İdare tarafından ihale edilen Sabiha Gökçen Havalimanı toplu taşıma hattının kiraya verilmesi ile ilgili olarak; sözleşmede belirlenen kira bedeline esas otobüs sayısı daha sonra idari kararla değiştirilip kira bedeli eksik alınarak gelir kaybına sebebiyet verildiği görülmüştür.

İdare tarafından “Sabiha Gökçen Havalimanı Toplu Ulaşım Entegrasyonu Kapsamında 35 Adet Otobüs ile Bagajlı Lüks Taşımacılık (BLT) İhtiyacının Karşılanması Amacıyla Toplu Taşıma Yapmak Üzere İki Hattın Beş Yıl Süre ile Kiraya Verilmesi İşi” 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre ihale edilmiş, bahsi geçen ihale özel bir firma tarafından kazanılmış ve 09.09.2022 tarihinde taraflar arasında sözleşme imzalanmıştır.

“Sabiha Gökçen Havalimanı Toplu Ulaşım Entegrasyonu Kapsamında 35 Adet Otobüs ile Bagajlı Lüks Taşımacılık (BLT) İhtiyacının Karşılanması Amacıyla Toplu Taşıma Yapmak Üzere İki Hattın Beş Yıl Süre ile Kiraya Verilmesi İşi”nin Sözleşmesinin “Sözleşmede değişiklik yapılması” başlıklı 23’üncü maddesinde;

“23.1. Sözleşme bedelinin aşılmaması ve İdare ile Yüklenicinin karşılıklı olarak anlaşması kaydıyla,

1. İşin yapılma veya teslim yeri.

2. İşin süresinden önce yapılması veya teslim edilmesi kaydıyla işin süresi ve bu süreye uygun olarak ödeme şartlarına ait huşularda sözleşmede değişiklik yapılabilir.

23.2. Bu hallerin dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamaz ve ek sözleşme düzenlenemez.”

“Sözleşmenin türü ve bedeli” başlıklı 6’ncı maddesinde;

“Bu sözleşme birim fiyat sözleşme olup, idarece hazırlanmış cetvelde yer alan araç miktarı, yüklenici tarafından bir araç için aylık kira bedeli olarak teklif edilen Tam Bilet sayısı ve UKOME tarafından belirlenen Tam Bilet fiyatının 60 (atmış) ay ile çarpımı sonucu bulunan tutarların toplamı olan 23.520.000 adet tam bilet karşılığı 180.398.400,00 TL (YüzSeksen MilyonÜçYüzDoksanSekizBinDörtYüz Türk Lirası) (KDV dahil) bedel üzerinden akdedilmiştir.

(Sözleşme bedeli: otobüs adedi x otobüs için aylık kira bedeli olarak teklif edilen tam bilet sayısı x 60 x UKOME tarafından belirlenen Tam Bilet bedeli)” düzenlemeleri yer almaktadır.

Mezkûr Sözleşmenin 10’uncu maddesinde; çalıştırılacak araç sayısının 35 olduğu, 12’nci maddesinde ise; kira bedellerinin ödemenin yapıldığı tarihteki UKOME tarafından belirlenen (güncel) tam bilet fiyatı üzerinden hesap edilerek tahsil edileceği, Yüklenici tarafından her ne suretle olursa gerekçe gösterilerek sözleşme bedeli veya sözleşmeden kaynaklı kira bedeli ödemesinden muafiyet talep edilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yer verilen Sözleşme hükümlerinden; yüklenicinin bu iş kapsamında kira bedeline esas araç sayısının 35 olduğu, kira bedeli ödemesinin ödemenin yapıldığı tarihteki güncel bilet fiyatları üzerinden ödeneceği, her ne sebeple olursa olsun sözleşme bedeli veya sözleşmeden kaynaklı kira bedeli ödemesinden muafiyet talep edilemeyeceği, sözleşmede yalnızca sözleşme bedelini aşmamak kaydıyla; işin yapılma veya teslim yeri ve işin süresinden önce yapılması veya teslim edilmesi kaydıyla işin süresi ve bu süreye uygun olarak ödeme şartlarına ait hususlarda sözleşmede değişiklik yapılabileceği, bu hallerin dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamayacağı ve ek sözleşme düzenleneceği anlaşılmaktadır.

İdarenin Ulaşım Planlama Daire Başkanlığının, Mali Hizmetler Daire Başkanlığına gönderdiği 03.10.2022 tarih ve 81718631-840-E.45138 sayılı yazı doğrultusunda yüklenici firmanın 35 araçla çalışmaya başlayacağından kira tahakkukları ve tahsilatları yıl sonuna kadar sözleşme hükümleri çerçevesinde yürütülmüştür.

Yapılan incelemede; Ulaşım Planlama Daire Başkanlığının Mali Hizmetler Daire Başkanlığına gönderdiği 13.01.2023 tarih ve 81718631-622.03-E.3610 sayılı yazıda; çalışacak araç sayısının güncellendiği, buna göre şartname ve sözleşme hükümlerinin aksine müstecirin kira bedelinin 35 araç üzerinden hesaplanması gerekirken, 01.01.2023-30.06.2023 tarihleri arasında elde edilecek gelirin 28 araç üzerinden hesaplanacağı belirtilmiştir.

28.07.2023 tarih ve E-81718631-622.03-46065 sayılı yazısında da aynı uygulamanın Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında da devam ettirilmesinin bildirildiği görülmüş olup daha sonraki aylarda da uygulamanın aynı şekilde devam ettirildiği tespit edilmiştir. Ancak sözleşmede yer alan hükümler çerçevesinde çalışacak araç sayısının ve kira bedelinin değiştirilmesi mümkün değildir.

‌Tablo 11: Eksik Tahsil Edilen Kira Bedeli Tablosu

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından bulguda bahsi geçen sözleşmede İdare lehine ya da aleyhine herhangi bir değişiklik yapılmadığı, yüklenici firmaya 01.01.2023 - 31.03.2024 tarihleri arasında 28 araçla çalışma izni verilerek gerçekleşen eksik çalışmaya istinaden ilgili dönemin kira tahakkuklarının ileriki bir tarihte yapılacağının bildirildiği, Ocak-Aralık 2023 dönemlerini kapsayan 12 aylık kira tutarının Ocak 2024 itibariyle güncel tam bilet tutarı üzerinden tahakkuk ettirildiği, kiraların güncel tam bilet tutarları üzerinden tahsil ediliyor oluşu hesaplanan faiz tutarından daha yüksek bir meblağa denk geldiğinden herhangi bir kamu mağduriyetinin söz konusu olmadığı ifade edilmiştir.

Ancak İdare ile yüklenici arasında 09.09.2022 tarihinde imzalanan sözleşmede söz konusu iş kapsamında yüklenicinin çalıştıracağı araç sayısının 35 olduğu, kira bedellerinin ödemenin yapıldığı tarihteki güncel bilet fiyatları üzerinden ödeneceği, her ne sebeple olursa olsun sözleşme bedeli veya sözleşmeden kaynaklı kira bedeli ödemesinden muafiyet talep edilemeyeceği ifade edilmesine rağmen alınan idari bir kararla sözleşmede belirtilen araç sayısının azaltılarak idarenin gelir kaybına uğratılması açıkça mevzuata aykırıdır.

Sonuç olarak, söz konusu kiralamaya ilişkin olarak kira bedelinin sözleşmede öngörülen hükümler çerçevesinde belirlenmesi ve gelir kaybının giderilmesi için açıklaması tabloda gösterilen eksik kira bedelinin ilgili firmadan tahsil edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.