Belediyenin, 29.04.2019 tarihinde 3.390.990,00 TL bedelle sözleşmesini imzalamış bulunduğu, “Çöp Aktarma İstasyonlarındaki Çöplerin Gökçegöz Düzenli Depolama Sahasına Taşınması ve Sahada Oluşan Çöp Sızıntı Sularının Taşınması” işinde, teknik şartname gerekliliklerine uygun işlem tesis etmediği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun, “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesinde; Harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumlu oldukları, yine Kanun’un “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesinde; bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerektiği, gerçekleştirme görevlilerinin, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütecekleri ve gerçekleştirme görevlilerinin, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumlu oldukları belirtilmiştir.

04.03.2009 tarih ve 27159 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği eki Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin, “Kontrol teşkilatı ve yetkileri” başlıklı 26’ncı maddesinde; sözleşmede aksine bir hüküm yoksa kontrol teşkilatının; işlerin yürütülmesiyle ilgili olarak her türlü denetim, malzeme, işlerin ve sözleşmesinde onaya sunulması gerektiği belirtilen yüklenici personelinin, onay veya reddi, ödeme miktarlarının tespiti, işlerin düzeltilmesi ve sözleşmenin gereklerinin yerine getirilmesi konusunda talimat vermeye ve uygulamaya yetkili olduğu belirtilmiştir.

Anılan Şartnamenin “İş programı” başlıklı 28’inci maddesinde; yüklenicinin, sözleşmenin yürürlüğe girmesi için gerekli olan yasal prosedürlerin tamamlandığının kendisine tebliği ve buna göre işe başlama tarihinden itibaren, sözleşme veya eklerinde belirlenen süre içinde, üstlenilen işler için kontrol teşkilatının öngöreceği formda ve detaylarda ayrıntılı bir iş programı düzenleyeceği ve kontrol teşkilatının uygun görüşüne sunacağı, kontrol teşkilatının da, iş programının verildiği bu tarihten başlamak üzere sözleşme veya eklerinde belirlenen süre içinde programı olduğu gibi veya gerekli gördüğü değişiklikleri

yaparak idarenin onayına sunacağı ve iş programlarının idarenin onayı ile geçerli olacağı düzenlenmiştir.

Yine anılan şartnamenin “Hakediş ödemeleri” başlıklı 42’nci maddesinde; toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşmelerde meydana getirilen işlerin, kontrol teşkilatı tarafından yüklenici veya vekili ile birlikte hesaplanacağı ve bulunan miktarların, teklif edilen birim fiyatlarla çarpılmak suretiyle sözleşmedeki esaslara uygun olarak hakediş raporuna geçirileceği belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen düzenlemelerden ödeme evrakını imzalayan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin giderin gerçekleştirilmesinde sorumluluklarının bulunduğu, kontrol teşkilatının işlerin yürütülmesiyle ilgili her türlü denetim, ödeme miktarlarının tespiti, işlerin düzeltilmesi ve sözleşmenin gereklerinin yerine getirilmesi konusunda talimat vermeye ve uygulamaya yetkili olduğu, yine işin yürütülmesine yönelik iş programına ilişkin detayları yükleniciye belirtmesi gerektiği ve yükleniciden alacağı iş programının da idarenin onayı ile geçerli olacağı anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede;

1. İşe ait teknik şartnamenin “Aktarma İstasyonlarından Gökçegöz Mahallesi Katı Atık Düzenli Depolama Tesisine Taşıma İle İlgili Hususlar” başlıklı 5.1’inci maddesine göre; çöplerin taşınması için kullanılacak araçların 2014 model ve üzeri olması gerekirken işin uygulama aşamasında kullanılan 15 adet araçtan sadece 5 tanesinin 2014 model ve üzeri olduğu,

2. Yine işe ait teknik şartnamenin yukarıda yer verilen maddesinin “b” fıkrasında; “Yüklenici, tüm kamyonları idare tarafından belirlenecek işin akışına göre çalıştırmak zorunda olup taşıma işine ait iş programını idareye onaylattıktan sonra işe başlayacaktır.” denilmesine rağmen belediye ile yüklenici arasında bir iş programı oluşturulmadan, yüklenicinin işe başlattırıldığı ve iş bitinceye kadar herhangi bir iş programı oluşturulmadığı,

3. 11.06.2019 tarihli belediye ile yüklenici arasında imzalanan tutanakta tonajların tespitinde kullanılan belediyeye ait elektronik tartının yüksek voltaj sebebiyle 09.06.2019 tarihinde arızalanmış olduğu, tonaj hesabının elle tutanak altına alınıp geçmiş taşınan atıkların ortalamasının alınarak tonaj hesabına aktarıldığı, 17.07.2019 tarihinde belediyeye ait kantarın tekrar işleme alındığı, belediyenin kantarın arızalı olduğu süre zarfında, belli aralıklarla özel bir firmaya ait kantarda kamyonların tonaj ölçümlerini yaptırdığı ve bu ölçümlerin

ortalamasının alınarak ihale birim fiyatları ile çarpılıp hakediş hesaplamalarına dâhil edildiği tespit edilmiştir.

Çöp taşıma işinin ivediliği ve önemi göz önüne alındığında; kamyon tonajlarının ölçülmesinde kullanılacak tartının arızasının hemen giderilmemesi veya mümkün bulunmamakta ise yenisinin temin edilmemesi, yine özel bir firmaya ait kantarda kamyonların her seferinin tartılması yerine sadece belirli aralıklarla tartılıp ortalamalarının alınması, yükleniciye yapılan ödemelerin fazla ya da eksik olmasına neden olmuştur.

Sonuç olarak; ihalelerin uygulama aşamasında saydamlığın, rekabetin ve eşit muamelenin sağlanması için; teknik şartnamede daha önceden belirtilen özelliklere uygun araç temin edilmesi, işin aşamalarını ve detaylarını gösterir iş programının oluşturulması ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasına özen gösterilmesi gerekmektedir.