2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda harç konusu edilen bazı hizmetler için Rize Belediye Meclisince düzenlenen gelir tarifesi marifetiyle ayrıca ücret belirlendiği tespit edilmiştir.

Sadece kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan bazı hizmetler karşılığında, hizmeti alanlardan tahsil edilen ödemelere harç adı verilmektedir. Harçlar da vergiler gibi kanunla konulup kanunla değiştirilmekte ancak vergilerden farklı olarak “karşılıklı” ve “belirli bir hizmet bedeli” olma özelliklerini ihtiva etmektedir.

Belediye gelirleri açısından harçlar önemli bir yer teşkil etmektedir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda, belediyeler tarafından yerine getirilmesi gereken birçok hizmet için bu hizmetler karşılığında hizmetten yararlananlardan harç bedeli alınması gerektiği hüküm altına alınmış, Kanunun ikinci kısmı tamamen harçlara ayrılmıştır. Bu kısımda hangi hizmet için hangi usul ve tutarda harç alınacağı detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

Kanunun 85’inci maddesinde harçların uygulanmasına ilişkin esas ve usullerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca (önceleri İçişleri Bakanlığı) hazırlanacak bir yönetmelikle belirleneceği belirtilmiş, bu kapsamda İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan “2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Çeşitli Harçlarla İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” 21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmelik’te Kanunda yer alan harçlardan bir kısmı detaylı bir şekilde anlatılmış, Yönetmelik’in 18’inci maddesinde ise Yönetmelik’te sayılan harç konusu hizmetlerden dolayı mükelleflerden, her ne ad altında olursa olsun başkaca bir karşılık istenemeyeceği belirtilmiştir.

Yönetmelik’in 18’inci maddesinde Belediye Gelirleri Kanunu’nun 97’nci maddesindeki ücrete tabi işlerle ilgili hükümlerin saklı olduğu ayrıca ifade edilmiştir.

2464 sayılı Kanun’un 97’inci maddesinde aynen;

“Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet (...) için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir.” hükmüne yer verilerek belediyeler tarafından hangi hizmetler için hangi şartlarda ücret tarifesi belirlenebileceği düzenlenmiştir.

Anılan Kanun ve bu Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan Yönetmelik hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; Kanun’da belirtilen ve harç konusu yapılan işlerde, belediye tarafından verilen hizmetin karşılığında ilgililerden harç tahsilatı yapılacağı, söz konusu hizmetler veya bu hizmetlerin unsurlarından olan bazı kısımlar için her ne ad altında olursa olsun ayrıca ücret istenemeyeceği, belediye meclislerince belirlenecek ücret tarifesine göre ilgililerden alınacak ücretlerin ise ancak harç konusu yapılmayan, zorunlu tutulmayan ve ilgililerin isteği doğrultusunda sunulan hizmetlere münhasır olduğu rahatlıkla anlaşılmaktadır.

İdareye ait gelir hesapları ve tarife cetvelleri üzerinde yapılan incelemeler neticesinde; harç konusu yapılan ve aşağıda yer verilen bazı hizmetler için belediye meclisince ayrıca ücret tarifesi belirlendiği tespit edilmiştir.

Şöyle ki;

• Anılan Kanunun “İşyeri açma izni harcı” başlıklı 81’inci maddesinde, belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılmasının “İşyeri Açma İzni Harcına” tabi olduğu belirtilmesine rağmen 2023 yılı Belediye Gelir Tarifesinde konusu aynı olan işlemler için “İşyeri Açma Ruhsatı Kart Ücreti” belirlendiği,

• Söz konusu Kanunun ek 1’nci maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaat ruhsatının alınmasının bina inşaat harcına tabi olduğu belirtilmesine rağmen 2023 yılı Belediye Gelir Tarifesinde konusu aynı olan işlemler için “Ruhsat Onama Ücreti” belirlendiği görülmüştür.

İdare tarafından bulgu konusu hususa iştirak edilmiş ve bundan sonra harç konusu olan işlemler için gelir tarifesi marifeti ile ikinci bir ücret alınmayacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Rize Belediyesi tarafından ancak harç ve katılma payı konusu olmayan ve ilgililerin talebi doğrultusunda ifa edilecek hizmetler için ücret talep edilebilecektir. Harç konusu olan hizmetler için ayrıca ücret talep edilmesi mevzuata aykırı olarak harç benzeri mali yükümlülük ihdası anlamına gelecektir. Bu nedenle gerek yukarıda yer alan ücretlerin gerekse de bu ücretlere benzeyen diğer ücretlerin gözden geçirilerek tarife cetvellerinin hukuka uyarlı hale getirilmesi önem arz etmektedir.