Belediyenin tahakkuk ettirdiği bazı gelir kalemlerinin tahsilat oranının düşük olduğu görülmüştür.

Tahakkuku yapılan bina, arsa, arazi, çevre temizlik ve ilan reklam vergilerinin 5.756.976,61 TL'lik kısmının; taşınmaz kira gelirlerinin 3.186.559,07 TL’lik kısmının; idari para cezalarının ise 4.034.034,60 TL’sinin tahsil edilemediği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38'inci maddesinde; belediye başkanına, belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak, belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek gibi görevler verilmiş ve bu hususlarda belediye başkanına sorumluluk yüklenmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun “Gelirlerin toplanması sorumluluğu” başlıklı 38'inci maddesinde, kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsilinde yetkili ve görevli olanların, bu işlemlerin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Yine Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun “Mali hizmetler birimi” başlıklı 60'ıncı maddesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek görevinin Mali Hizmetler Birimine verildiği; “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61'inci maddesinde gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm mali işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemlerini muhasebe yetkilisinin yürüteceği, muhasebe yetkilisinin, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumlu tutulacağı belirtilmiştir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un “Ödeme zamanı ve önce ödeme” başlıklı 37'nci maddesinde amme alacaklarının hususi kanunlarında belli edilen zamanlarda ödeneceği, hususi kanunlarında ödeme zamanı tespit edilmemiş amme alacaklarının ise Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirtilecek usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödeneceği, aynı Kanun'un “Ödeme emri” başlıklı 55'inci maddesinin birinci fıkrasında amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumu bir “ödeme emri” ile tebliğ olunacağı düzenlenmiştir.

Belediyelerin tahsilat/tahakkuk oranını artırabilmeleri için Mali Hizmetler Müdürlüğünün borcunu ödemeyen kişiler hakkında borcun ödenmesi ve yasal işlemlerin başlatılabilmesi için ödeme emirlerini zamanında düzenleyip daha sonra bu borçluları hukuk birimine bildirmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede; Belediyenin Gelir Kesin Hesap Cetvelini oluşturan gelir kalemlerinin tahsilât/tahakkuk oranlarının düşük düzeyde kaldığı, önceki yıldan 4.329.968,08 TL vergi geliri tahakkukunun ve 1.266.799,86 TL kira geliri tahakkukunun devredildiği, 2023 yılı içinde toplam 11.372.211,42 TL vergi geliri ve 8.260.635,39 TL kira geliri tahakkuk ettirildiği, 2023 yılı içinde bu kalemlere ilişkin toplam 19.632.846,81 TL tahakkukun 16.285.131,07 TL'sinin tahsil edildiği ve 2024 yılına 8.943.535,68 TL tahakkuk artığı devredildiği tespit edilmiştir. İdari para cezalarında ise geçmiş yıldan devreden tahakkuk tutarı 1.202.017,97 TL olup 2023 yılındaki 4.092.254,16 TL tahakkuk ile birlikte toplam 5.294.272,13 TL tahakkukun 1.260.237,53 TL'si tahsil edilmiş, 4.034.034,60 TL'si gelecek yıla devretmiştir.

Bütçe Gelir Kesin Hesap Cetvelinde önemli görülen ancak tahsilat/tahakkuk oranının düşük olması nedeniyle gelecek yıla devreden bazı gelir kalemleri aşağıda gösterilmiştir.

‌Tablo 11: Gelir Kalemleri Tahsilat-Tahakkuk Oranı

Belediyenin bütçe gelirleri içinde önemli paya sahip olan beş gelir kaynağının (bina, arsa, arazi, çevre temizlik ile ilan ve reklam vergileri) tahakkuk toplamları 15.702.179,50 TL, net tahsilat toplamları ise 9.944.254,89 TL'dir. Buna göre tahsilat tahakkuk oranı %63,33 olarak gerçekleşmiş olmaktadır.

Vergi gelirlerinde tahsilat oranının %63,3; kira gelirlerinde %66,5; idari para cezalarında ise %23,8 düzeylerinde bulunması Belediyenin mali yapısını olumsuz olarak etkilemektedir.

Kamu alacaklarının takibinin yapılması ve zamanında tahakkuk ve tahsilinin gerçekleştirilmesi başta üst yönetici olmak üzere kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil sürecinde görev alan tüm kamu görevlilerinin sorumluluğudur.

Kurum cevabında, Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırmasına Yönelik Kanun hükümleri kapsamındaki yapılandırma işlemlerinin tahsilat oranlarının düşük gerçekleşmesine yol açtığı; bununla birlikte, bulgu doğrultusunda tüm gelirlerle ilgili olarak tahsilat oranlarının artırılmasına yönelik gerekli tedbir ve çalışmaların devam ettiği ifade edilmiştir. Ancak, ne gibi çalışmaların yapıldığı ve hangi tedbirlerin alındığı açıklanmamıştır.

Sonuç olarak, Belediyenin bazı alacaklarına ilişkin tahsilat oranlarının düşük kaldığı, bu durumun ise 2023 mali tablolarını olumsuz etkilediği görülmektedir. Bu itibarla, tahsilat oranlarının azami düzeyde gerçekleşmesini teminen, kamu kaynağının elde edilmesinde görevli ve yetkili olanların gelirlerin takibi ve tahsili hususunda yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri doğrultusunda <span>hareket etmesi </span>gerekmektedir.