Yap-işlet-devret modeli ile gerçekleştirilen Park ve Otopark Projesinde hizmet imtiyaz varlığı ve gelecek dönemlere ait muhtemel vazgeçilen gelirlere ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür.

Yap-işlet-devret modeliyle yaptırılan iş ve işlemlerin muhasebeleştirilmesi; 01.01.2015 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği, 1/1/2016 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ile 08.07.2015 tarihli ve 29410 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kamu Özel İş Birliği Uygulamalarının Muhasebe İşlemleri” başlıklı 45 sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği hükümlerine tabi bulunmaktadır.

Muhasebat Genel Müdürlüğünün 45 sıra No’lu Genel Tebliği'nin amacının; genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından Kamu Özel İş Birliği Modeli çerçevesinde yaptırılan yatırım ve hizmetlerin muhasebe işlemlerini düzenlemek olduğu belirtilmiştir.

Mezkur Tebliğ’in “Yap-İşlet-Devret Modelinde Varlık ve Yükümlülük Kayıtları” başlıklı 7’nci maddesi;

“(1) Yapımı tamamlanarak işletme süresi başlayan hizmet imtiyaz varlığı, 256-Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabına borç; gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelirin, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde gelir kaydedilecek kısmı 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına, sonraki aylarda tahakkuk ettirilmesi gereken kısmı ise 380- Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelir, sözleşmeye esas dokümanlarda yer alan İşletmeci/Görevli Şirket/Yüklenici tarafından hesaplanmış yatırımların işletilmesinden elde edilmesi muhtemel geliri ifade eder. Hizmet imtiyaz varlığı inşası için verilen arsa ve araziler varlığın gerçeğe uygun değerinin içinde yer alması nedeniyle arsa ve araziler kayıtlı değerleri üzerinden 630-Giderler Hesabına borç, 250-Arsa ve Araziler Hesabına alacak kaydı yapılarak muhasebe kayıtlarından çıkartılır.

(2) İşletme süresinin başlangıcından itibaren ay sonlarında ilgili aya isabet eden vazgeçilen gelir tutarı 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri itibariyle, yap-işlet-devret projesinin yapımına başlandığı andan itibaren, yapım sürecinin işletme safhasını, varlık, yükümlülük ve koşullu yükümlülük bilgileri detaylı olarak muhasebe kayıtlarında takip edilebilmesi için, Yap İşlet Devret kapsamında gerçekleştirilen sözleşmeler imzalandıktan sonra İdare tarafından üç iş günü içinde Kamu-Özel İş Birliği Projeleri Bildirim Formu düzenlenerek idarenin muhasebe hizmetlerini yürüten ilgili muhasebe birimine gönderilmesi gerekmektedir.

İdarenin 2020 yılı mali tablo ve muhasebe kayıtları incelendiğinde, 01.12.2016 tarihinde Yap İşlet Devret kapsamında ihale edilen ve yapımı 2017 yılında tamamlanan otoparkın hizmet imtiyaz varlığı olarak işletilmesine ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmadığı; 256-Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabı, 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı ve 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesaplarının hiç kullanılmadığı, dolayısıyla söz konusu varlığın İdarenin mali tablolarında yer almadığı tespit edilmiştir.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında İdare tarafından; bulgu doğrultusunda gerekli muhasebe kayıtlarının yapılacağı ifade edilmiştir.

Netice olarak; hizmet imtiyaz varlığının, Tebliğ’de belirtildiği üzere, İşletmeci/Görevli Şirket/Yüklenici tarafından hesaplanmış yatırımların işletilmesinden elde edilmesi muhtemel gelir esas alınarak İdarenin muhasebe kayıtlarına kaydedilmesi gerekmektedir.

Ancak; bulgumuzda belirtilen muhasebe kaydının ilgili yılı içinde yapılmaması nedeniyle; 256-Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabı, 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı ve 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı ile bu hesaplara ilişkin tutarlar mali tablolarda yer almamıştır.