Manisa Büyükşehir Belediyesi Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresinin (MASKİ) 2018 yılı mali tablolar ve eki belgelerinin incelenmesinde; yapım işlerinin bir kısmının iş oranından fazla, işin süresine yakın süre uzatımları ile tamamlandığı görülmüştür.

Yapılan incelemede, yapım işlerine genellikle iş artışı ve idareden kaynaklı durumlar nedeniyle süre uzatımı verildiği; verilen süre uzatımlarının ise, iş artışı ve idarenin sebebiyet verdiği gecikme ile orantılı olamadığı tespit edilmiştir. Örneğin, MASKİ Altyapı ve Üstyapı Beton Mamulleri Üretim Tesisatı İnşaatı Yapım işinde, yüklenicinin idareye inşaat alanındaki dolgu malzemesinin kaldırılması için dilekçe vermesi ile inşaat alanın uygun hale getirilmesine yönelik tedbirlerin alınması arasında 14 gün geçtiği halde, 30 gün verilmiştir. Yine Manisa İli Köprübaşı İlçesi Muhtelif Mahallelerde 41 Adet İçme Suyu Deposu ve 32 Adet Terfi Binası Bakım ve Onarım İşinde, işin %100’ üne 210 takvim günü belirlenmiş iken, %20 iş artışına 60 gün süre uzatımı verilmiştir. Oysa basit bir orantıyla bu sürenin 42 gün (210x%20) olması gerekir.

Kuşkusuz süre uzatımının, basit bir orantı kurularak, verilmesi gerekmemektedir. Süre uzatımı verilmesini gerektiren durumun değerlendirilmesi ve iş programı ile yapılacak iş dikkate alınarak, süre uzatımının belirlenmesi gerekmektedir. İdarenin 2018 yılındaki işlerinin bir kısmında, iş artışı ve süre uzatımı aynı zamanda belirlenmemiş, önce iş artışı yapılmış, daha sonra ki bir tarihte süre uzatımı verilmiştir. Verilen süre uzatımları, genelde işin sözleşmesinde

verilen sürenin yarısından daha fazladır. Bu durumun nedenlerinin analiz edilmesi ve açıklanması gerekmektedir. Yasal düzenlemelerde, süre uzatımına açık bir sınır çizilmemesi, idarenin bu konuda sınırsız bir yetkisi olduğu anlamına gelmemektedir. Yapım işlerinde, makul bir oranı aşan süre uzatımlarında, idarenin bunun nedenlerini açıkça ortaya koyması gerekmektedir.

Bazı işlerde (Manisa İli Turgutlu İlçe Merkezinde Muhtelif Cadde ve Sokakların İçmesuyu Hatlarının Yenilenmesi İşi) Piyaleoğlu Caddesi ve diğer caddelerde devam eden üst yapı çalışmalarının işi yavaşlatılmasına zaman zaman durmasına neden olması ve trafiğe açılamayan cadde ile yeni sokak ve caddelere altyapı çalışmalarına başlanılması durumunda trafik akışının durma noktasına geleceği gerekçesiyle süre uzatımı verilmiştir. Süre uzatımına konu edilen hususların ne kadar bir gecikmeye sebebiyet verdiği tutanakla tespit edilmemiştir.

Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, MASKİ yatırımlarının önemli bir kısmı ihale süresine yakın, hatta aşan süre uzatımları ile tamamlanmaktadır. Bu durum kurum yatırımlarının projelendirilmesinde ve yürütülmesinde ciddi zafiyet olduğuna işaret etmektedir.

Kurum kaynaklarının verimli ve etkin kullanımı için yatırımlarım iyi projelendirilmesi, başlangıç maliyetleri ve süresi içinde tamamlanması büyük önem arz etmektedir. Zorunlu hallerde verilen süre uzatımlarının uygun ve makul ölçülerde olması ve idarenin kararını haklı kılacak sağlam gerekçelerinin açıkça ortaya koyması uygun olacaktır.

Tablo 14 : İş Artışı Oranından Fazla Süre Uzatımı Verilen Bazı İşler

Kamu idaresi cevabında; Özetle, “Bulguda bahsedilen tüm işlerdeki süre uzatımları keşif artışlarına istinaden işin niteliğine göre verildiği belirtilmiş ve örneklerle süre uzatım nedenleri şöyle açıklanmıştır:

• İlçe merkezinde yapılan kazı imalatlarının geçmiş yıllarda döşenmiş ve sayısal işletme planları olmayan (kanalizasyon, doğalgaz, Telekom hattı, elektrik hattı, vb.) hatların yerlerinin bilinmemesi, mevcut hatların deplase edilmesi için gereken süreler, aynı dönemde Manisa Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan köprülü kavşak çalışması, cadde ve sokak düzenlemesi işlerinin de devam etmesinden dolayı, cadde ve sokakların şehir içi trafik akışını engellemeyecek şekilde düzenlemelerin yapılarak, caddelerin trafiğe kapatılmasının ardından çalışmalara başlanması durumları göz önünde bulundurularak süre uzatımları belirlenmiştir.

  
  

• Kırsal Mahallelerdeki imalatlarda ise, yine yukarıda belirtildiği gibi keşif artışına ait süre uzatımının haricinde Mahallelerin altyapılarındaki yenilemelerde Mahallelerde uzun süreli içme suyu kesintisinin yaşanılmaması için kesintiler planlanarak çalışmalar yürütülmüştür.

  
  

• Bulguda bahsedilen İller Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü tarafından müşterek kontrollük esasına göre kredilendirilerek ihale edilen bazı işlerimizde süre uzatımı onayları İdaremiz tarafından verilmeyip, İller Bankası A.Ş. tarafından verilmektedir.

Bundan sonra yapılacak çalışmalarda, yukarıda bahsedilen durumlar göz önüne alınarak işlerin süreleri belirleneceği” belirtilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresinin cevabında ihaleli işlere süre uzatımı verilebilmesi için yasal olarak olması gereken gerekçelerden bazıları açıklamalar olarak gönderilmiştir. Yine İller

Bankası ile müşterek kontrollük esasına göre kredilendirilerek ihale edilen işlerin süre uzatım onaylarının sorumluluğu İller Bankasının sorumluluğu olarak açıklanmıştır.

Bulgu da konu edilen husus, yapım işlerinin bir kısmının iş artışı oranından fazla, işin süresine yakın süre uzatımları ile tamamlanmasıdır. İller Bankası kredisi ile müşterek kontrollük esasına göre ihale edilen işlerde, Bankanın da onay yetkisi olması işin temel sahibi idarenin yükümlülüklerini değiştirmeyeceği açıktır. Bu nedenle ilgili idarenin temel yükümlülüğü, süresi içinde ve başlangıç maliyetleri ile ihaleli işlerin tamamlanmasını sağlamaktır. Bu çerçevede, ihaleli işlerin süresi içinde ve başlangıç maliyetleri ile tamamlanacak şekilde yürütülmesi için gerekli tedbirlerin alınması uygun olacaktır.