İdarenin mülkiyetinde, yönetiminde ve kullanımında bulunan taşınmazların “Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik” doğrultusunda, fiili envanterinin çıkartılmadığı, değer tespiti ve gerekli formlar düzenlenmek suretiyle kayıt işlemlerinin yapılmadığı görülmüştür.

Hazine ve Maliye Bakanlığınca; 5018 sayılı Kanun'un 44, 45 ve 60'ıncı maddelerine dayanılarak 5018 sayılı Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmallerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere 02.10.2006 tarih ve 26307 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere “Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik” yürürlüğe konulmuştur.

Yönetmelik'in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5'inci maddesine göre:

-Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri; kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınması olup kayıtların belgeye dayanması esastır.

-Taşınmazların cinslerine göre oluşturulduğu yönetmelik ekindeki 1 numaralı “Kayıt planı” isimli listede; “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlar maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenler ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınacaktır. Ayrıca iz bedeli ile takip edilecek taşınmazlar hususu izah edilmiştir.

-Taşınmazların rayiç değeri; maliki kamu idaresince, başka bir kamu idaresinin yönetiminde veya kullanımında olanlar ise bu idarelerce tespit edilecek ve taşınmazların kayıtlara alınan değeri, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre güncellenecektir. Ayrıca kayıt işlemleri, taşınmaz giriş ve çıkış kayıtlarının tutulması ve ilgili cetvellere kaydedilmesi süreçlerini kapsamaktadır.

Kayıt şekli başlıklı 7'nci maddesinde;

-Kamu idarelerinin taşınmaz kayıtlarını, söz konusu yönetmeliğin 2 numaralı ekinde yer alan, Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu, Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar Formu, Orta Malları Formu ve Genel Hizmet Alanları Formu ve Sınırlı Aynî Haklar ile Kişisel Haklar ve Tahsis Formunda yer alan bilgileri içerecek şekilde bilgisayarda veya deftere yazarak tutacakları,

-Kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan bu formların, taşınmaz icmal cetvelleri hazırlanmak üzere mali hizmetler birimine gönderileceği,

-Mali hizmetler birimince bu formların konsolide edilerek Yönetmeliğin 7 numaralı ekinde bulunan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvellerinin oluşturulacağı, bu cetvellerde kayıt planında belirtilen unsurların her biri için bir satır ayrılarak taşınmazlara ilişkin adet, yüzölçümü ve değer toplamlarının belirtileceği ifade edilmiştir.

Yönetmelikte taşınmazların numaralandırılması, dosyalanması ve cins tashihlerinin yapılması gibi işlemler diğer maddelerde detaylı izah edilmiştir.

Yönetmeliğin “Mevcut taşınmazların kaydına ilişkin işlemler” başlıklı 1 numaralı Geçici Maddesinde;

“(1) Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre maliyet bedeli veya rayiç değerleri üzerinden muhasebe kayıtlarına alınması gereken taşınmazlar bu değerler üzerinden kayıtlara alınıncaya kadar emlak vergi değerleri üzerinden ve aşağıdaki şekilde kayıtlara alınır:

1. Taşınmazların fiili envanteri emlak vergi değerleri üzerinden kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince, mevcut kullanım şekilleri esas alınarak en geç 30/9/2014 tarihine kadar tamamlanır ve bu Yönetmelik ekinde yer alan formlara ve icmal cetvellerine kaydedilir.

2. Fiili envanteri yapılan taşınmazlara ait bilgiler muhasebe kayıtları yapılmak üzere ilgili muhasebe birimlerine verilir. Muhasebe birimleri, kayıtlı taşınmazları ilgili hesaplardan 1/10/2014 tarihi itibarıyla çıkarır ve aynı tarihte fiili envanter bilgileri üzerinden muhasebe kayıtlarını yapar.

(2) Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre yapılması gereken işlemler 31/12/2017 tarihine kadar tamamlanır.” denilmiştir.

Yapılan incelemelerde, idarenin taşınmazları için, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik'te öngörülen formlar ile icmal cetvellerinin oluşturulmadığı, fiili envanterin çıkarılmadığı ve bunlar üzerinden muhasebe kayıtlarının yapılmadığı tespit edilmiştir. Bu durum 2023 yılı bilançosunda 25-Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubunun doğru ve güvenilir bilgi sunmamasına neden olmaktadır.

İdarenin Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik doğrultusunda taşınmazları için fiili envanter çıkarması, değer tespiti, numaralandırma, dosyalama, cins tashihi işlemlerini yapması, ilgili formlar ile icmal cetvellerini oluşturarak muhasebe kayıtlarını güncellemesi gerekmektedir.