İdarenin bazı taşınmazları, kiralama ihalesi yapılmadan ecrimisil alınarak kullandırılmaktadır.

Belediyelerin kira, trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi gibi işleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamındadır. Bu nedenle gerek mülkiyeti doğrudan belediyelere ait olan gerekse de mülkiyeti belediyelere ait olmamakla birlikte tasarruf hakkı kanunlarla bu kurumlara bırakılan taşınmazların kiralanmasına ilişkin işlemler 2886 sayılı Kanun'da yazılı amir

hükümlere uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun “Kapsam” başlıklı 1'inci maddesinde; genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun'da yazılı hükümlere göre yürütüleceği ifade edilmiştir.

2886 sayılı Kanun'un “Ecrimisil ve Tahliye” başlıklı 75'inci maddesinde ise;

“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz Kira sözleşmesinin bitim

tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır. İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” denilmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanun'un 15'inci maddesinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75'inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı belirtilmiştir.

Yukarıda belirtilen yasal düzenlemelere göre, ecrimisil bir kiralama yöntemi olmadığı gibi olağan bir yöntem de değildir. İşgale uğrayan ve sonradan tespit edilen kamuya ait taşınmaz mal için fuzuli şagilden bunun bedelinin adeta bir tazminat suretinde alınmasıdır. Maddenin dördüncü fıkrasında da belirtildiği üzere işgal edilen taşınmaz mal için mülkiye amirine talepte bulunulması ve mülkiye amirince söz konusu taşınmazın 15 gün içinde tahliye ettirilmesi esastır. Aksi bir durum, yani işgal eden kişinin ödemesi için tespit edilen ecrimisil bedelinin kira ödemesi gibi esas alınarak ileriye doğru devam ettirilmesi, 2886 sayılı Kanun'un her türlü satış ve kiralama gibi hususlarda ihale yoluna gidilmesi gerektiğini ifade eden amir hükümlerine aykırı olacaktır. Ayrıca mevzuata aykırı bu gibi bir uygulama idare malını işgal edenin ödüllendirilmesi sonucunu doğuracaktır.

Emlak İstimlak Müdürlüğünden temin edilen ecrimisil dosyaları üzerinde yapılan

incelemede, 31.12.2022 tarihi itibariyle idarenin sahip olduğu taşınmazların bir kısmının ecrimisil karşılığı kullandırıldığı, esasında işgal edilen taşınmaz için bir nevi tazminat olan ecrimisilin kira niteliğine dönüştürüldüğü görülmüştür.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından verilen cevapta; bazı Belediye taşınmazlarının ecrimisil karşılığında kullandırılmasının bir kiralama biçimi değil, kamu malının hiçbir izin alınmadan kaçak olarak kullanılmasının tespiti halinde geriye dönük süreyi kapsayan bir ücretlendirme biçimi olup bütün kamu idareleri tarafından uygulanan kamu taşınmaz mallarının kullanım bedeli ve kamu taşınmazları üzerinden izinsiz ticari faaliyet gösterilmesi sonucu gelir elde edilmesi suretiyle haksız kazanç sağlanmasının önlenmesi biçimi olduğu; Belediye taşınmazlarının talep halinde kanunlara göre ihale ile kiralamalarının yapıldığı; idare tarafından kamu yerlerinin kaçak kullanımını tespit etmesi halinde 15 gün içinde boşaltılması için tebligat çekildiği, eğer boşaltılmazsa “2886 ve 5393 sayılı Kanunların” ilgili maddelerine göre kiralama işlemi yapıldığı; bazı taşınmazların ecrimisil karşılığında kullandırılması ile ilgili görüşe dayanan konuda “2886 sayılı İhale Kanununu” hükümlerine göre ihalesi biten ve yenilenen yerlerin ihalesi yapılana kadarki sürede işgal ettikleri sürelere ecrimisil uygulaması işlemi tesis edildiği, aksi taktirde devamlı bir ecrimisil uygulaması cihetine gidilmediği ifade edilmiştir.

Her ne kadar idare tarafından gönderilen cevapta ihalesi biten ve yenilenen taşınmazların ihalesi yapılana kadarki sürede işgal ettikleri sürelere ecrimisil uygulaması tesis edildiği ifade edilse de bu şekilde bir uygulamanın da mevzuat hükümlerinde yeri yoktur. Yapılması gereken; kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilmesi aksi halde ecrimisil alınması ve işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilmesidir.

Sonuç itibariyle, mülkiyetleri Belediyeye ait olup işgal altında olan bütün taşınmazların tespit edilerek tahliye yoluna gidilmesi ve ecrimisilin bir kiralama yöntemi olarak kullanılmayıp kuruma ait taşınmazların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihale yapılmak suretiyle kiralanması gerekmektedir.