4734 sayılı Kanun'un 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitlerin aşılmasına rağmen, Kamu İhale Kurulu'ndan uygun görüşü alınmadığı görülmüştür.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde:

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.

Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.

…” denilmiş olup, aynı Kanun'un “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde ise aynen:

“Ek: 30/7/2003-4964/38 md.) Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan söz konusu Yasanın “Görevlilerin Ceza Sorumluluğu” başlıklı 60’ıncı maddesinde de:

“İhale yetkilisi ile ihale komisyonlarının başkan ve üyeleri ile ihale işlemlerinden sözleşme yapılmasına kadar ihale sürecindeki her aşamada görev alan diğer ilgililerin; 17

nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulunduklarının, görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir. (Değişik son cümle: 30/7/2003-4964/36 md.) Bu Kanuna aykırı fiil veya davranışlardan dolayı hüküm giyen idare görevlileri, bu Kanun kapsamına giren işlerde görevlendirilemezler.

Bu Kanun kapsamına giren işlerden dolayı yargı organlarınca herhangi bir ceza verilmiş olanlar, bu Kanun kapsamına giren bütün kamu kurum ve kuruluşlarınca bu Kanunun ve ilgili diğer mevzuatın uygulanması ile görevli ve yetkili kadrolara atanamaz ve görev alamazlar.

(Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/36 md.) 5 inci maddede belirtilen ilkelere ve 62 nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır.” denilmektedir.

Yukarıda yer alan madde hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 4734 sayılı Kanun kapsamında olan kurumların, Kanunun 21 ve 22’nci maddelerinde belirtilen parasal limitler dahilinde yapacakları harcamaların yıllık toplamının idarenin bütçesine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10'unu aşamayacağı, bu düzenleme ile kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin harcamaların 4734 sayılı Kanun'da belirtilen temel ilke ve usullere uygun şekilde ve öncelikle açık ihale usulü ile yapılmasının amaçlandığı, esasen bir ihale usulü olmayan 22/d maddesi ile buna benzer bir alım şekli olan 21/f pazarlık uygulamasına kurumların daha sınırlı hallerde başvurmalarının arzulandığı görülmektedir.

Etimesgut Belediyesi'nde yapılan incelemelerde; yukarıdaki mevzuat hükümlerine aykırı hareket edildiği tespit edilmiştir. Aşağıdaki tabloda ayrıntılı olarak görüleceği üzere 2018 yılı içerisinde idarenin 22/d ve 21/f kapsamında yapabileceği yapım işi toplamı, bütçelerine bu amaçla konulmuş olan ödeneklerin %10’udur. Yapım işi için 2018 bütçesine konulan ödenek toplamı 77.080.000,00 TL’dir ve bunun %10’u 7.708.000,00 TL’dir. 2018 Yılı 22/d ve 21/f kapsamında idarenin yaptığı harcama tutarı 10.109.981,26 TL’dir. Kanunda öngörülen yıllık %10’luk sınırın 2.401.981,26 TL tutarında aşıldığı ve Kamu İhale Kurulu'nun uygun görüşünün alınmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 5: Doğrudan Temin Limiti Ödenek Tablosu

Kamu idaresi cevabında; “Belediyelerimizin hizmet alanları geniş ve çeşitli, ihtiyaçların ise baştan öngörülmesi zordur. Hizmet birimlerinin ihtiyaçlarının acil karşılanması süregelen bir olgu olup küçük ve parçalı olması sıkça karşılaşılan bir gerekliliktir. Bu nedenlerle kolaylığı ve hızlı olması nedeniyle -diğer belediyelerde de karşılaşıldığı gibi- alımların doğrudan temin yöntemi ile karşılanması sıkça kullanılan bir yöntem olarak uygulana gelmiştir. Alım tutarlarının takibi ise zaman zaman yapılamamaktadır.

Bundan sonra 21/d ve 21/f kapsamında yapılan alımlar yasada öngörülen limit dâhilinde yapılmaya çalışılacak, aşması halinde Kamu İhale Kurumundan izin alınacaktır.” denmiştir.

Sonuç olarak doğrudan temin ve pazarlık usulü ile yapılan alımlarda % 10'luk limitin aşılması hususunda kamu idaresi ile mutabakat sağlanmış olup, bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.