Köy ve belde tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüşen yerlerde bulunan ve idarenin şebeke suyu hizmetlerinden yararlanan ile şebeke suyu hizmetlerinden yararlanmayıp ancak idarenin kanalizasyon şebekesinden yararlanan birinci sınıf gayrisıhhi müesseseler ile büyük ölçekli işletme ve üretim tesislerinin bu hizmetler için ödediği su ve atık su bedellerinin hatalı belirlendiği görülmüştür.

6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un “Büyükşehir belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesi” başlıklı 1’inci maddesinin ikinci fıkrasında Mersin Büyükşehir Belediyesi sınırlarının il mülki sınırı olduğu, üçüncü fıkrasında ise, ikinci fıkrada sayılan illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırıldığı, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katıldığı hüküm altına alınmıştır.

Adı geçen Kanun’un geçici 1’inci maddesinin on beşinci fıkrasında;

“Bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılan köylerde, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 29/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre alınması gereken emlak vergisi ile 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 31/12/2025 tarihine kadar (bu tarih dâhil) alınmaz ve 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendi, 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci bendi ile beşinci bendi, 66 ncı maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendi hükümleri 31/12/2025 (bu tarih dâhil) tarihine kadar uygulanmaya devam edilir. Bu yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret 31/12/2025 tarihine kadar (bu tarih dâhil) en düşük tarifenin % 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenir.”

Aynı maddenin 28’inci fıkrasında;

“Bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılarak tek mahalleye dönüştürülen beldelerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret 31/12/2025 tarihine kadar (bu tarih dâhil) en düşük tarifenin %50’sini geçmeyecek şekilde belirlenir.”Hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un yürürlük tarihinden önce köy ve belde belediyesi tüzel kişiliklerini haiz yerlerde ikamet eden kişilerin, söz konusu Kanun’la gelen köy ve beldeden dönüşerek diğer büyükşehir mahalleleri gibi mahalle olma sürecine adaptelerinin sağlanması adına, yine aynı Kanun’la bu yerlerde ikamet edenlere sınırlı bir zaman dilimi için bir takım istisna, muafiyet ve indirimler getirilmiştir. Buna göre köy ve beldeden mahalleye dönen yerlerde ikamet edip geçimini rutin köy işlerinden sağlayan vatandaşların su ve kanalizasyon idareleri tarafından belirlenen su tarifelerin abone türüne göre köyler için yüzde 25’ini, beldeler için ise yüzde 50’sini geçemeyeceği belirtilmiştir. Yani bu yerlerde ikamet

edenlerle yine bunların köy ve belde hayatının idamesi için gerekli olan bakkal, fırın, kahvehane, kasap ve berber gibi işletmelerin köy ve belde statüsünden mahalle statüsüne adapte olmalarına yardımcı olmak hem de daha önce bu doğadan temin edilip bedeli ödenmeyen suyun bedelinin alınması ancak belli bir süre daha ucuz bir bedelin alınması amaçlanmıştır

Bu yerlerde bulunan birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler, entegre üretim tesisleri, büyük ölçekli işletmeler, yine büyük ölçekli çiftlikler ve benzeri yerlerin aynı indirimden yararlanması söz konusu değildir. Nitekim 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un geçici 1’inci maddesinin on dördüncü fıkrasında; “Bu Kanunla mahalleye dönüşen köylerde, bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla, … entegre tesis niteliğinde olmayan tarım ve hayvancılık amaçlı yapılardaki işletmeler ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, pansiyon, tanıtım ve teşhir büfeleri, yerleşim yeri halkı tarafından kurulan ve işletilen kooperatifler işletme ruhsatı almış sayılır.” hükmü yer almaktadır. Bu fıkra hükmüne göre bu yerlerde oturanların ihtiyacı karşılayacak olanlara kolaylık sağlanmış olup sadece yukarıda yer verilen işletmeler ruhsatlı sayılmıştır. Bunların dışında entegre üretim tesisleri, entegre tesis niteliğinde olan tarım ve hayvancılık amaçlı işletmeler, sadece bu yerlerde yaşayanların değil de tüm vatandaşlara hitap eden büyük ölçekli işletmeler ve birinci sınıf gayri sıhhi nitelikli işletmelere her hangi bir imtiyaz ya da kolaylık tanınmamıştır.

Anlaşılacağı üzere kanun koyucunun geçici maddenin on beş ve yirmi sekizinci fıkralarındaki amacının köy ve beldede oturanlar ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, pansiyon, tanıtım ve teşhir büfeleri, yerleşim yeri halkı tarafından kurulan ve işletilen küçük ölçekli işletmelerin indirimli sudan faydalanmasını sağlamaktır.

Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği ile 2022 Yılı Ücret Tarifesinin incelenmesi sonucunda 6360 sayılı Kanun’la köy ve belde statüsünden mahalle statüsüne dönen yerlerde bulunan ve günlük ortalama su tüketimleri çok fazla olan birinci sınıf gayrisıhhi müesseseler, büyük ölçekli işletme ve üretim tesisleri ile köy ve beldede oturanların ihtiyaçlarını karşılama amacıyla kurulmamış entegre tesislerin, 6360 sayılı Kanun’la düzenlenen köy ve beldede oturanlar ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, pansiyon, tanıtım ve teşhir büfeleri, yerleşim yeri halkı tarafından kurulan ve işletilen küçük ölçekli işletmelere tanınan en düşük tarifenin yüzde 25’ini geçemeyeceği hükmünden faydalandırılarak bu yerlerin

su tarifelerinin hatalı belirlendiği tespit edilmiştir. Örnek teşkil etmesi adına, su tarifeleri hatalı belirlenen bazı yerler ve günlük ortalama su tüketimleri aşağıdaki tabloda detaylı şekilde gösterilmiştir.

Tablo 8: Örnek; İndirimli Tarifeden Faydalanan Yerlerin Niteliği ve Su Tüketim Mikarları

* 2022 Yılı Ücret Tarifesinin Aralık ayı fiyatları tabloya alınmıştır.

** Bu sütunda yer alan işyeri Tarsus ilçe merkezinde bulunmaktadır. Dolayısıyla bu işyerine doğru tarife olan işyeri tarifesi uygulanmaktadır. Bu işyerinin son dönem su tüketimi 481 m3, kademe aralıkları da dikkate alındığında bu işyerinin su faturasında su tüketim ve atık su bedeli 23.736,35 TL olarak yer almaktadır. Tabloda yer verilen Topaklı Mh./Köyünde bulunan bir işyerinin son dönem su tüketiminin 481 m3 olduğunu varsayalım. Mevcut uygulamada bu tüketimle söz konusu işyerinin su faturasında su tüketim ve atık su bedeli 3.576,50 TL olarak yer alacaktır.

Yukarıda yer verilen tablo ve yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere aynı işkolunda bulunan işletmelere 6360 sayılı Kanun’dan önce köy ya da belde sınırları içerisinde yer alıp almamalarına göre farklı tarifeler uygulanmaktadır. Bu durumun Anayasa’nın eşitlik ilkesiyle bağdaşmadığı gibi mevcut işletmeler arasında haksız rekabeti de beraberinde getirecektir.

Kamu idaresi cevabında, 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile köy ve belde statüsünden mahalle statüsüne dönen yerlerde bulunan ve köy ve beldede oturanlar ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, pansiyon, tanıtım ve teşhir büfeleri gibi yerleşim yeri halkı tarafından kurulan ve işletilen küçük ölçekli işletmeler dışında kalan tüm işyerlerine indirimsiz işyeri tarifesinin uygulanması için Ücret Tarifesinde gerekli düzenlemeleri içeren hazırlıklar tamamlandığını, İdarenin 2023 Mali yılı Kasım ayı olağan Genel Kuruluna sunulacağını, Genel Kurul onayı sonrasında Sayıştay görüşü de alınarak revize edilmiş mevzuat hükümleri yürürlüğe konulacağını ifade etmiştir.

Sonuç olarak Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği ile 2022 Yılı Ücret Tarifesinin incelenmesi sonucunda 6360 sayılı Kanun'la köy ve belde statüsünden mahalle statüsüne dönen yerlerde bulunan ve köy ve beldede oturanlar ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, pansiyon, tanıtım ve teşhir büfeleri, yerleşim yeri halkı tarafından kurulan ve işletilen küçük ölçekli işletmeler dışında kalan tüm işyerlerine aynı tarifelerin uygulanması gerekmektedir.