İhale usulleri ile yapılması gereken bazı mal ve hizmet alımlarının, parasal limitin altında kalacak şekilde kısımlara bölünerek doğrudan teminle yapıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde

idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanmasını sağlamakla sorumlu olduğu, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu düzenlenmiştir.

20.01.2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2022/1 no’lu Kamu İhale Tebliği ile 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22/d maddesine göre yapılacak alımlarda 2022 yılı “Doğrudan Temin” limitleri belli olmuştur. Buna göre söz konusu limitler, Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde bulunan idareler için 218.395,00 TL diğer idareler için ise parasal limit 72.752,00 TL’dir.

Ayrıca bütün ihale uygulama yönetmeliklerinin (mal, hizmet, yapım) “Temel İlkeler” başlıklı ve benzer düzenlemeleri içeren maddelerinde; eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak amacıyla alımların kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yazılı mevzuat hükümlerinden idarelerin; salt parasal limitin altında kalmak ve ihale yoluyla karşılanması gereken bir ihtiyacını doğrudan teminle karşılamak amacıyla mal, hizmet alımlarını kısımlara bölemeyecekleri anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemelerde idarenin aynı nitelikteki, aynı tarihlerde ortaya çıkan, aynı birimin ihtiyacı olan, aynı tedarikçiden yapılmış bazı mal ve hizmet alımlarını parasal limitin altında kalmak amacıyla kısımlara bölerek 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendine göre doğrudan teminle yaptığı tespit edilmiştir. Aşağıdaki tabloda İdarenin doğrudan teminle satın aldığı aynı nitelikteki bazı mal ve hizmetler ile parasal tutarları gösterilmektedir.

Tablo 8:Doğrudan Temin Usulü İle Satın Alınan Aynı Nitelikteki Mal Ve Hizmetler

Yukarıda yer alan denetim tespiti uyarınca, İdarece tarafından,“KDV Danışmanlık Hizmet Alımı” işinin, zaman ve performans tasarrufu sebebiyle,“El Terminali Alım” işinin ise kullanıma bağlı ekonomik ömrünü tamamlayan, sahada arızalanması ve cihazlarının yerine konması ihtiyacına binaen peyderpey alım yapıldığı,söz konusu ihtiyacın ne zaman ne sıklıkla ve ne kadar olacağının öngörülemediğinden,doğrudan temin usulünün tercih edildiği, bundan sonra önerilerin dikkate alınacağı, İçme Suyu Dairesi Başkanlığı görev ve hizmet alanında bulunan 17 ilçe ve mahallelerinde yaşanan içme suyu arızaları ve yenileme işlemlerinde kullanılmak üzere açık ihale ile şiber ve küresel vana alımlarının gerçekleştirildiği, vanaların stoklarının hızla azalması gerekçesiyle 29.11.2022 tarih ve 541 sayılı taşınır işlem fişi ile doğrudan temin usulü ile 500’er adet küresel vana alımı yapıldığı, doğrudan temin usulü ile satın alınan aynı nitelikteki mal ve hizmetler listesinde bahsi geçen farklı daire başkanlıklarının bütçe ve harcama yetkilerinin farklı olduğu, Manisa genelinde 17 ilçe bazında muhtelif mahallelerde içme suyu şebeke altyapı yenileme çalışmalarının devam etmekte olduğu, henüz altyapı değişimi yapılamayan bölgelerdeki arızaların sıklık periyodunun öngörülemediği ve değişkenlik gösterdiği, bu minvalde yapılan planlamaların zaman zaman aksamaması noktasında hızlı müdahale gerektiren durumlarda 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu doğrultusunda alım gerçekleştirildiği belirtilmiştir.

Her ne kadar idare tarafından, zaman, performans tasarrufu, ihtiyaçların ne zaman ne sıklıkla ve ne kadar olacağının öngörülememesi, stoklarının hızla azalması, farklı daire başkanlıklarının bütçe ve harcama yetkilerinin farklı olduğu, altyapı yenileme çalışmalarının devam etmekte olduğu, henüz altyapı değişimi yapılamayan bölgelerdeki branşman arızalarının sıklık periyodunun öngörülemediği, hızlı müdahale gerektiren durumlar olduğu, belirtilse de, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5 inci maddesinde idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliliği, gizliliği,

kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanmasını sağlamakla sorumlu olduğu, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak amacıyla yapılacak alımların kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

İdarenin aynı nitelikteki bazı mal ve hizmet alımlarını kısımlara bölerek doğrudan temin usulü ile ve üstelik aynı kişiden satın alması ve dolayısıyla yukarıda bahsedildiği üzere temel ihale usullerinin uygulanmaması, rekabet ortamının sağlıklı şekilde oluşmasına ve bu temel ihale usullerinin uygulanmasından sağlanacak faydadan mahrum kalınmasına yol açmaktadır.

Bu itibarla, İdarelerin planlamalarını daha dikkatli yapıp aynı tür malzeme alımları konusunda 4734 sayılı Kanunun öngördüğü ihale usulleri ile işlem yapmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.