İhalelerde yaklaşık maliyetin belirlenmesi için yeterli ölçüde fiyat araştırmasının yapılmadığı ve gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olan fiyat bildirimlerinin dikkate alındığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 11’inci maddesinde; üst yöneticilerin kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını sağlamaktan sorumlu oldukları ve bu sorumluluklarının gereklerini harcama yetkilileri aracılığıyla yerine getirecekleri belirtilmektedir. Aynı Kanun’un 8’inci maddesinde de; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesi ve kullanılmasından sorumlu oldukları hüküm altına alınmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 9'uncu maddesinde, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin yaklaşık maliyetin her türlü fiyat araştırması yapılarak belirlenmesinin zorunlu olduğu vurgulanmıştır.

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8'inci maddesinde ise, idarelerin, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olabilecek fiyat bildirimlerini değerlendirmeye almamaları gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca bu maddeye göre, idareler, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentleri çerçevesinde elde ettiği fiyatların birini, birkaçını veya tamamını kullanmak suretiyle yaklaşık maliyeti hesaplayabilir. Yaklaşık maliyetin her türlü fiyat araştırması yapılarak belirlenmesine ilişkin benzeri hükümler Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ile Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nde de bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre idareler, alımın niteliğini ve piyasa koşullarını göz önünde bulundurarak elde ettiği fiyatların birini, birkaçını veya tamamını kullanmak suretiyle yaklaşık maliyeti hesaplayabilir. Ancak burada önemli olan yaklaşık maliyetin gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmasıdır.

4.652.026 TL yaklaşık maliyetli 14 kalem HDPE boru alımı; 1.974.900 TL yaklaşık maliyetli klordioksit (sıvı) alımı; 1.081.219 TL yaklaşık maliyetli 14 kalem düktil boru ve ek parça alımı ile 584.543 TL yaklaşık maliyetli 5 kalem çelik boru alımında yaklaşık maliyetin gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmasını sağlayacak ölçüde fiyat araştırması yapılmamıştır.

1.049.384 TL yaklaşık maliyetli dolgu malzemesi alımı; 223.680 TL yaklaşık maliyetli küresel vana alımı; 571.200 TL yaklaşık maliyetli 4 adet damperli kamyon kiralama hizmeti alımı; 1.441.349 TL yaklaşık maliyetli elektrik malzemesi alımı; 300.224 TL yaklaşık maliyetli kırtasiye malzemesi alımı; 140.000 TL yaklaşık maliyetli temizlik malzemesi alımı; 415.000 TL yaklaşık maliyetli abone bağlantı vanası alımı ile 1.060.167 TL yaklaşık maliyetli

kanalizasyon şebeke hatları kesin projelerinin hazırlanması hizmet alımında ise, yaklaşık maliyet için yeterli ölçüde fiyat araştırması yapılmamış olup, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olan aşırı yüksek fiyat bildirimleri dikkate alınmıştır.

1.060.167 TL yaklaşık maliyetli kanalizasyon şebeke hatları kesin projelerinin hazırlanması hizmeti alımında, yaklaşık maliyet aşırı yüksek fiyat bildirimleri dikkate alınarak hesaplanmıştır. 7 No.lu hizmet için ihaleyi kazanan firma yaklaşık maliyet hesabında 50.000 TL birim fiyat bildirmişken, ihaledeki teklifi 1.000 TL'dir. Üstelik bu hizmet için başka bir firmanın 90.000 TL fiyat bildirimi de yaklaşık maliyet hesabında ortalamaya dahil edilmiştir. Bu hizmetin yaklaşık maliyet tutarı 51.666 TL iken, ihaledeki alım tutarı 1.000 TL'dir.

Firmaların yaklaşık maliyet için bildirdiği fiyatlar ile ihalede teklif ettikleri fiyatlar arasında 50 katına varan fark bulunması, yaklaşık maliyatin piyasa rayiçlerine uygun olarak hesaplanmadığını göstermektedir. Bu durumda idarelerin yapması gereken firmaların tekliflerine müdahale etmek değil; gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olan aşırı yüksek fiyat bildirimlerini dikkate almamaktır.

Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılması sorumluluğu çerçevesinde, ihalelerde yaklaşık maliyetin belirlenmesi için yeterli ölçüde (Kanundaki ifade, her türlü) fiyat araştırmasının yapılması; gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olabilecek fiyat bildirimlerinin dikkate alınmaması gerekmektedir.