İdarenin çeşitli yollarla işletme hakkını devrettiği bazı taşınmazlar üzerinden alınan KDV’nin mevzuata aykırı şekilde %18 yerine %8 olarak tahsil edildiği görülmüştür.

2812 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, iş yeri kiralamalarına ilişkin %18 oranında uygulanmakta olan KDV oranı %8’e düşürülmüştür.

3318 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla söz konusu uygulama 31.05.2021 tarihine, 4062 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla 31.07.2021 tarihine, 4312 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla da 30.09.2021 tarihine kadar uzatılmış olup 01.10.2021 tarihi itibariyle süreç bitmiştir.

Anılan ara süreçte (31.07.2020-01.10.2021) yapılan değişiklik ile işyeri kiralama hizmetlerinde katma değer vergisi oranı %18’den %8’e düşürülmüştür.

3065 sayılı KDV Kanunu’nun 1/3.f maddesinde, Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’nun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV'ye tabi olduğu belirtilmiş; aynı Kanun’un 17/4.d maddesiyle de iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri KDV'den istisna kılınmıştır. GVK’nin 70’inci maddesinde sayılı haklar ise şunlardır:

1. Arazi, bina (Döşeli olarak kiraya verilenlerde döşeme için alınan kira bedelleri dahildir), maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı;

2. Voli mahalleri ve dalyanlar;

   
   

3. Gayrimenkullerin, ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı demirbaş eşyası ve döşemeleri;

4. Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar;

5 Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri veya kanunî mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır.);

1. Telif hakları (bu hakların, müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır);

2. Gemi ve gemi payları (Motorlu olup olmadıklarına ve tonilatolarına bakılmaz) ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları;

   
   

3. Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.

Bu durumda, bir gayrimenkul ancak bir ticari işletmeye dahilse bu gayrimenkulun kiralaması KDV’ye tabi olurken, GVK 70’inci maddede sayılan gayrimenkul dışındaki mal ve hakların kiralanması ticari işletmeye dahil olsun olmasın KDV’ye tabidir. Yani şahısların, belediyelerin, üniversitelerin, vakıf ve derneklerin gayrimenkul dışındaki mal ve haklarını kiralamaları, ticari işletme oluşmasa da KDV’ye tabi olmaktadır. Öyleyse işletme hakkı kiralaması olarak belirlenen kiralamalar %18 oranında KDV’ye tabi olurken, ticari işletme bünyesinde yapılan iş yeri kiralamaları 31.07.2020 tarihinden 01.10.2021 tarihine kadar %8 oranında, sonrasında ise %18 oranında KDV’ye tabidir. Ticari faaliyet kapsamında yapılmayan taşınmaz (işyeri dahil) kiralamaları ise KDV’den istisna olmaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığının (GİB) çeşitli özelgeleri incelendiğinde; kiraya verence, taşınmazda gerçekleştirilecek faaliyetin içeriği belirtilmeden/tanımlanmadan/düzenlenmeden sadece taşınmazın kuru mülkiyetinin kullanımı kiracıya bırakılıyorsa, bu kiralamanın taşınmaz (iş yeri) kiralaması olarak değerlendirildiği anlaşılmaktadır. Ancak, taşınmazda sürdürülecek bir faaliyet kiraya verence belirlenmişse ve taşınmaz bu faaliyetin gerçekleştirileceği koşullarda kiracıya bırakılıyorsa burada taşınmazın değil, taşınmaza bağlı işletme hakkının kiralanması söz konusudur. Yani ortada bir taşınmaz kiralaması değil, bir hakkın belli bir süre için kullandırılması, yani hak kiralaması söz konusudur.

Yapılan incelemede; iskele, otopark, spor sahaları, ATM veya İdare mülkiyeti sorumluluğundaki alanların akıllı şehircilik uygulamaları kapsamında işletme hakkının devri niteliğinde kiraya verilmesi neticesinde alınan kiralardan %18 yerine %8 KDV tahsil edildiği tespit edilmiştir. Yukarıda açıklanan nedenlerle, söz konusu yerlerin kiralamasına ilişkin KDV’nin, bu yerlerin kiralama işlerinin iş yeri kiralaması niteliğinde olmayıp belirli bir hizmete özgülenmiş kiralama olması sebebiyle, söz konusu indirimden yararlandırılmayarak %8 yerine

%18 olarak uygulanması gerektiği düşünülmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; öneri doğrultusunda gerekli düzeltme işlemlerinin yapılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, işletme hakkının devri niteliğinde olan yerlerden alınacak kiralarda KDV oranının %18 olarak hesaplanması ve bu minvalde geriye dönük tahsilin sağlanması gerektiği değerlendirilmiştir.