Karşıyaka Belediyesinin 2018 yılı mali iş ve işlemlerinin incelenmesi esnasında Mali Hizmetler Müdürlüğü Gelir Birimi, Fen İşleri Müdürlüğü ve İmar ve Şehircilik Müdürlüğünden

alınan asansörlü bina sayıları arasında farklılıklar bulunduğu tespit edilmiştir.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun Matrah başlıklı 7 nci maddesi bina vergisinin matrahının emlak vergi değeri olduğunu, Vergi değerini tadil eden sebepler başlıklı 33 üncü maddesi hali hazırda var olan bir binaya asansör konulması veya mevcut asansörün binadan kaldırılmasının vergi değerini tadil edeceğini belirtmektedir.

Emlak Vergine Matrah Olacak Vergi Değerlerinin Takdirine İlişkin Tüzük’ün Bina vergi değerlerinin takdiri başlıklı ikinci kısmında yer alan Takdirde esas başlıklı 7 nci maddesinde vergi değerinin takdirinde bir binada asansör bulunup bulunmadığının dikkate alınması gerektiğini ifade edilmektedir. Bir binada asansör bulunması durumunda bu asansörün binanın vergi değerini nasıl etkileyeceği hususu da aynı tüzüğün İnşaat maliyet bedelinin hesaplanması başlıklı 20 nci maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Söz konusu maddede hesaplanan metrekare normal inşaat maliyet bedeline asansörlü binalarda ayrıca % 6 oranında ilave yapılacağı belirtilmiştir.

Buraya kadar anlatılanlardan anlaşılan husus bir binada asansör bulunması durumunda bu binanın emlak vergisine esas vergi değerinin bu asansör tesisatının da dikkate alınarak tespit edileceğidir. Bu bağlamda Emlak Vergisinin kendilerine yatırıldığı belediyelerin sınırları içinde bulunan asansörlü binalara ilişkin bir envantere sahip olmaları gerekmektedir.

Karşıyaka Belediyesinde yapılan Emlak Vergisine ilişkin denetimlerde belediyenin sınırları içinde 14.423 adet asansörlü bina bulunduğu tespiti yapılmıştır.

Diğer taraftan Karşıyaka Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü Görev ve Çalışma Yönetmeliğinde belediye içinde, ilgilisi tarafından hazırlanan yapılara ait mimari, zemin etüdü, betonarme-statik, elektrik, mekanik tesisat projelerinin incelenip, tasdik edilerek Yapı Ruhsatı düzenlemek ve verilmiş olan yapı ruhsatlarına göre tamamlanmış olan binalara yapı kullanma izin belgesi düzenlemek müdürlüğün görevleri arasında sayılmıştır. Yapı ruhsatına esas projelerin incelenmesiyle hangi yapıda ne gibi teferruatların bulunduğu müdürlük tarafından bilinecektir. Bu bağlamda gerek yapı ruhsatı gerekse yapı kullanma izin belgesi verilen binalarda asansör bulunup bulunmadığının bilgisinin de söz konusu müdürlük kayıtlarında bulunması gerekecektir. Fakat müdürlükte bu çerçevede yürütülen denetim ve incelemelerde belediye içinde yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni belgesi verilmiş binalardan içinde asansör tesisatı bulunanlara ilişkin, bütünsel bir yaklaşımla değerlendirme yapmaya imkan verecek verinin bulunmadığı görülmüştür. Özetle söz konusu müdürlüğün belediye içinde yapı kullanma izni verdiği binalardan kaçında asansör bulunduğunu bilmediği tespit edilmiştir.

Belediye sınırları içindeki yapılarda bulunan asansörlerin periyodik kontrol faaliyetleri Fen İşleri Müdürlüğü gözetiminde, “Asansör İşletme, Bakım ve Periyodik Kontrol

Yönetmeliği”, “Asansör Periyodik Kontrolleri İçin Yetkilendirilecek A Tipi Muayene Kuruluşlarına Dair Tebliğ (SGM: 2015/24)” ve “Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği” uyarınca belediye tarafından yetkilendirilmiş A tipi muayene kuruluşu tarafında yerine getirilmektedir. Söz konusu muayene kuruluşu, kontrol edeceği asansörlerin bilgilerini ilgili idareden alacaktır. Somut olayda ilgili idare Karşıyaka Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü olmaktadır. Bu bağlamda Karşıyaka Belediyesi’nde 2018 yılında yürütülen periyodik kontrol, tescil öncesi periyodik kontrol ve takip kontrolü sayıları incelendiğinde toplamda 10.285 adet işlem yapıldığı görülür. Fakat bu sayı toplam sayıdır ve yanıltıcıdır. Zira bir binada bulunan asansör için muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrol veya tescil öncesi periyodik kontrol yapılmış ve bu asansör için kırmızı-güvensiz veya sarı-kusurlu etiket düzenlenmiş olsun. Bu durumda bu asansör için ilgili mevzuatı uyarınca belli süreler içinde yeniden kontroller yapılması gerekmektedir. Bu yapılan ikinci ve devamındaki kontrollerse takip kontrolü olarak adlandırılmaktadır. Muayene kuruluşunun ilgili idareye sunmuş olduğu raporlarda bu binadaki asansör için en az 2 kayıt oluşturulacaktır, oysaki muayene edilen asansör tektir. Bundan dolayı

10.285 sayısının takip kontrolü sayısından arındırılarak tekilleştirilmesi gerekmektedir. Bu tekilleştirme işlemi yapıldığında 10.285 sayısının 6.154’e düştüğü görülür.

Şu aşamada Karşıyaka Belediyesi’nin 3 ayrı biriminden alınan asansörlü bina sayıları şu şekildedir:

Tablo 6: Müdürlük Kayıtlarına Göre Asansörlü Bina Sayıları

Şu haliyle durum değerlendirildiğinde Belediyenin birimleri arasında kopukluk olduğu, ilgili mevzuatında kendilerine verilen görevlerin yerine getirilmesi esnasında idarenin kendi içindeki birimleri arasında dahi koordinasyonun ve iletişimin sağlanamadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Kamu idaresi cevabında; "Müdürlükler arasındaki farklar ile ilgili Mali Hizmetler Müdürlüğü(Gelir Birimi) ve İmar ve Şehircilik Müdürlüğü tarafından asansörlü binaların sayıları ile ilgili bilgi ve belge talep edilecektir." denilmektedir.

Sonuç olarak İdare cevabında bulguda belirtilen hususlara iştirak etmiştir. Belediye sınırları içindeki binalardan hangilerinde asansör bulunup bulunmadığı bilgisinin, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerini düzenleyen İmar ve Şehircilik Müdürlüğünde olması beklense

de somut olayda bu bilgiyi topluca inceleyip bir sonuca ulaşmaya imkan verecek bilgilerin söz konusu birimde bulunmadığı görülmüştür. Oysaki İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün elindeki bilgilerle gerek Mali Hizmetler Müdürlüğü Gelir Birimini gerekse de Fen İşleri Müdürlüğünü beslemesi gerekmektedir. Nihayetinde bu besleme Belediyeye Emlak Vergisi ve Asansör Muayene Ücreti İdare Payı olarak yani gelir olarak dönecektir. Bu döngü çalıştırılmadığı sürece bu gelirler, ancak vatandaşın belediyeye bu yöndeki başvurularıyla elde edilebilecektir. Diğer taraftan Fen İşleri Müdürlüğü yetkilileri refakatinde 2018 yılında muayene edilen asansör sayısı ile Gelir Birimi kayıtlarına asansörlü olması dolayısıyla emlak vergisi % 6 oranında daha yüksek tahakkuk ve tahsil edilen asansörlü bina sayısı arasındaki farklılığın sıfırlanabilmesi için Belediye tarafından yetkilendirilmiş bulunan A tipi muayene kuruluşunun kapasitesini artırması yönünde çalışmaların yapılması ve bu binalardaki asansörlerin de muayenesi sonrasında muayene ücretinden belediye payı olarak adlandırılmış gelirin Belediye tarafından elde edilmesi gerekmektedir. Bahsedilen döngülerin çalışır hale getirilip getirilmediği, birimler arasındaki iletişim ve koordinasyon eksikliğinin giderilip giderilmediği konularının takip eden denetim dönemlerinde izlenmesi gerekmektedir.