Sosyal denge ödenmesine ilişkin sözleşmeye, toplu sözleşmenin konusu olmayan ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na aykırılık oluşturan hükümlerin konulduğu görülmüştür.

4688 sayılı Kanunu’nun “Mahalli İdarelerde Sözleşme İmzalanması” başlıklı 32'nci

maddesinin birinci fıkrasında; 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediye başkanı arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içinde sözleşme yapılabilir hükmüne yer verilmiştir.

Bu düzenlemede yer alan “sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere” ibaresinden de anlaşılacağı üzere imzalanacak toplu sözleşme sosyal denge ödenmesi ile ilgili olmalıdır.

25.08.2021 tarihli 31579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşme’nin üçüncü kısmının dördüncü bölümünde düzenlenen “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” başlığı altında sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılacak sözleşmelerde kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı dışında herhangi bir mali veya sosyal hak verilebileceği yönünde bir hüküm bulunmadığından İdare ile sendika arasında imzalanan sözleşmede yukarıda zikredilen mali haklar dışında haklara yer verilmesi mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

İdare ile yetkili sendika arasında 13.05.2022 tarihinde imzalanan sosyal denge tazminatı sözleşmesinin “Sosyal Çalışmalardan Yararlanma” başlıklı 19’uncu maddesinde; hastalık, cenaze, düğün, taşınma gibi durumlarda çalışanlara ücretsiz araç tahsis edileceği, çalışanların belediyenin ve iştiraklerinin işlettiği otoparklardan, sağlık hizmeti veren birimlerinden, spor merkezleri ve yüzme havuzlarından, belirlenen sosyal etkinliklerden ücretsiz yararlanabileceği belirtilmiştir. Ayrıca çalışanlar ile eş ve çocuklarının belediyenin mülkiyeti ve kendi varlıkları üzerinde kurulu olup, belediye ya da özel kurumlarca işletilen lojman, kamp, etüt, spor, kültür ve benzeri tesislerden, Belediye Evlendirme Dairesi salonlarından ücretsiz olarak yararlanacağı ve işveren tarafından çalışanlardan kendisine veya eşine ait konutu bulunmayanların talebi halinde, sendika üyelerinin kurmuş veya kuracak olduğu kooperatife imkânları nispetinde rayiç bedeli üzerinden 10 yıl vadeli arsa temin edileceği ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede; İdare ile yetkili sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmesinde mevzuata aykırı olarak sözleşmenin konusu dışında hükümlere yer verildiği tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında ulusal ve uluslararası iş mevzuatında yer alan sözleşme serbestisi hükümlerine atıf yapılarak açıklamalar yapılmış olsa da sosyal denge sözleşmesi 4688 sayılı Kanun kapsamında düzenlenebilen, toplu sözleşme niteliği taşımayan, toplu sözleşme güvencesi veya yükümlülükleri barındırmayan kendine özgü dönemsel bir düzenleme olduğundan bu sözleşmelere mevzuata aykırı olarak konusu dışında hüküm konulmamalıdır.

Sosyal denge sözleşmesinde mevzuata aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödemesi dışında hükümlere yer verilmemesi gerekmektedir.