Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenen primlerin incelenmesi sonucunda; sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminat ödemelerinin prime esas kazanca dâhil edilmediği, bu suretle işveren ve işçi paylarının eksik hesaplandığı tespit edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Norm kadro ve personel istihdamı” başlıklı 49’uncu maddesinin üçüncü fıkrasında;

“Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir…”,

Beşinci fıkrasında;

“…Bu personel hakkında bu Kanunla düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümler uygulanır…” denilmektedir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalı sayılanlar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde;

“Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından uygulaması bakımından;

1. Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar,

   
   

   …

   
   

   sigortalı sayılırlar.” hükmü yer almaktadır.

   
   

   Ayrıca, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından çıkarılan 2009/37 sayılı Genelge’nin “657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesi kapsamında çalıştırılanlar” başlıklı

   2.2.9’uncu maddesinde;

   
   

   “657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) bendi kapsamında geçici olarak sözleşme ile çalıştırılan personel, (C) bendi kapsamında bir yıldan az süreli veya mevsimlik olarak çalıştırılan geçici personel 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır.” denilmektedir.

   5510 sayılı Kanun’un “Prime esas kazançlar” başlıklı 80’inci maddesinde;

   
   

   “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

   1. Prime esas kazançların hesabında;

      
      

      1. Hak edilen ücretlerin,

      2. Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,

      3. İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,

   
   

   brüt toplamı esas alınır.

   
   

2. Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

3. (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre; 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu maddesi kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personel, 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır. Öte yandan, 5510 sayılı Kanun’un 80’inci maddesine göre; prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak prime esas kazanç hesabına dahil edilecek, açıklanan istisna hükümleri dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prime esas kazanca tabi tutulacaktır.

Sosyal denge tazminat ödemesi 375 sayılı KHK’nın Ek 15’inci maddesinde düzenlenmiştir. Ne söz konusu maddede, ne de bu maddede atıf yapılan 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun ilgili maddelerinde bu ödemenin prime esas kazancın tespitinde istisna edildiğine dair bir hüküm mevcuttur. Bu nedenle sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminatı ödemelerinin prime esas kazancın tespitinde dikkate alınarak prim matrahına eklenmesi gerekmektedir.

Kurum hesaplarında yapılan incelemede; 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu maddesi

kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personele Sosyal Denge Sözleşmesi kapsamında ödeme yapıldığı, ancak bu ödemelerin kişilerin prime esas kazançlarına dahil edilmeyerek prim matrahının düşük gösterildiği görülmüştür.

Söz konusu ödemenin prime esas kazanca dahil edilmemesi Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işçi ve işveren paylarının eksik hesaplanması ve ödenmesine sebebiyet vermektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Sözleşmeli personele ödenen sosyal denge tazminatının prime esas kazanca dahil edilmesi sağlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından verilen cevapta bulgu konusu hususa iştirak edilip sözleşmeli personele ödenen sosyal denge tazminatının prime esas kazanca dahil edileceği ifade edilmiştir.

Bununla beraber 2018 yılı içinde Belediye tarafından 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu maddesi kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personele Sosyal Denge Sözleşmesi kapsamında yapılan ödemelerin kişilerin prime esas kazançlarına dahil edilmeyerek prim matrahının düşük gösterilmesinin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na aykırılık teşkil ettiği yönündeki değerlendirmemiz devam etmektedir.