Diğer kamu kurum ve kuruluşlarından alınan desteklerle veya yatırım programlarına teknolojik araştırma desteği olarak konulan ödeneklerle yürütülen projelerden;

A-“İleri Araç Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Merkezi Projesi” kapsamında satın alınan cihazların, teslim alınmakla birlikte uygun mekânın olmaması sebebiyle kurulumlarının yapılamadığı ve kaba inşaat halindeki bir binanın zemin katında uygun olmayan koşullarda tutulduğu,

B-“Meme Kanserinin Tanısı İzlenmesi için Mikrodalga Uyarımı Yermoakustik Görüntüleme Projesi” için alınan cihazların proje yürütücüsünün vefatı nedeniyle bir başka yürütücüye devredilmediği, cihaz parçalarının bir laboratuvarda beklediği,

C-“Nano Nanobilim Teknoloji İleri Araştırma Projesi”nden satın alınan cihazların kurulumu yapılıp projesi tamamlanmakla birlikte, bu cihazların gelir getirici bir faaliyete yönlendirilmeyerek bir laboratuvarda atıl halde bulunduğu,

Tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi uyarınca her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.

Kanun’un “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinde ise üst yöneticilerin; idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve iç kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve anılan Kanun’da belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumlu oldukları ifade edilmiştir.

Aynı Kanun’un “Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk” başlıklı 48’inci maddesinde ise kamu idarelerinin taşınırların yönetimi, kaydı, muhafazası ve kullanımından sorumlu oldukları, taşınırların özelliğinden veya olağan kullanımından kaynaklanan yıpranma ile usulüne uygun olarak belirlenen firelerden dolayı sorumluluk aranmadığı, kullanılmak üzere taşınır teslim edilen görevlilerin, taşınırın korunmasından ve taşınıra verilen zararlardan sorumlu oldukları, kamu idarelerinin verilen zararların sorumlularına ödettirilmesini sağlamakla yükümlü bulundukları, kamu idarelerine ait malları edinme, kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemlerinin, mevzuatında öngörülen kurallar dahilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı, bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri gereğince kamu idarelerinin üst yöneticileri ile diğer sorumluların, kamu kaynağı olan taşınırların ediniminde, muhafazasında ve kullanımında sorumlulukları bulunmakta olup aşağıda görüleceği üzere bu sorumlulukların yerine getirilmediği uygulamalar mevcuttur.

A-“İleri Araç Teknolojileri Araştırma-Geliştirme Merkezi Projesi” 2012 yılında yatırım bütçesine konulan ödeneklerle finanse edilen bir proje olup proje teklifinde ve iş takviminde; İleri Araç Teknoloji Laboratuvar İnşaatının yapımı, cihazların alınarak testlerin gerçekleştirilmesi ve projenin 36 aylık bir sürede tamamlanması öngörülmüştür. Projede yer alan laboratuvar inşaatı işine başlanmadan ve gerekli laboratuvar altyapısı kurulmadan, proje kapsamındaki cihazların alım işlemleri 4 faz halinde 2012, 2013, 2015 ve 2020 yıllarında başlatılmış ve cihazlar 2015, 2017 ve 2020 yıllarında İdareye teslim edilmiştir. Alımı yapılan cihazlar için 2012 yılından 2020 yılına değin 13.119.993,40 TL (3.963.637,29 EURO) harcanmıştır.

Cihazlar, kurulum yapılacak yerin bulunmayışı nedeniyle muayene ve kabul işlemleri sonuçlandırılarak varlık sistemine dahil edilememiştir. Alınan cihazların nerede tutuldukları araştırılmış, Teknokent tarafından inşa edilen “ARI-7 İleri Araç Teknolojileri ve Güç Sistemleri Geliştirme Merkezi” inşaat alanının zemin katının altında tutuldukları bilgisi edinilerek 20.11.2021 tarihinde inşaat alanına gidilmiş ve aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

1. Faturalarda yer alan bilgiler ile cihazların fiili durumu ambalajlar ıslanmış, zarar görmüş ve üzerindeki yazılar silinmiş olduğundan karşılaştırılamamıştır. Dolayısıyla cihazların eksiksiz olarak teslim alınıp alınmadığı hususunda bir şey söylemek mümkün olmamıştır.

   
   

2. Cihazların tutulduğu ambalajlar (tahtadan yapılmış muhafaza kutuları) nem almış, yanı sıra kırılmalar ile çökmeler olmuş, cihazların kurulumu yapılsa dahi çalışıp çalışmadıkları bilinememektedir.

3. Cihazların tutulduğu yer, kaba inşaat alanı olup korunaksız, kilitsiz, her tarafı açık ve su alan bir mekandır.

   ç-Cihazların daha önceleri Üniversitenin muhtelif yerlerinde açık alanda tutulması nedeniyle de zarar gördükleri bilgisi edinilmiştir.

4. İnşaat tamamlandığında cihazların bu Merkezde kurulumunun yapılması planlanmış ise de Merkez İnşaatının Sarıyer Belediyesi tarafından durdurulmuş olması nedeniyle, bu olasılık da ortadan kalkmış bulunmaktadır.

5. Cihazın bazı parçalarının yürütücü tarafından alınarak Mekatronik Laboratuvarına götürüldüğü anlaşılmıştır.

Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 2012 yılından 2020 yılına kadar yapılan harcamalarla, kurulumu yapılacak alanı bulunmayan ve proje süresini geçiren cihazlar nedeniyle kamu kaynağı israf edilmiştir.

‌Tablo 11: İleri Araç Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Merkezi Projesi Kapsamında Alınan Cihazların Maliyet Bilgisi

B-“Meme Kanserinin Tanısı İzlenmesi için Mikrodalga Uyarımı Yermoakustik Görüntüleme Projesi” kapsamında “Ultrason Araştırma Platformu” 2014 yılında 376.876,36 TL (210.714,00 DOLAR) ödenerek satın alınmış ve adı geçen cihaz 2016 yılında teslim edilmiştir. Proje yürütücüsünün vefatı nedeniyle proje yarım kalmış, cihaz teslim edilmesine rağmen başka bir yürütücüye devredilmemiş, muayene ve kabul komisyonu oluşturulamamış, dolayısıyla ilgili platform taşınır sistemine dahil edilerek varlık kayıtlarına alınmamış olup proje halen açık gözükmektedir.

Adı geçen cihaz, Elektrik Elektronik Mühendisliği Laboratuvarlarından birinde yerinde görülmüş olup laboratuvarda atıl halde beklediği, laboratuvar sorumlusunun cihaz hakkında bilgi sahibi olmadığı ve buranın lisans öğrencilerince aktif olarak kullanıldığı, dolayısıyla 2014 yılında 376.876,36 TL ödenerek satın alınan söz konusu cihazın, 2016 yılından itibaren atıl halde ve uygun olmayan bir alanda tutulduğu anlaşılmıştır.

Söz konusu cihaz taşınır sistemine dahil edilerek varlık kayıtlarına alınmamış ve mevcut proje halen açık olmakla birlikte Kamu İdaresi, Rapordaki tespit üzerine cihazın halen yürütülmekte olan bir başka projeye entegre edildiği bilgisini vermiştir. Dolayısıyla proje kapsamında alınan “Ultrason Araştırma Platformu”nun başka bir projeye veya yeni bir projeye entegre edilmesi veya hibe edilme yöntemine başvurulması önerisi İdarece dikkate alınmıştır.

C-“Nano Nanobilim Teknoloji İleri Araştırma Projesi” kapsamında “Kuru Aşındırma ve Kimyasal Kaplama Sistemi ile Yatay Fırın Sistemi” alımı için 2013 yılında 2.870.979,50 TL (985.000 İNGİLİZ STERLİNİ-GBP) ve 2014 yılında 898.836,00 TL (310.000

DOLAR) olmak üzere Toplamda 3.769.815,50 TL ödeme yapılmış, Kuru Aşındırma ve Kimyasal Kaplama Sistemi ile Yatay Fırın Sistemi 2015 yılında teslim alınarak muayene ve kabul işlemleri yapılmış ve laboratuvarda kurulumları gerçekleştirilmiştir.

Bu cihazlar kurulu oldukları laboratuvarda görülmüş, ancak kullanılmadıkları ve gelir getirici bir faaliyet için tahsis edilmediği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen projelerle ilgili tespitler, geçmiş yıllarda akreditif kredisi açılarak satın alınmış cihazların akreditif kredilerinin kapanmayışı üzerine yürütülen denetim sırasında anlaşılmış olup İdare genelinde yürütülen projelerden alınan cihazların proje bitimi sonrası veya projenin yarım kalması aşamasında atıl halde tutulduklarına karine teşkil etmektedir.

Bulguda yer verilen tespitlere konu cihazlardan;

-“İleri Araç Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Merkezi Projesi” kapsamında alınan ve Toplamda 13.119.993,40 TL kamu kaynağı kullanılan cihazların; muayene ve kabul işlemlerinin başlatılarak zarar görüp görmediklerinin, eksik olup olmadıklarının tespit edilmesi, düzenlenen raporun bir örneğinin Sayıştay Başkanlığına gönderilmesi, yer temini yapılmadan cihazların alımını gerçekleştirenler hakkında idari işlem başlatılması ve raporunun Sayıştay Başkanlığına gönderilmesi,

-“Meme Kanserinin Tanısı İzlenmesi için Mikrodalga Uyarımı Yermoakustik Görüntüleme Projesi”nin kapatılması için projeye destek veren TÜBİTAK ile iletişime geçilmesi,

-“Nano Nanobilim Teknoloji İleri Araştırma Projesi “ kapsamında alınan “Kuru Aşındırma ve Kimyasal Kaplama Sistemi ile Yatay Fırın Sistemi”nin gelir getirici faaliyetlerde kullanılması için çalışma başlatılması,

Gerekmekte olup ayrıca diğer projeler kapsamında alınan tüm cihazlarla ilgili olarak Üniversitede bir çalışma başlatılması, atıl halde tutulan cihazların tespit edilmesi ve bunların aktif olarak kullanılması için önlemler alınmasının kamu kaynaklarının etkin ve verimli bir şekilde tutulması ve kullanılmasına katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.