10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'e göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için ilgili belediyeden işyeri açma ve çalışma ruhsatının olması gerekmektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "İşyeri Açma İzni Harcı" başlıklı 81'inci maddesinde; Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılmasının, işyeri açma izni harcına tabi olacağı belirtilmektedir.

İdarenin 2018 yılı hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; belediye sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet yürüten işletmelerin olduğu tespit edilmiştir.

İdarenin Zabıta Müdürlüğü’nden alınan verilere göre, Belediye yetki ve görev sınırları içinde 31.12.2018 tarihi itibariyle 3820 adet işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği ve sadece bu işyerlerinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı harcı tahsil edildiği tespit edilmiştir. Ancak İdarenin İşletme ve İştirakler Müdürlüğü ile Mali Hizmetler Müdürlüğünden alınan, çevre temizlik vergisi aktif işyeri mükellef listesinde ise 7.925 aktif işletme olduğu görülmüştür.

İdarenin, işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf olan işletmeleri tespit ederek geriye kalan ruhsatsız işyerlerinden söz konusu harcı tahsil etmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “3572 Sayılı İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanunun 2. Maddesinde;

“a) 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 268-275 inci maddeleri kapsamına giren 1 inci sınıf gayrisıhhi müesseselere,

1. Nerede açılırsa açılsın, yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taşocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri yerlere,

2. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu kapsamına giren turizm işletmelerine,

   
   

3. (Mülga: 24/11/2004 – 5259/8 md.)

   
   

4. (Ek: 24/6/1995 - KHK - 560/21 md.) 1 inci, 2 nci ve 3 üncü sınıf gıda maddesi üreten gayri sıhhi müesseselere.(3)

5. (Ek: 13/2/2011-6111/201 md.) 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca açılan avukatlık bürolarına, g) (Ek: 13/2/2011-6111/201 md.) 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu uyarınca meslek mensuplarınca açılan bürolara,

1. (Ek: 8/8/2011 - KHK- 650/23 md.; İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 18/7/2012 tarihli ve E.: 2011/113 K.: 2012/108 sayılı Kararı ile.; Yeniden düzenleme: 27/6/2013- 6494/23 md.) 1512 sayılı Noterlik Kanununa göre kurulan noterlik dairelerine,

   ı) (Ek: 4/4/2015-6645/78 md.) 27/1/1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu uyarınca mühendis ve mimar meslek mensuplarınca açılan bürolara,

2. (Ek: 4/4/2015-6645/78 md.) 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanuna göre açılan muayenehane ve müşterek muayenehanelere, uygulanmaz”

Bu hükümlerine göre Belediyemiz sınırları içerisinde 9207 Sayılı İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamı dışında yaklaşık 603 adet işletme ( Mimarlık Bürosu 55, Noter 7, Eczane 55, Muhasebe Bürosu 147, Avukatlık Bürosu 265,

Muayenehane 60, Mühendislik Bürosu 14) bulunmaktadır.

22.02.2007 Resmi Gazete tarihli 26442 Sayılı Belediye Ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik’te İl Belediyelerinde çalıştırılması gereken Zabıta Memuru belirtilmiştir. Ancak kurumumuzda mevcut personel durumumuz norm kadronun altında olduğundan ruhsat denetim, kontrol ve diğer işlemlerde aksamalar meydana gelmektedir. Ruhsat denetimi ile ilgili kontrollerimiz artırılacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında özetle; İdare sınırları içerisinde işyeri açma ve çalıştırma ruhsatına ilişkin usullere tabi olmayan 603 işletmenin bulunduğu, ancak İdarede istihdam edilen zabıta memuru sayısının, norm kadronun altında kaldığı, bu nedenle ruhsat denetim, kontrol ve diğer işlemlerde aksamalar meydana geldiği ve ruhsat denetimi ile ilgili kontrollerin arttırılacağı belirtilmiştir.

İdare cevabında bulguya ilişkin herhangi bir itirazda bulunmamaktadır. Ancak 31.12.2018 tarihi itibariyle İdarenin yetki ve görev sınırları içinde toplam 7.925 çevre temizlik vergisi aktif işyeri mükellefinin bulunduğu, idare cevabında belirtilen 603 muaf işyeri sayısı düşüldükten sonra kalan 7.322 işyerinden sadece 3820’sinin işyeri açma ve çalışma ruhsatının olduğu ve bu işyerlerinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı harcı tahsil edildiği görülmektedir. Dolayısıyla hali hazırda belediye sınırları içerisinde 3502 işyerinin ruhsatsız çalıştığı ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı harcının da tahsil edilmediği anlaşılmaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 11’inci maddesinde; kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanılmasının esas olduğu ve belirtilen ilkelerin gözetilmesinden üst yöneticinin sorumlu olduğu ifade edilmiştir. Bununla birlikte 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinin (f) bendinde Belediye başkanı belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmekle görevli ve yetkili kılınmıştır. Dolayısıyla bulgu konusu harcın takip ve tahsilinin sağlanması ve personel eksikliğinin gözden geçirilmesi açısından, üst yöneticinin de sürece dahil olması yerinde olacaktır.

İdarenin; hem kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanılması hem de kamu görevlileri açısından bir sorumluluk oluşmaması amacıyla, ruhsatsız işyerlerini tespit etmesi ve işyeri açma-çalışma ruhsatı harcı tahsilatını sağlaması gerekmektedir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.