus hareketliliği ile çevresel faktörler ve benzeri sebepler bazı alımların doğrudan temin yöntemi ile gerçekleştirilmesi zaruriyetini ortaya çıkardığını, eşik değerlerin altında kalınması için ihalenin parçalara bölünmesi saikiyle hareket edilmediğini ve diğer ihale ususllerinden daha az maliyetle mal ve hizmetlerin temin edildiğini ifade etmiştir. Ancak İdarelerin mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde temel alım yöntemi 4734 Kamu İhale Kanunu’nun 19’ncu maddesine göre Açık İhale Usulüdür. Kanun koyucu, yukarıdaki mevzuat hükümlerinde de açıklandığı üzere, bu temel ihale usulünün zaman alması, ihtiyaçların ivedilikle temin edilememesi gibi nedenlerle bazı limitlerle bu temel alım yöntemine alternatif getirmiştir. Bu alternatiflerin başında Doğrudan Temin Usulü gelmektedir ve bu usule hem belli bir parasal üst limit getirilmiş hem de mal ve hizmetlerin kısımlara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle alınmaması için 4734 sayılı Kanun’un temel ilkeleriyle sınırlandırılmıştır. Buna göre, yapılan işlem hem Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine aykırılık teşkil etmekte hem de temel alım yönteminde sağlanması gereken bir çok kriterin yerine getirilmesi engellenmektedir.

Aşağıdaki tabloda da örnekleri görüleceği üzere, idarece 2020 yılında doğrudan temin yöntemiyle yapılan bazı mal ve hizmet alımlarını, belirlenen parasal sınırların altında kalacak şekilde kısımlara bölmüş ve böylece 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin

(d) bendi için öngörülen 97.008,00 TL (KDV hariç) tutarındaki parasal limitin altında kalmıştır.

Mal ve hizmet alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelere uygun olarak gerçekleştirilmesi, açık ihale usulü ile karşılanması gereken ihtiyaçların, kısımlara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle alınmaması uygun olacaktır.

Tablo 13: Kısımlara Bölünen Bazı Mal ve Hizmet Alımları