İSKİ tarafından belirlenen ve uygulamaya alınan su tarifesinde; hanelerde tüketilen her 2,5 m3 suyun 0,5 m3’ü “İnsani Su Hakkı” kapsamında ücretsiz verilerek, su faturalandırma işleminin yapıldığı görülmüştür.

İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Kurulunun 15.05.2019 tarihli ve 5 no.lu kararında; hanede tüketilen her 2.5 m3 suyun 0.5 m3’ü(500 litre) “insani su hakkı” kapsamında ücretsiz verilmesi kararı alınmıştır.

4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 1’inci maddesinin birinci fıkrasında, belediyelerin de içinde olduğu kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin ilerleyen fıkralarında bu hükümden muaf tutulacak kişi ve kurumların ancak Bakanlar Kurulu Kararlarıyla tespit edilebileceği belirtilmiştir.( 2/7/2018 tarihli ve 698 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 54’üncü maddesiyle bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.) Kanun’un yayım tarihinden itibaren birçok Bakanlar Kurulu kararı çıkarılmış ve çeşitli kişi ve kurumlara muafiyetler tanınmıştır. 4736 sayılı Kanun sonrasında çıkarılan Bakanlar Kurulu kararları her işlem için ayrıntılı şekilde düzenlenmiş, Kanun’a ilişkin uygulamanın tam olarak yerine getirilebilmesi için hizmetten yararlanmada kamu-özel ayrımı yapılmaksızın gerekli tüm detaylara yer verilmiştir.Bakanlar Kurulu tarafından genel nitelikte çıkarılan Kararlara göre de sadece şehit aileleri, gaziler ve engelliler ile diğer kanunlarda belirtilen mabetler, hastaneler, eğitim

kurumları, yurt ve pansiyonlara indirimli veya ücretsiz su hizmeti verilmesine izin verilmiştir. Keza 28.11.2017 tarih ve 7061 sayılı Kanun’la 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde de bu yönde değişikliğe gidilmiş ve belediye ve bağlı idarelerin meclis kararıyla mabetlere indirimli ve ücretsiz su verebileceği hükmü genişletilerek eğitim kurumları, yurtlar, okul pansiyonları ve hastaneler de bu kapsama alınmıştır. Mesela söz konusu kararlardan bazılarında gerek Meteoroloji Genel Müdürlüğü, gerek TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu) gerekse de Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce verilen hizmetlerden kamu kurumlarının ücretsiz veya indirimli yararlanabilmesi için gerekli muafiyet hükümleri düzenlenmiştir. Bir başka deyişle söz konusu muafiyet kararları alınmamış olsaydı, kamu kurumlarının dahi Meteoroloji Genel Müdürlüğünün hava tahminleri ile alakalı verilerinden ücretsiz yararlanması mümkün olmayacaktı. Kanun’un yayın tarihinden itibaren Bakanlar Kurulunca çıkarılan muafiyet kararlarında su ve kanalizasyon idarelerine özgü herhangi bir karara rastlanılamamıştır. Oysaki benzer bir kuruluş olan TEDAŞ hakkında Kanun’un yayım tarihinden hemen sonra Bakanlar Kurulu Kararı çıkarılmış ve uygulanacak tarife ve indirimler hakkında muafiyet hükümleri getirilerek ilgili Kurumun tarifesi mevzuata uygun hale getirilmiştir.

Su ve Kanalizasyon idarelerine özgü herhangi bir karar ve muafiyet hükmü bulunmadığından Kurum tarafından hazırlanacak tarife yönetmelikleri ve uygulanacak tarife kararlarında sadece genel nitelikte çıkarılan Kararlar ile diğer kanunlarda belirtilen muafiyet hükümlerinin uygulanabilmesi mümkündür. Mesela şehit aileleri, gaziler ve engelliler için indirimli tarife uygulanması mevzuata aykırı değildir. Zira mezkûr kişiler hakkında gerek 4736 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde gerekse de 2002/3654 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında genel muafiyet hükmü tanınmış ve bu kişilere her türlü işlemde indirimli ve ücretsiz tarife uygulanabilmesinin önü açılmıştır. Aynı şekilde mabetlere ücretsiz su verilmesi de mevzuata aykırı değildir. Zira 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde 2012 yılında yapılan değişiklikle mabetlere indirimli veya ücretsiz içme ve kullanma suyu verilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Görüldüğü üzere Kanun koyucu tarafından su hizmetlerinden indirimli ve ücretsiz yararlanabilecekler detaylı bir şekilde düzenlenmiştir. Bunlar dışındaki kuruluş veya kişilere indirimli veya ücretsiz su hizmeti sağlanması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

Kurum tarafından yapılan bu uygulama ile 2020 kurum gelirlerinde bir eksilme meydana gelmiştir.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; zikredilen hususlar doğrultusunda uygulama yapılabilmesi için, İSKİ Genel Kurulundan yeniden karar alınması

gerektiğinden, bulgu maddesinde belirtilen husus dikkate alınarak hazırlanan tarife teklifinin, İSKİ Genel Kuruluna sunulduğu belirtilmiştir.

Netice olarak; 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve diğer kanunlarda su ve kanalizasyon idarelerine özgü herhangi bir karar ve muafiyet hükmü bulunmadığından Kurum tarafından hazırlanacak tarife yönetmelikleri ve uygulanacak tarife kararlarında, sadece genel nitelikte çıkarılan Cumhurbaşkanı Kararı ve diğer kanunlarda belirtilen muafiyet hükümlerinin uygulanabilmesi mümkündür.