İdarenin Ihlamurkent Mahallesi, 25045 ada 1 parselde bulunan 1.600,07 m2 yüzölçümlü akaryakıt LPG istasyonunun 10 (on) yıla kadar kiralanması işinde Dağıtıcı Lisansına sahip Akaryakıt Dağıtım Şirketi lisansına sahip olmayan istekli ile sözleşme imzalandığı görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun Kapalı Teklif Usulü başlıklı bölümünün “Dış zarfların açılması” başlıklı 39’uncu maddesinde;

“Tekliflerin açılma saati gelince, kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla belirtildikten sonra dış zarflar hazır bulunan istekliler önünde alınış sırasına göre açılarak, istenilen belgelerin ve geçici teminatın tam olarak verilmiş olup olmadığı aranır. Dış zarfın üzerindeki alındı sıra numarası iç zarfın üzerine de yazılır.

Belgeleri ile teminatı usulüne uygun ve tam olmayan isteklilerin teklif mektubunu taşıyan iş zarfları açılmayarak başkaca işleme konulmadan, diğer belgelerle birlikte kendilerine veya vekillerine iade olunur. Bunlar ihaleye katılamazlar.” denilmiştir.

Buna göre, dış zarflarda istenilen belgelerin ve geçici teminatın tam olarak verilmiş olacağı, belgeleri ile teminatı usulüne uygun olmayan isteklilerin iş zarflarının açılmayarak iade olunacağı ve bunların ihaleye katılamayacağı belirtilmiştir.

Kiralama işinin ihale şartnamesinin “İhaleye katılacaklardan istenecek belgelerin belirtildiği “Dış zarf” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasının 12 numaralı bendinde;

“5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinde tanımlanmış ve EPDK tarafından verilmiş Dağıtıcı Lisansına sahip Akaryakıt Dağıtım Şirketi Lisansı” denilmiştir.

Aynı maddenin “İç zarf” başlıklı 7.1.13. maddesinde;

“İç zarf ekli örneğe uygun teklif mektubunu içerir. İç zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı ve tebligat açık adresi yazılır ve yapıştırılan kısmı istekli tarafından kaşelenmek suretiyle imzalanır” denilmiştir.

Yapım işinin ihale şartnamesinde zarflar, iç ve dış zarflar olarak ikiye ayrılmış ve her bir zarfın içerisinde yer alması gereken belgeler belirtilmiştir. Dış zarf içinde yer alacak belgeler arasında da “Dağıtıcı Lisansına sahip Akaryakıt Dağıtım Şirketi Lisansı” sayılmıştır.

Yine mezkur Şartname’nin “Kapalı teklif usulünde ihale” başlıklı 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde;

“Dış zarfların açılması: … dış zarflar hazır bulunan istekliler önünde alınış sırasına göre açılarak, istenilen belgelerin ve geçici teminatın tam olarak verilip verilmediği aranır. Dış zarfın üzerindeki alındı numarası iç zarfa yazılır. Belgeleri ile teminatı usulüne uygun ve tam olmayan isteklilerin teklif mektubunu taşıyan iş zarfları açılmayarak iade olunur. Bunlar ihaleye katılamazlar” denilmiştir.

Buna göre, isteklilerin dış zarfı Şartnamenin 7’nci maddesine göre uygun ve tam değilse iç zarfları iade olunarak ihale dışı bırakılmaları gerekmektedir.

Yapılan incelemede, 11.10.2022 tarihinde ihalesi yapılan ve 10 yıllığına kiraya verilen Ihlamurkent Mahallesi, 25045 ada 1 parselde bulunan 1.600,07 m2 yüzölçümlü akaryakıt ve LPG istasyonu kiralama işinde şartları sağlamayan istekli ile sözleşme imzalandığı tespit edilmiştir. Kiralama işinin ihalesine 2 istekli teklif vermiştir. 2 isteklinin de belge kontrol tutanağında Dağıtıcı Lisansına sahip Akaryakıt Dağıtım Şirketi Lisansı olmamasına rağmen varmış gibi değerlendirildiği, dış zarf açma tutanağında ise belgelerinin tam ve eksiksiz olduğu belirtilerek imza altına alındığı görülmüştür. Sonrasında isteklilerin teklif mektuplarını taşıyan iç zarfları alınış sırasına göre açılarak iç zarf açma tutanağı düzenlenmiştir. Ancak ihaleye teklif veren 2 isteklinin de ihale Şartnamesinde belirtilen “Dağıtıcı Lisansına sahip Akaryakıt Dağıtım Şirketi Lisansı” sahibi olmadıkları “Bayilik Lisansına” sahip oldukları görülmüştür. Diğer bir ifadeyle iki isteklide ihale Şartnamesinde belirtilen şartları sağlamamaktadır. Bu nedenle, 2886 sayılı Kanun ve ihale şartnamesi hükümleri göz önünde bulundurulduğunda iki isteklinin de tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak iç zarflarının açılmaksızın iade edilmesi ve geçerli başkaca teklif olmadığı için ihalenin iptal edilmesi gerekirdi.

Nitekim, ihale aşamasında istekli olabilecek firmalardan birinin kamu yararına ve rekabeti artıracak şekilde hazırlanacak yeni teknik şartname ile ihaleye çıkılması için idareye yapmış olduğu başvuruda; “İhale Şartnamesinin 7.1.12. maddesinde;

“5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve Petrol Lisans Yönetmeliğinde tanımlanmış ve EPDK tarafından verilmiş Dağıtıcı lisansına sahip akaryakıt dağıtım şirketi ihaleye katılacaklarda istenecek belgeler arasında sayılmıştır. İhale makamınca ihale isteklilerinden (akaryakıt bayisi ve akaryakıt bayisi olacaklardan) talep edilmiş olan Dağıtıcı lisansı yasaya açıkça aykırıdır. Yasaya açıkça aykırı bir istek ihale şartnamesinde istenmesi hukuken mümkün değildir. Şöyle ki EPDK tarafından verilmekte olan Dağıtıcı lisansı akaryakıt dağıtım şirketlerine verilmekte olup, dağıtım şirketlerinin işin perakende ayağında satış yapma yetkileri yasal olarak bulunmamaktadır. Perakende satış yetkisi münhasıran akaryakıt bayilerinde olup, akaryakıt bayileri bu işi bayilik lisansı ile yapabilmeleri esastır. İhale şartnamesinde sadece “EPDK tarafından verilmiş, dağıtıcı lisansına sahip akaryakıt dağıtım şirketi lisansına” özgüleme yapılmış olması ve ihaleye katılacak isteklilerden (akaryakıt bayilerinden ve bayi olacaklardan) EPDK tarafından verilmiş dağıtıcı lisansına sahip akaryakıt dağıtım şirketi lisansı istenmesi açıkça yasaya ve yapılacak işin özüne aykırıdır” denilmiştir.

İtirazda bulunan istekli özetle ihalenin “dağıtıcı lisansına sahip akaryakıt dağıtım şirketi lisansı” nın ihalede aranmasının mümkün olmadığını “bayilik lisansı” şartı aranarak ihalenin tekrar yapılması gerektiğini ifade etmiştir. Yapılan itiraz idarece reddedilmiş ve ihale mevcut şartlar ile sonuçlandırılmıştır. Ancak ihaleye teklif veren iki firmanın da “Dağıtıcı Lisansına sahip Akaryakıt Dağıtım Şirketi Lisansı” yerine “bayilik lisansı” na sahip olmasına rağmen iki isteklinin de teklifleri değerlendirme dışı bırakılmamıştır. Bu durumda bayilik lisansına sahip olan firmalar ihale şartnamesinde belirtilen lisansa sahip olmadıkları için işin ihalesine teklif verememiştir. Ancak ihaleye teklif veren 2 isteklinin de ihale şartnamesinde istenen lisansa sahip olmamalarına rağmen teklifleri değerlendirme dışında bırakılmamış ve isteklilerden birisiyle sözleşme imzalanmıştır.

Kamu İdaresi cevabında özetle, ihaleye itiraz edilen dilekçe ile İhale Şartnamesi’nin “İhaleye katılacaklardan istenecek belgeler” başlıklı 7'nci maddesinin 1-12 bendinde istenen “dağıtıcı lisansı” belgesine sahip firmalar sadece dağıtımdan sorumlu oldukları ve parekende satış yapamadıkları için ihaleye katılım sağlayamayacakları kesin olduğundan bu madde de istenen belgenin ihale komisyonunca aranmadığını, bunun yerine Şartname’nin 7.2’inci maddesinde geçen <i>“İsteklilerin bayisi Akaryakıt Dağıtım ve Pazarlama Kuruluşunun EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu 2022 yılı Haziran ayı petrol piyasası sektör verilerine göre en fazla akaryakıt satış verilerine göre toplam Pazar payı oranı sıralamasında ilk 5(beş) kuruluş arasında yer alması gerekmekte olup bu husus ihale komisyonunca EPDK Haziran ayı raporuna göre tespit edilecektir.” </i>hükmüne istinaden bayi olan ve bayilik lisansı sunan firmaların ihaleye katılımının önünde hiç bir engel bulunmadığı düşünüldüğünden ihalenin iptal edilmediğini ve iç zarfların açılarak ihaleye devam edildiğini ifade etmiştir.

İdare cevabında “dağıtıcı lisansı” belgesine sahip firmaların sadece dağıtımdan sorumlu oldukları ve parekende satış yapamadıkları için ihaleye katılım sağlayamayacakları kesin olduğundan bu madde de istenen belgenin ihale komisyonunca aranmadığını belirtmiş olsa da, kiralama işinin ihale Şartnamesi’nin ihaleye katılacaklardan istenecek belgelerin belirtildiği “Dış zarf” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasının 12 numaralı bendinde; dağıtıcı lisansının aranacağı açıkça belirtilmiştir. Söz konusu lisansa sahip olmayan isteklilerin 2886 sayılı Kanun ve ihale şartnamesi hükümlerine göre tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak iç zarflarının açılmaksızın iade edilmesi gerekirdi. Ayrıca istekliler işin şartnamesinde yer alan hükümlere göre tekliflerini hazırlamaktadır. Bu nedenle şartnamede yer alan belgelerin tamamının ihale aşamasında aranması gerekmektedir.

Sonuç olarak, yapılacak ihalelerde, şartnamede belirlenen yeterlilik şartlarını sağlamayan istekli ile sözleşme imzalanmaması, imzalanmış olan sözleşmeler için fesih işleminin tesis edilmesi gerekmektedir.