Günübirlik olarak kiralanan yerlerden bazılarının işyeri tarifesi üzerinden olması gereken aboneliklerinin konut tarifesi üzerinden gerçekleştirildiği, bu suretle su ve atık su kullanımları üzerinden tahakkuk eden ücretlerin eksik tahakkuk ettirilmesine sebebiyet verildiği tespit edilmiştir.

İSKİ Abone Hizmetleri Tarife ve Uygulama Yönetmeliği’nin;

“Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3’üncü maddesinde, işyeri; ticari ve mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yer olarak tanımlanmış,

“Konut tarifesi uygulanacak aboneler” başlıklı 7’nci maddesiyle, ikamet amacıyla kullanılan konutların bu tarife içerisinde yer alacağı,

“İşyeri tarifesi uygulanacak aboneler” başlıklı 11’inci maddesinde ise, işyerlerinin bu tarifeye dâhil olduğu düzenlenmiştir.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun “Vergi Değerini Tadil Eden Sebepler” başlıklı 33/3’üncü maddesinde, bir binanın kullanış tarzının tamamen değiştirilmesi veya bir binanın ikamete mahsus mahallerinden bir kısmının dükkân, mağaza, depo gibi ticaret ve sanat icrasına mahsus mahaller haline dönüştürülmesi vergi değerini tadil eden sebeplerden birisi olarak belirtilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3/B maddesine göre, vergilendirmede vergiyi

doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır.

Yine 213 sayılı Kanun’un 156’ncı maddesinde, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyette iş yeri; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, şube, depo, otel, kahvehane, eğlence ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taş ocakları, inşaat şantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai zirai veya mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yerler “işyeri” olarak tanımlanmıştır.

Bu hükme göre, mükelleflerin ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetlerini sürdürdükleri yerlerin iş yeri özelliğini taşıyabilmesi için bu yerlerin ticari, sınai, zirai veya mesleki faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yer olma özelliği taşıması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen mevzuat ve açıklamalar çerçevesinde, konaklama yeri olarak günlük kiraya verilen yerlerin, ticari faaliyetin icrasına tahsis edilmeleri nedeniyle iş yeri sayılmaları, bu şekilde işletilen yerlerin tapuda nitelikleri konut dahi olsa işyeri tarifesi üzerinden su ve atık su bedellerinin tahakkuk ettirilmeleri gerektiği hususunda tereddüt bulunmamaktadır.

Bu çerçevede, İstanbul İl Emniyet Müdürlüğünden 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu’nun 2’nci maddesinde belirtilen günübirlik kiralanan evlerin detaylı adresleri resmi yazı ile istenilmiş olup gelen cevabi yazıda bu kapsamda bulunan tesislerin adres bilgileri tarafımıza sunulmuştur.

İstanbul İl Emniyet Müdürlüğünden alınan bahse konu adres verileri ile İSKİ’nin veri ambarında bulunan adres verileri üzerinde bir çalışma yapılmış; öncelikle söz konusu adreslerin kapı numarası da dahil olmak üzere birbiri ile eşleşip eşleşmediği incelenmiş, eşleşen adreslerde herhangi bir abonelik bulunup bulunmadığı incelenerek aşağıda ayrıntısına yer verilen analizler yapılmıştır. Bununla birlikte birbiri ile eşleşme sağlamayan adresler analize dahil edilmemiştir.

İSKİ de bulunan adres verileri ile İstanbul İl Emniyet Müdürlüğünden alınan adres verileri birbiri ile tam eşleşen aktif ve pasif durumda sözleşmesi bulunan toplam 801 adet abone bulunduğu; bunlardan 633’ünün konut abonesi, 158’inin işyeri abonesi ve 10 tanesinin inşaat veya karışık birim abonesi olduğu görülmüştür.

31.12.2022 tarihi itibariyle sözleşmesi aktif veya pasif durumda olan 801 adet abonenin 403 tanesinin 2022 yılı içerisindeki toplam su tüketimi 0 m3 olarak gerçekleşmiştir. Geriye kalan 399 abonenin ise 2022 yılı içerisinde 1 m3 ve üzerinde su tüketiminin bulunduğu

görülmüştür.

Söz konusu 399 abonenin (sözleşmesi 31.12.2022 itibariyle pasif hale gelmiş olsa da 2022 yılında su tüketimi bulunan aboneler analize dahil edilmiştir); 320’sinin konut tarifesi üzerinden faturalandırıldığı tespit edilmiştir.

İşyeri tarifesine tabi olması gerekirken konut tarifesinden ücretlendirilen söz konusu günübirlik kiralık yerlerin 2022 yılı içerisindeki toplam su tüketimi ise 37.717 m3 olarak gerçekleşmiştir. Buna göre işyeri tarifesinden çok daha ucuz olan konut tarifesi üzerinden hesaplanan fatura bedelleri sebebiyle İSKİ’nin gelir kaybına uğradığı açıktır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından;

Abonelik sözleşmesi aşamasında başvuru sahiplerinin mülkiyet durumuna ilişkin olarak, sözleşmede belirttikleri yazılı beyanlarının esas alındığı, dolayısıyla ikamet amaçlı konut olarak kullanılacağı beyan edilen yerlerin abonelik sözleşmesinden sonraki fiili durumunun (günübirlik kiralama hususu) İdarenin bilgisi dışında kaldığı, günübirlik kiraya verilen konutları tespit edebilmek amacıyla İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı ve İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne yazı yazılarak adres kayıtlarının İdareye gönderilmesinin talep edildiği, ayrıca İSKİ’ye bağlı Şube Müdürlüklerinin sahada yaptıkları çalışmalar neticesinde ve çevre soruşturmasında günübirlik olarak kiralanan yerlerin abonelik durumlarını fili duruma uygun şekilde düzelterek işyeri tarifesi üzerinden tahakkuklarının yapılmasının sağlandığı, bunun dışında İlçe Emniyet Müdürlükleri tarafından ruhsatsız işletilen günübirlik yerler ile ilgili yazıların İdareye ulaşması halinde ilgili yerlerin gerekli kontrolleri yapılarak fiili duruma göre işyeri tarifesi olarak düzenlendiği, günübirlik kiralık olarak kullanılan ve İdarede işyeri tarifesi üzerinden faturalandırılan birim sayısının 01.06.2023 tarihi itibariyle 963 adet olduğu, tespit edilemeyen günübirlik yerler ile ilgili güncel listelerin İstanbul Emniyet Müdürlüğünden düzenli olarak alınması için gerekli yazışmaların yapılacağı ifade edilmiştir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, abonelik sözleşmesi imzalanması aşamasında başvuru sahiplerinin beyanlarının esas alınması, İdarenin bu konuda araştırma yapması ve beyan ile fiili durumun birbiri ile uyumlu olup olmadığına ilişkin kontrollerin sağlanması gerekliliğini ortadan kaldırmamaktadır. Zira bu konuda gerekli kontrollerin sağlanmaması bir denetim zaafiyeti ortaya çıkaracaktır. Bununla birlikte, İdarenin şubeler aracılığı ile saha kontrolleri sağladığı da ifade edilmiştir. 01.06.2023 tarihi itibariyle 963 adet abonenin günübirlik kiralanan

yerlerde olması sebebiyle işyeri tarifesinde bulunduğu belirtilmiştir. Günübirlik kiralık yer işleten kişi veya işletmelerin bir kısmının işyeri tarifesi abonesi oldukları yerinde yapılan denetim çalışmaları sırasında da görülmüş idi. Zira bu gibi yerlerin bir kısmı abonelik sırasında beyanlarını doğru vermiş olabileceği gibi abonelik sonrasında İdare tespiti sonrasında işyeri tarifesine geçirilen kişiler de olabilmektedir. Ancak, bulgu konusu yapılan husus zaten doğru uygulama olan abone grupları değildir. Bulgu konusu yapılan husus 31.12.2022 tarihi itibariyle Emniyet kayıtlarına göre günübirlik işletilen yerlerden olmasına rağmen bu tarih itibariyle İSKİ kayıtlarında konut (mesken) abonesi olan abonelerdir. Bulguya verilen cevapta 963 adet abonenin kaç tanesinin bulguda belirtilen abonelerden olduğuna ilişkin detaylı bir bilgi verilmediğinden, bulgu konusu yapılan yerlerden kaç tanesinin abonelik bilgilerinin güncellendiğine ilişkin bir bilgi de bulunmamaktadır. Bu açıdan konu, izleyen denetim dönemlerinden takip edilmeye devam edilecektir.

Bu itibarla, günübirlik kiralanan yerlere ilişkin bilgilerin ilgili kurumlarla yazışma yapılması suretiyle edinilmesi, bu verilerin güncel tutulması için söz konusu yazışmaların düzenli hale getirilmesi, elde edilen veriler ışığında ilgili abonelik bilgilerinin fiili duruma uygun şekilde düzeltilerek eldeki bilgi ve veriler ışığında geriye dönük düzeltmelerin yapılması gerekmektedir.