A-Hurdaya Ayrılan Taşınırlara Amortisman Ayrılması ve Muhasebeleştirme İşlemlerinin Mevzuata Uygun Yapılmaması


Belediye tarafından geçmişte veya yılı içinde hurdaya ayrılan dayanıklı taşınırların birikmiş amortismanlarına ilişkin ilgili mevzuatı uyarınca yapılması gereken işlemlerin yapılmadığı veya eksik yapıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve


Maddi Duran Varlıklar Hesabının işleyişi açıklayan 225’inci maddesinde;


“(1) Elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

  1. Borç


    1. Kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili maddi duran varlık hesabına alacak; ayrılmış olan amortisman tutarı 299- Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç kaydedilir.

      …”


      Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün 04.11.2015 tarih ve 47 sıra No.lu Genel Tebliği’nin “Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları” başlıklı 6’ncı maddesinde;

      “…


      (7) Çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren amortismana tabi maddi duran varlıklardan 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenmesine karar verilenlerin, amortismana tabi tutulmamış kısmının tamamı amortismana tabi tutulur.

      …” hükümleri yer almaktadır.


      Yukarıda verilen mevzuat hükmü değerlendirildiğinde, Belediye tarafından hurdaya ayrılan taşınırların kayıtlı değerinin ilgili varlık hesabından çıkarılarak 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabına, bu varlıkların birikmiş amortismanlarının ise 257- Birikmiş Amortismanlar Hesabından 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına aktarılması ve hurdaya ayrılan varlıkların kalan net değerinin de amortismana tabi tutulması gerekmektedir. Bu işlemler neticesinde, 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ile 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabının bakiyeleri eşit olmalıdır.

      Yapılan incelemede Belediye tarafından 2018 yılı içinde 253-Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabından 54.600,55 TL, 254-Taşıtlar Hesabından 3.100,01 TL ve 255-Demirbaşlar Hesabından 144.846,14 TL olmak üzere toplamda 202.546,70 TL tutarında dayanıklı taşınırın hurdaya ayrılarak 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabına aktarıldığı fakat bu varlıkların birikmiş amortismanlarına ilişkin olarak 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabından 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına aktarma yapılmadığı


      görülmüştür. Ayrıca geçmişte hurdaya ayrılan 3.227.854,56 TL değerinde dayanıklı taşınır bulunmasına rağmen bu varlıkların 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabında izlenen değerinin 1.593.332,44 TL olduğu anlaşılmıştır. Mevzuat hükümleri gereği varlıkların amortismana tabi tutulmamış olan 1.634.522,12 TL’lik kısmının hurdaya ayırma işleminden sonra amorti edilmemesi neticesinde 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ile 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabının bakiyeleri arasında bir eşitlik söz konusu olmamaktadır.

      Sonuç olarak gerek geçmişte gerekse yılı içinde hurdaya ayrılan taşınırların amortisman ayırma işlemi ve amortismana ilişkin muhasebe kayıtlarının mevzuata uygun yapılmadığı ve gerekli düzeltmelerin yapılması gerektiği düşünülmektedir.


      B-Hurdaya Ayrılan Dayanıklı Taşınırların Elden Çıkarılmasına Rağmen Muhasebe Kayıtlarında İzlenmeye Devam Edilmesi


      Belediyenin hurdaya ayrılan taşınırlarının elden çıkarılmasına rağmen bu taşınırların 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Madde Duran Varlıklar Hesabında izlenmeye devam edildiği ve muhasebe kayıtlarından çıkış kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür.

      Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının işleyişini açıklayan 225’inci maddesinde;

      “…


    2. Bu hesapta kayıtlı varlıklardan satılmak suretiyle elden çıkarılanların satış bedeli 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara, ayrılmış olan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç, kayıtlı değeri bu hesaba alacak kaydedilir. Ayrıca, satış değeri 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

    3. Bu hesapta kayıtlı varlıklardan diğer idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilenlerin kayıtlı değeri bu hesaba alacak; birikmiş amortisman tutarları 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, varsa kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.” hükmü yer almaktadır.

      Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü değerlendirildiğinde, hurdaya ayrılarak 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenen varlıkların elden çıkarılmasıyla birlikte kayıtlı değerinin bu hesaptan, birikmiş amortismanlarının ise 299-


      Birikmiş Amortismanlar Hesabından çıkışının yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.


      Yapılan incelemede 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının yıl sonunda 3.491.171,26 TL borç bakiyesiyle kapandığı, fakat Belediye ile yapılan görüşmede hurdaya ayrılan taşınırların elden çıkarıldığı öğrenilmiştir. Dolayısıyla, Belediye tarafından hurdaya ayrılan varlıkların elden çıkarılmasına rağmen kayıtlı değerinin 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında, birikmiş amortismanlarının ise 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabında izlenmeye devam edildiği görülmüştür.

      Sonuç olarak hurdaya ayrılarak elden çıkarılan varlıkların muhasebe kayıtlarında izlenmeye devam edilmesi neticesinde Belediyenin 2018 yılı sonu itibariyle mali tablolarında 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının olduğundan 3.491.171,26 TL, 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabının ise olduğundan 1.593.332,44 TL fazla görünmesine sebep olunduğu düşünülmektedir.

      Kamu idaresi cevabında; “294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Madde Duran Varlıklar Hesabı ve 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabı bakiyelerinin eşitliğinin sağlanmasıyla ilgili hususlar dikkate alınacak olup; hurdaya ayrılan taşınırlar elden çıkarıldığından; bununla ilgili 22/05/2019 tarih ve 4782 numaralı Muhasebe İşlem Fişi ile 294 ve 299 nolu hesap bakiyeleri sıfırlanmıştır.” denilmektedir.

      Sonuç olarak Kamu İdaresi tarafından bulguda belirtilen görüşler doğrultusunda işlem tesis edildiği anlaşılmıştır. Ancak söz konusu işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları 2019 yılında yapıldığından 2018 yılı Mali Tablolarındaki hatayı etkilememektedir. Dolayısıyla 2018 yılı Mali Tablolarında yer alan 294 ve 299 Hesaplarının gerçeği yansıtmadığı değerlendirilmektedir.


Kararla ilgili sorunuz mu var?