Atık su arıtma tesislerinden, on adet tesise ait geri ödeme belgesi alınmaması sebebiyle, 2018 yılı için bu tesislere verilecek elektrik enerjisi teşvikinden yararlanılamadığı görülmüştür.

2872 sayılı Çevre Kanun’un teşvikleri düzenleyen 29’uncu maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında; “ Arıtma tesisi kuran, işleten ve yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getiren kuruluşların arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi tarifesinin, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesinin yüzde ellisine kadar indirim uygulamaya Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Teşvik tedbirleri ile ilgili esaslar yönetmelikle belirlenir...”ifadeleriyle, indirim oranına Bakanlar Kurulu tarafından karar verileceği ve teşviklere ilişkin esasların yönetmelikle düzenleneceği belirtilmektedir.

Bu maddeye dayanılarak Bakanlar Kurulunca “Atıksu Arıtma Tesislerinde Kullanılan Elektrik Enerjisi Giderlerinin Bir Kısmının Geri Ödenmesine İlişkin Karar” ile indirim oranı yüzde elli olarak belirlenmiştir. Yine söz konusu madde dayanak gösterilerek yayımlanan; “Çevre Kanununun 29 uncu Maddesi Uyarınca Atık su Arıtma Tesislerinin Teşvik Tedbirlerinden Faydalanmasında Uyulacak Usul Ve Esaslara Dair Yönetmelik” ’in enerji giderinin bir kısmının geri ödemesine ilişkin 6’ncı maddesinde; Söz konusu teşvikten yararlanabilmek için her yıl Nisan ayı sonuna kadar başvuruda bulunulabileceği, geri ödeme belgesi ve diğer sayılan bilgi ve belgelerin başvuru dosyasında yer almaması durumunda

başvurunun kabul edilmeyeceği, belirtilmektedir.

”Geri ödeme belgesi” ise 5’inci maddenin ilgili fıkralarında düzenlenmektedir. Buna göre; verilen geri ödeme belgelerinin 5 yıl geçerli olduğu, belgeyi alabilmek için; atık suları derin deniz deşarjı ile bertaraf etmek, çevre izin belgesini almış olmak, onaylı tesis projesi sunmak gibi şartların taşınması gerektiği hüküm altına alınmaktadır. Yukarıda yer verilen Kanun ve yönetmelik hükümlerinde anlaşılacağı üzere, bir arıtma tesisinin elektrik enerjisi teşvikinden yararlanabilmesi, nihai olarak geri ödeme belgesini alması şartına bağlanmıştır. ASAT Genel Müdürlüğüne ait tesislerin geri ödeme belgeleri kontrol edildiğinde; 2018 yılı sonu itibariyle 10 adet tesisin geri ödeme belgelerinin halen alınmadığı tespit edilmiştir.

Geri ödeme belgesi alınmasına ilişkin iş ve işlemlerin incelenmesi sonucunda; Konaklı AAT, İncekum AAT, Belek 1-2 AAT, Oba-Tosmur-Cikcilli AAT, Serik AAT, Çolaklı AAT, Kumköy AAT, Elmalı AAT, Akseki AAT’ye ait geri ödeme belgelerinin alınmadığı anlaşılmıştır.

Sonuç olarak idarece tarafından geri ödeme belgelerinin zamanında alınmaması sonucunda, geri alınacak teşvik tutarı 2018 yılı için 5.514.509,01 TL eksik olarak gerçekleşmiş ve İdare bu tutar kadar gelirden mahrum bırakılmıştır. Bu itibarla, mevcut tesislerin enerji teşvikinden yararlanması sağlanmalıdır. Ayrıca, yapımı planlanan atık su arıtma tesislerinin çevre mevzuatındaki kriterleri sağlaması için ihale öncesi ve sonrası süreçler yeniden gözden geçirilip, Tesisler, işletmeye alımından itibaren “geri ödeme belgesi” başvurusu için hazır hale getirilmelidir.

Kamu idaresi cevabında; “Bulguda her ne kadar “Geri Ödeme Belgesinin” zamanında alınmaması sebebi ile denilmiş ise de, enerji teşvikinden yararlanamamanın asıl nedeni “Çevre İzin Belgesinin” mevcut olmamasıdır. Çevre İzin Belgesi bulunan tesislerde diğer hususlar tamamlandığında “Geri Ödeme Belgesi” kolaylıkla alınabilmektedir. Yani, teşvikten faydalanmanın ilk adımı Çevre İzin Belgesinin alınmasıdır.

Genel Müdürlüğümüz Atıksu Arıtma Tesisleri için 10.09.2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında “Çevre İzin Belgesi” almak durumundadır.

Ancak, tesisler Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında öngörülen tüm koşulların uygun bulunup bulunmadığı, tesislerin Çevre Mevzuatına uygun atıksu deşarj noktasının bulunup bulunmaması, 22.03.2015 tarih ve 29303 sayılı Resmi Gazetede

yayımlanarak yürürlüğe giren “Sürekli Atıksu İzleme Sistemleri Tebliği” kapsamında gerekli onayı alıp almadığı, 2014/07 Atıksu Arıtma /Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi kapsamında Proje Onaylarının olup olmadığı, mülkiyet durumları v.b. gibi farklı durumlarının tamamının olumlu olması durumunda Çevre İzin Belgesi almaya hak kazanılmaktadır.

Ayrıca, Çevre İzin Belgeleri 5 yıl süre ile geçerli olan belgeler olup, belge alındıktan sonraki 5 yıl içerisinde Çevre Mevzuatı gereği yapılan tüm güncelleme ve değişiklikler mevcut yönetmeliklere uyum sağlandığı takdirde süre bitmeden tekrar başvurularak yeniden alınmaktadır.

Dolayısıyla, Çevre İzin Belgesi alınması sürecindeki yukarıda sayılan gereklilikler idaremizin maddi kaynak ve imkânları doğrultusunda tamamlanmakta, bu durum tesislerin Çevre İzin Belgesi alması süresini etkilemektedir.

Örneğin; 22.03.2015 tarih ve 29303 sayılı Sürekli Atıksu İzleme Sistemleri SAİS tebliğine göre kurulması ve alınması gereken SAİS Kabin onayları Belek-1, Belek-2, Oba- Tosmur, Konaklı, İncekum Atıksu Arıtma Tesisleri için 19.04.2018 tarihinde alınabilmiştir. Yine, Serik AAT Sais Onayı 09.02.2018, Kumköy AAT Sais Onayı 01.02.2018 tarihlerinde alınmıştır. Bu tesislerin Mevcut Çevre İzinleri süreleri bitenlerde SAİS Onayı olmadığı için Çevre İzin Belgesi yenilenememiştir. Yeni başvuru yapılacak tesislerde de yine SAİS onayları beklenmek zorunda kalınmıştır.

Öte yandan, 6360 sayılı Yasası öncesi yapıma başlanıp idaremize devir olan Akseki ve Elmalı Atıksu Arıtma Tesislerinde Çevre Mevzuatına uygun deşarj yeri bulunmadığı için Çevre İzin Belgesi alınamamaktadır.

Bulguda belirtilen ve Çevre İzin Belgesi bulunmayan K.. AAT, B..-1 AAT, B…-2 AAT, İ… AAT, O… AAT, S.. AAT, Ç…ı AAT, K… AAT, E… AAT, A… AAT ’nin Çevre İzin Belgesi bulunmadığından Geri Ödeme Belgelerinin alınmadığı belirtilmiştir. Yakın tarihlerde bu on adet tesisten 5’ in de (B…-2 AAT, İ.. AAT, S.. AAT, Ç… AAT) Çevre İzin Belgeleri alınmış olup, kalan 5 tesiste de çalışmalar sürdürülmektedir.

Sonuç olarak, hâlihazır durumda Genel Müdürlüğümüze ait 30 Atıksu Arıtma Tesisinin 25’ in de Çevre İzin Belgesi mevcut olup, eksik olanların da tamamlanması için gerekli tüm iş ve işlemler titizlikle sürdürülecek, Çevre İzin Belgesi bulunan tesisler için Enerji Teşvik kapsamındaki süreç devam ettirilecektir.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabından anlaşılacağı üzere bulguya iştirak edilmiştir. Bulgu konusu hususa ilişkin gerekli çalışmaların yapıldığı belirtilmiş olup izin belgesi eksik tesislerinde eksikliklerinin giderilerek bakanlık teşviğinden yararlandırılması gerekmektedir.