Büyükşehir Belediyesi hüküm ve tasarrufunda bulunan genel aydınlatma kapsamındaki cadde, sokak, park ve yürüyüş yollarındaki elektrik aboneliklerinin enerji dağıtım şirketine devredilmediği, bu yerlerin elektrik abone grubunun “aydınlatma abone grubu” olarak belirlenmesi gerekirken “ticarethane abone grubu” olarak belirlendiği görülmüştür.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından belirlenen ve 31/12/2015 tarihli ve 29579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar’ın ikinci bölümünde abone grupları sayılmış olup resmi daireler, 3 ila 6’ncı maddelerde sayılan gruplar içinde yer almadığından 7’nci madde uyarınca “Ticarethane abone grubu” dâhilinde değerlendirilmiştir.

Anılan Usul ve Esaslar’ın “Aydınlatma abone grubu” başlıklı 6’ncı maddesinde ise; “Bu abone grubu iki alt abone grubundan oluşur:

1. 27/07/2013 tarihli ve 28720 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Genel Aydınlatma Yönetmeliği gereğince enerji giderleri genel aydınlatma kapsamında ödenen aydınlatmalar, bu alt abone grubu kapsamındadır. Bu alt abone grubu kapsamındaki enerji ilgili dağıtım şirketi tarafından temin edilir ve tahakkuk ile tahsilat işlemleri Genel Aydınlatma Yönetmeliği kapsamında gerçekleştirilir.

2. Otoyollar ve özelleştirilmiş erişme kontrollü karayollarının aydınlatılması, güvenlik amacıyla yapılan sınır aydınlatmaları, toplumun ibadetine açılmış ve ücretsiz girilen ibadethanelere ilişkin aydınlatmalar ve halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, tarihî ve ören yerlerinden aydınlatmaları 27/07/2013 tarihli ve 28720 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Genel Aydınlatma Yönetmeliği kapsamında ödenmeyenlerin aydınlatmaları bu alt abone grubuna dahildir. Bu alt abone grubu kapsamındaki tüketiciler enerjiyi düzenlenen tarife üzerinden ilgili görevli tedarik şirketinden temin edebileceği gibi, serbest tüketici statüsüne sahip iseler ikili anlaşma yaparak da temin edebilirler” hükmüne yer verilmiştir.

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun geçici 6’ncı maddesinde; 31/12/2025 tarihine kadar, genel aydınlatma kapsamında aydınlatılan yerlerde gerçekleşen aydınlatma giderlerinin Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten ve ilgili belediyeler ile il özel idarelerinin genel bütçe vergi gelirleri payından karşılanacağı, Cumhurbaşkanı’nın bu süreyi beş yıla kadar uzatmaya yetkili olduğu Belediyelerin genel bütçe vergi gelirleri payından yapılacak kesinti, büyükşehir belediyeleri ve mücavir alanlarındaki belediyelerde aydınlatma giderlerinin yüzde onu, diğer belediyelerde yüzde beşi olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır. 03.10.2014 tarih ve 29138 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Belediyeler ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirleri Payından Yapılacak Aydınlatma Gideri Kesintilerine İlişkin Karar’ın 1’inci maddesi ile belediyelerin genel bütçe vergi gelirleri payından yapılacak aydınlatma gideri kesintisi, büyükşehir belediyelerinin sınırları içinde aydınlatma giderlerinin yüzde yirmisi, diğer belediyeler ve mücavir alanlarında yüzde onu olarak uygulanacağı ifade edilmiştir.

6446 sayılı Kanunu’nun geçici 6’ncı maddesine dayanılarak hazırlanan ve 27.07.2013 tarih ve 28720 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Genel Aydınlatma Yönetmeliği’nin 5’nci maddesinin ikinci fıkrasında kamunun genel kullanımına yönelik bulvar,

cadde, sokak, alt-üst geçit, köprü, meydan, kavşak, yürüyüş yolu ve yaya geçidi gibi yerler ile halkın ücretsiz kullanımına açık ve ticari faaliyette bulunulmayan kamuya ait park, bahçe, tarihi ve ören yerleri gibi halka açık yerlerin aydınlatmaları ile trafik sinyalizasyonunun genel aydınlatma kapsamında değerlendirileceği ve enerji giderlerinin genel aydınlatma kapsamında ödeneceği, ticari, reklam, ilan ve benzeri amaçlı panoların aydınlatmaları ile süs aydınlatmalar için harcanan enerjinin genel aydınlatma kapsamında değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir.

Aynı maddenin dördüncü fıkralarında ise; Halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, yürüyüş yolu, tarihî ve ören yerlerinin aydınlatılması ile alt-üst geçit, yaya alt- üst geçidi ve trafik sinyalizasyonu için gerekli sistemlerin tesisi ve işletilmesi ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına ait olduğu, ilgili kurum ve kuruluşların tesis edip bakım-onarımını yaptıkları bu tür tesislerin işletme yükümlülüğünü dağıtım şirketine devredebilecekleri belirtilmiştir.

Diğer yandan Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Güvence bedeli alınmayan tüketiciler” başlıklı 30’uncu maddesinde; Genel Aydınlatma Yönetmeliği kapsamında olan yerlerden güvence bedeli alınmayacağı hükme bağlanmıştır. Kurumun sorumluluğunda bulunan bazı cadde, sokak, park ve yürüyüş yollarındaki genel aydınlatma kapsamında bulunan elektrik aboneliklerinin dağıtım şirketine devredilmemesi, cadde, sokak ile kamuya ait ücretsiz girilen park ve bahçe gibi halka açık yerlerin aboneliklerinin ticarethane abone grubu olarak belirlenmesi ve bu kapsamda bulunan yerler için güvence bedeli ödenmesi belediyeye ek mali külfet getirmektedir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden; park ve yürüyüş yollarındaki aydınlatma direklerinin genel aydınlatma grubundan tarifelendirilmesi ve söz konusu yerlerin elektrik işletme yükümlülüklerinin dağıtım şirketlerine devredilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemelerde; Belediyenin sorumluluğunda bulunan aşağıdaki tablolarda ayrıntısı gösterilen bazı park ve sokakların hem dağıtım şirketlerine devrinin yapılmadığı hem de park ve sokak aboneliklerinin ticarethane abone grubu olarak belirlendiği ve bu yerler için güvence bedeli ödendiği tespit edilmiştir.

Belediye tarafından söz konusu yerlerin gerek dağıtım şirketlerine devrinin yapılmaması gerekse park ve sokak aboneliklerinin ticarethane abone grubu olarak belirlenmesi sonucu 2020 yılı için 591.305,90 TL, 2021 yılı için ise 218.239,38 TL olmak üzere toplamda 809.545,28 TL ek mali külfete katlanıldığı anlaşılmıştır.

Tablo 17: 2021 Yılı İçin Genel Aydınlatma Kapsamına Alınmayan Yerler

Tablo 18: 2020 Yılı İçin Genel Aydınlatma Kapsamına Alınmayan Yerler

Bu itibarla; Genel Aydınlatma Yönetmeliği kapsamındaki yerlerin, ilgili dağıtım şirketlerine devrinin yapılması ve devir işlemleri sırasında park ve sokakların genel aydınlatma gurubundan tarifelendirilmesi, ayrıca ödenen güvence bedellerinin iade alınması konusunda gerekli girişimlerde bulunulması gerekmektedir.