1. Sözleşmeli Personele Ödenen Sosyal Denge Tazminatının Sosyal Güvenlik Kapsamında Prime Esas Kazanca Dâhil Edilmemesi

    Sözleşmeli personel maaş bordrolarının incelenmesi sonucunda; sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminat ödemelerinin prime esas kazanca dâhil edilmediği, bu suretle işveren ve işçi paylarının eksik hesaplandığı tespit edilmiştir.


    5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49’uncu maddesinde belediye ve bağlı kuruluşlar tarafından sözleşme ile personel çalıştırılabileceği, bu personel hakkında bu Kanun’la düzenlenmeyen hususlarda 657 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin (B) bendinde göre istihdam edilenler hakkındaki hükümlerin uygulanacağı ifade edilmiştir.

    657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “İstihdam şekilleri” başlıklı 4’üncü maddesinin (B) bendinde sözleşmeli personel düzenlemesine yer verilmiş, söz konusu bendin son paragrafında sözleşmeli personel hakkındaki usul ve esasların Bakanlar Kurulu Kararı ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır.

    06.06.1978 tarih ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yukarıda belirtilen Esas ve Usuller düzenlenmiş, söz konusu Esas ve Usullerin 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile 10’uncu ve 11’nci maddelerinde sözleşmeli personelin 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerine tabi olacakları belirtilmiştir.

    31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalı Sayılanlar” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların bu kapsamda sigortalı sayılacağı ifade edilmiştir.

    İçişleri Bakanlığı tarafından sözleşmeli personel istihdamı hakkında çıkarılan B.05.0.MAH.0.71.00.01 sayılı Genelge ile sözleşmeli personel hakkında ayrıntılı açıklamalar yapılmış, Genelge’nin 7’inci maddesi ile Belediye ve bağlı kuruluşlarda istihdam edilen sözleşmeli personelin 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerine tabi olacağı ifade edilmiştir. Genelge’de belirtilen aynı hüküm, idare ve personel arasında imzalanan tip sözleşme metnine de dercedilmiştir.

    Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından çıkarılan 2009/37 sayılı Genelge’nin

    2.2.9’uncu maddesinde de 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4’üncü maddesinin (B) bendi kapsamında geçici olarak sözleşme ile çalıştırılan personelin 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacağı belirtilmiştir.

    Bu düzenlemelere göre, 5393 sayılı Kanun’un 49'uncu maddesi kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personelin 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacağı konusunda şüphe bulunmamaktadır.

    5510 sayılı Kanun’un “Prime Esas Kazançlar” başlıklı 80’inci maddesinin birinci


    fıkrasında Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları hakkında açıklamalara yer verilmiş, (a) bendinin (2) numaralı alt bendinde prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakın prime esas kazanç hesabına dahil edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Fıkranın (b) bendinde istisna hükümleri açıklanmış, (c) bendinde ise bu istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulacağı hüküm altına alınmıştır.

    5510 sayılı Kanun’da sayılan ve Kanun’un yürürlük tarihinden sonra çıkan başka bir Kanun veya Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile getirilen istisnalar dışında sözleşmeli personele yapılan tüm ödemeler prime esas kazanca dahil edilecektir.

    Belediye ve bağlı kuruluşlarda çalışan sözleşmeli personele temel olarak üç çeşit ödeme yapılmaktadır. Bunlar; sözleşme ücreti, ek ödeme ve sosyal denge ödemesidir. Sözleşme ücretinin prime esas kazanca dahil olduğu konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. 375 sayılı KHK’nın Ek 9’uncu maddesi uyarınca ödenen ek ödeme hakkında ise aynı maddenin dokuzuncu fıkrası ile istisna hükmü getirilmiş ve bu ödemenin prime esas kazanç tutarına dahil edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

    Sosyal denge tazminat ödemesi 375 sayılı KHK’nın Ek 15’inci maddesinde düzenlenmiştir. Ne söz konusu maddede ne de bu maddede atıf yapılan 4688 sayılı Kanun’un ilgili maddelerinde bu ödemenin prime esas kazancın tespitinde istisna edildiğine dair bir hüküm mevcuttur. Bu nedenle sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminatı ödemelerinin prime esas kazancın tespitinde dikkate alınarak prim matrahına eklenmesi gerekmektedir.

    Kurum hesaplarında yapılan incelemede ve sözleşmeli personel bordrolarında görüldüğü üzere, 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu maddesi kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personele Sosyal Denge Sözleşmesi kapsamında ödeme yapıldığı, ancak bu ödemelerin kişilerin prime esas kazançlarına dahil edilmeyerek prim matrahının, dolayısıyla, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işçi ve işveren paylarının hatalı hesaplanmasına neden olunduğu görülmüştür.

  2. Sözleşmeli Personellerin Maaş Ödemelerinin Çalışma Sonrasında Yapılması


Alınan bilgilere göre, sözleşmeli statüde çalışan kurum personellerinin maaş ödemelerinin memurlar gibi ay başında değil işçiler gibi ay sonunda yapıldığı görülmüştür.


657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun;


“Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde kanunun belediyeler dahil belirtilen idarelerdeki memurlar için uygulanacağı, sözleşmeli ve geçici personel için de kanundaki özel hükümlerin geçerli olacağı,

“İstihdam Şekilleri” başlıklı 4’üncü maddenin (B) bendinde sözleşmeli personelle ilgili; özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Cumhurbaşkanınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde, ihdas edilen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileri olduğu,

“Aylığın Ödeme Zamanı ve Esaları” başlıklı 164’üncü maddesinde ise, memurlara aylıklarının her ayın başında peşin ödeneceği emekliye ayrılma ve ölüm hallerinde o aya ait peşin ödenen aylığın geri alınmayacağı, sözleşmeli personelin ücretlerinin sözleşme şartlarına göre ödeneceği

hükümleri düzenlenmiştir.


Buna göre, sözleşmeli personel de 657 sayılı Kanun hükümlerine tabi olup haklarında özel hükümler var ise bu hükümlerin uygulanması aksi takdirde ise kanunun genel hükümlerinin onları da kapsaması gerektiği düşünülmelidir.

Sonuç olarak, Şehzadeler Belediyesinde görevli sözleşmeli personelin maaş ödemelerinin, sözleşmelerinde belirtilen hükme göre ödenmesi, sözleşmede bununla ilgili herhangi bir düzenleme yok ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda memurlar için getirilen hüküm kapsamında peşin olarak ödenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; bulgunun (a) bendiyle ilgili olarak, 2019 Nisan döneminden itibaren sözleşmeli personele ödenen sosyal denge tazminatlarının sigorta primine esas kazanca dahil edilmeye başlandığı,

(b) bendiyle ilgili olarak ise, sözleşmeli personellerin 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu maddesi kapsamında istihdam edildiği ve 506 sayılı Sosyal Güvenlik Kanun’nuna tabi olarak çalıştıkları belirtilerek işten çıkış, sözleşme feshi ve rapor gibi durumlar karşısında, ödenen ücretin geri alınması hususunda sorunlarla karşılaşmamak adına ücretlerin peşin değil çalışılan ay sonlarında ödendiği ifade edilerek hizmet sözleşmesinin ilgili maddesinde düzeltmeye gidilerek uygulamaya bu şekilde devam edileceği belirtilmiştir.


Sonuç olarak sosyal denge tazminatı prime esas kazanca dahil edilmeye başlanarak hatalı uygulamaya son verilmiştir. Sözleşmeli personel ücretlerinin ay sonlarında ödenmesi konusunda ise, Kurum görüşünde belirtildiği gibi sözleşmeye bu yönde hüküm konulduğu takdirde mevzuat uygunluk sağlanmış olacaktır.


Kararla ilgili sorunuz mu var?