Belediye mülkiyetinde bulunan işyerleri ile çeşitli mevkilerde bulunan dükkânlardan oluşan 127 adet taşınmazın, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45’nci maddesine göre resmi evraklarda açık ihale yapılmasına rağmen ihale uygulamasında pazarlık usulü ile kiraya verildiği görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; Genel bütçeye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun'da yazılı hükümlere göre yürütüleceği,

36’ncı maddesinde ise; bu Kanun'un 1'inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulünün esas olduğu, Ancak 44’üncü maddede gösterilen işlerin belli istekliler arasında kapalı teklif usulüyle, 45’inci maddede gösterilen işlerin açık teklif usulüyle, 51’inci maddede sayılan işlerin pazarlık, 52’nci maddede gösterilen işlerin de yarışma usulüyle, yaptırılabileceği

Hüküm altına alınmıştır.

Kanun'un “Pazarlık usulüyle yapılacak işler” başlıklı bahsi geçen 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde; “Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi,” denilmek suretiyle hangi işlerin bu kapsamda ihale edilebileceği belirlenmiştir;

Madde hükmünde belirtildiği üzere taşınmazların kiralanması hususunda bu fıkra kapsamında pazarlık usulünün uygulanabilmesi için şu iki şartın birlikte mevcudiyeti gerekmektedir:

1. Taşınmazın, Devletin özel mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlardan olması,

   
   

2. İşin özelliği, idareye yararlı olması veya ivediliği gereği kapalı ya da açık teklif yöntemlerinin kullanılamıyor olması.

Dolayısıyla 51/g yöntemine göre pazarlık usulünün; Devlete ait taşınmazlar kavramının karşılığı olan, genel bütçeli kuruluşlara ait taşınmazlar yani tapuda Hazine adına kayıtlı taşınmazlar dışında uygulanmasının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.

Nitekim bu durum Belediyeye ait bir taşınmaza (Hazine taşınmazı olmayan) yönelik olarak Antalya 2’nci İdare Mahkemesi'nce verilen 31.10.2006 tarih ve 2006/1861 sayılı Kararı onayan Danıştay 13’üncü Dairesi'nin vermiş olduğu 21.10.2008 tarih ve 2008/6874 sayılı Kararda da şu şekilde açıkça ifade edilmiştir:

“Mülkiyeti belediyelere ait taşınmazların "Devletin özel mülkü" ve "Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer”lerden (kayalar, tepeler, dağlar, kaynaklar, sahipsiz şeyler, akarsular, kıyılar vb.) olmadığının tartışmasız olduğu, bu nedenle belediyelere ait taşınmazların 2886 sayılı Yasa'nın 51. maddesinin (g) bendi kapsamında kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi yoluyla devrinin olanaklı olmadığı … na oy çokluğuyla karar verildi.”

2886 sayılı Kanunu’nun “İhalenin yapılamaması” başlıklı 49’ncu maddesine göre; “Açık teklif usulüyle yapılan ihalelerde istekli çıkmadığı, isteklilerin belgeleri veya son teklifleri uygun görülmediği takdirde, yeniden aynı usulle ihale açılır veya idare yararı görüldüğü takdirde, ihalenin bitiş tarihinden itibaren 15 gün içinde iş 43 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen esaslar dahilinde pazarlıkla yaptırılabilir.”

2886 sayılı Kanunu’nun “İhalenin yapılamaması” başlıklı 43’ncu maddesinin ikinci fıkrasında “İşin pazarlığa bırakılması halinde şartnamede belirtilen nitelik ve şartların aynen muhafazası zorunludur. Yeni ihale yapılıncaya kadar geçecek günler içinde aynı nitelikler korunarak günlük ihtiyaçlar oranında pazarlıkla mal alınabilir. Ancak ihale, şartnamede belirtilen nitelikte mal bulunmaması sebebiyle geri kalmış ise günlük ihtiyaçlar şartnameye bağlı kalmaksızın temin edilebilir.” hükmü yer almaktadır.

2886 sayılı Kanunu’nun “pazarlık usulü ile yapılacak işler” başlıklı 51’nci maddesinin

1. fıkrasında 43’ncü ve 49’ncu maddeler uyarınca sonuçlandırılamayan ihaleler, pazarlık usulüyle sonuçlandırılacak işler arasında sayılmaktadır. Ancak bu madde çerçevesinde pazarlıkla taşınmaz kiralanması sadece devlete ait taşınmazlar kavramının karşılığı olan, genel bütçeli kuruluşlara ait taşınmazları yani tapuda Hazine adına kayıtlı taşınmazları kapsamaktadır. Bu durumda belediyenin taşınmazlarını pazarlık usulü ile kiraya verebilmesi mümkün değildir.

   
   

   Yapılan incelemede 127 adet taşınmaz kiralamasına ilişkin ihalelerin açık ihale usulü ile yapılmasına rağmen teklif edilen bedellerin uygun görülmediği gerekçesi ile 2886 sayılı Kanun’un 49’ncu maddesi gereğince pazarlık usulüne bırakıldığı tespit edilmiştir. Belediye bu yöntemle kanuna aykırı olarak ihaleleri pazarlık usulü ile tek kişiye vermiştir.

   Yukarıda ayrıntılı olarak açıklanan gerekçelerle, belediyenin mülkiyetinde bulunan taşınmazların pazarlık usulü ile kiralanması mümkün olmayıp mevzuata aykırı bir işlem tesis edildiği değerlendirilmektedir.