İdare mülkiyetinde bulunan taşınmazların tahmini kira bedeli veya işgalli kullanımlar için ecrimisil bedel tespitinde herhangi bir fiyat araştırması yapılmamakta, İdare görevlilerince şifahi olarak alınan bilgilerle yetinilmektedir.

Belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri 2886 sayılı Kanun’da yer alan yazılı hükümlere tabidir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Tahmin Edilen Bedelin Tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde;

“Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir.” denilmektedir.

Yukarıda da görüleceği üzere mevzuatında, tahmini bedeli idarenin belirleyebileceği veya gerektiğinde tahmini bedelin hesabında kullanılacak fiyatların, ilgili kuruluş veya bilirkişilerden de araştırılabileceği belirtilmektedir. Tahmini bedel tespitine ilişkin dayanak belgeler ise, Ön İzin/Kira/Kullanma İzni/İrtifak Hakkı/Trampa/ Satış Bedeli/Ecrimisil bedeli tespitine ait dosyalarda yer alacak ve asıl evrak arasında saklanacaktır.

İdarenin taşınmaz işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdarenin 2886 sayılı Kanun kapsamındaki kiralamalarına ait tahmini bedel ve ecrimisil tespitinin şifahen alınan bilgilerle yapıldığı, dolayısıyla tahmini bedellere ait dayanak belgelerin tutanaklarda yer almadığı ve yalnızca kıymet takdir komisyonu kararının olduğu; dolayısıyla mevzuatında, bedel tespiti için gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatların ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulabileceği belirtilmişken, İdarenin bu yola başvurmadığı görülmüştür.

Şöyle ki; İdarenin kiralama dosyalarının tamamındaki bilgiler itibariyle, tahmini kira bedel tespiti kira takdir komisyonunca şifahi olarak alınan bilgilere göre yapılmıştır. Söz konusu dosyalarda tahmini bedelin dayanağı olabilecek herhangi bir belge mevcut değildir. Ayrıca kiralama işlerinin tamamı “pazarlık usulüyle” yapıldığından kiralama ihaleleri için ilan yapılmamıştır. Dolayısıyla emsal kira bedellerinin oluşmasına da engel olunabilmektedir. Zira İdare tarafından Belediye Şirketine kiraya verilen taşınmazlar, Şirket tarafından alt kiracılara daha yüksek bedelle kiraya verilmiştir.

Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, belediye şirketine yapılan kiralamalara ilişkin şifahi olarak belirlenen kira bedelleri ile Şirket tarafında üçüncü kişilere yapılan kiralamaların kira bedelleri arasındaki fark çok fazladır.

Tablo 9:Alt Kiracılara Daha Yüksek Bedelle Kiraya Verilen Taşınmazların Listesi

Yukarıda yer alan denetim tespitine binaen, İdare tarafından; taşınmazların kiralanması ve ecrimisil bedel tespitinde hesaplanan tahmini bedellerin, takdir komisyonu tarafından kiralanacak taşınmazın bulunduğu bölgedeki emsal taşınmazlar, emlak vergisi rayiçleri ve mahkeme bilirkişi raporları dikkate alınarak hesaplandığı, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan alınacak raporlar ücrete tabi olduğu, bu durumun İdareye ek külfet ve bürokratik işlemlerin vakit alması sebebiyle zaman kaybettirdiği, bundan sonraki yapılacak bedel tespitlerinde tahmini bedelin dayanağı olabilecek belgelerin dosyasına eklenmesinin sağlanacağı, ayrıca sermayesinin tamamı İdareye ait olan şirketin ticari bir saikle buraları kiraladığı ve BYUAŞ (Bakırköy Yapı İnşaat Ulaşım Sağlık Hizmetleri AŞ) da idare gibi kamu

hizmeti görmekle birlikte ticaret şirketi olması hasebiyle kar elde etmesinin olağan olduğu, bulguya ekli tablo incelendiğinde şirketin İdareye ödediği kira ile alt kiracıdan elde ettiği kira arasındaki farkların 120 TL-71.229,04 TL arasında değiştiği, en yüksek fark olan 71.229,04 TL’lik tutarın daha önce şirket tarafından işletilen ve yatırım yapılan restorana ait olduğu, yapılan yatırımlar nedeniyle kira tutarının yüksek olduğu ifade edilmiştir.

Bundan sonraki yapılacak bedel tespitlerinde tahmini bedelin dayanağı olabilecek belgelerin dosyasına eklenmesinin sağlanacağı anlaşılmaktadır. Ancak idarenin cevabında belirtildiği gibi kira bedelleri arasındaki farklar küçük farklar değildir. Kaldı ki tabloda da görüleceği üzere idarenin kira bedellerinin hatalı ya da eksik belirlemeden kaynaklanan sebeblerle yıllık olarak 1.184.647,2 TL eksik geliri olduğu aşikârdır. Ayrıca bulgumuzda şirketin kar edip etmemesi değil belirlenen kira bedelinin rayiç değerlerin altında olduğu belirtilmiştir. Zira şirket kiralanan her bir yeri daha yüksek bir bedelle üçüncü bir kişiye kiraya verebilmiştir.

Netice olarak; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Üst Yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinde belediyelerde üst yönetici belediye başkanı olarak belirlenmiştir. Aynı maddenin 2’nci fıkrasında ise Üst Yöneticiler, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumlu tutulmuştur.

Bu itibarla kurumun kaynaklarının verimli kullanılması ve oluşan/oluşabilecek gelir kaybının önlenmesi amacıyla; bedel tespit ve takdir işlemlerinde, işin konumu ve özellikleri göz önünde bulundurulmak suretiyle rayiç bedellerinin esas alınması, belirlenen bedellere dair tespitlerin dayanaklarının ilgili dosyalarında tutulması, bedellerin şifahen alınan bilgilerle belirlenmesi yerine, gerekli araştırmaların yapılması ve bu konuda işin özelliğine göre yetkili kuruluşlardan görüş alınması gerekmektedir.