Belediyenin varlıklarına yönelik amortisman kayıtlarının incelenmesinde, taşınmazlara ayrılan amortismanların hatalı olarak uygulandığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde bir yıldan fazla kullanılabilen ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan maddi duran varlıklar için amortisman ayrılacağı belirtilmiştir. Adı geçen Yönetmelik’in 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının niteliği ve işleyişinin açıklandığı 202’nci ve 203’üncü maddelerinde ise söz konusu hesabın maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılacağı ve maddi duran varlıklar hesapları için ayrılan amortisman tutarlarının yıl sonunda bu hesaba alacak, 630 Giderler Hesabına borç kaydedileceği belirtilmiştir.

04.11.2015 tarihli ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Amortisman ve Tükenme Paylarına İlişkin 47 sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nin “Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları” başlıklı 6’ncı maddesinde amortisman ve tükenme payı süresinin duran varlıkların aktife girdiği yıldan başlayacağı belirtilmiş ve Tebliğ’in eki listesinde boru hatları, su isale hatları, kanalizasyon hatları için yıllık

%2,5, yollar ve su kuyuları için %5, diğer yeraltı ve yerüstü düzenleri için %5, binalar için %2 oranlar üzerinden amortisman ayrılması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Diğer yandan Yönetmelik’in 491’inci maddesinde; idarelerce tutulacak defterler arasında duran varlıklar amortisman defterinin olduğu ve bu deftere nasıl kayıt yapılacağı ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Tebliğ’in 9’uncu maddesinde de; amortismana tabi her bir varlığın duran varlıklar amortisman defterine kaydedileceği belirtilmiştir.

Belediyenin varlıkları ve varlıklarına yönelik amortisman kayıtlarının incelenmesi neticesinde bazı varlıklara yönelik hiç amortisman ayrılmadığı, bazı varlıklar için ise muhasebe kayıtlarında yer alan değerinden daha yüksek amortisman ayrıldığı tespit edilmiştir. Esasında Belediyenin 2023 yılı bilançosunda 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nda yer alan tutarın gerçeği yansıtmaması, Belediyenin aktifinde bulunan duran varlık tutarının ve çeşidinin fazla olmasından, her birinin aktife giriş tarihlerinin ve amortisman oranlarının farklı olmasından ve de duran varlıklar amortisman defterinin kullanılmıyor olmasından kaynaklanmaktadır.

Amortisman kayıtlarının hatalı tutulması Belediyenin bilançosunda 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında yer alan tutarın hatalı görünmesine, faaliyet sonuçları tablosunda ise 630 Giderler Hesabının eksik görünmesine yol açmıştır.

Kamu İdaresi cevabında; Yönetmelik hükümlerine göre tükenme payı süre ve oranları dikkate alınarak amortisman işlemlerinin yapılmaya çalışıldığını, Yönetmelikte belirtilip İdarece tutulması gerekli olan defterlerden olan Duran Varlıklar Amortisman Defteri için de halihazırda kullanılan paket programın lisans sahibi firma tarafından gerekli çalışmaların yapılacağını belirtmiştir. Ancak İdare her ne kadar Yönetmelik hükümlerine uygun bir şekilde tükenme payı ve süre oranlarını dikkate alarak amortisman işlemlerini yapmaya çalışmakta ise de nihayetinde Belediye’nin aktifinde bulunan duran varlık sayısının ve çeşidinin çokluğu, her birinin aktife giriş tarihlerinin ve amortisman oranlarının farklı olduğu, farklı birimlerden farklı zamanlarda gönderilen bilgilere istinaden ilgili kayıtların ise anlık değerlendirmeler sonucu manuel olarak girildikleri ve girişlerin tutarlı ve senkronize bir uyumluluk sergilemesini teminen de duran varlıklar amortisman defterinin kullanılmıyor olduğu gerçeği dikkate alındığında taşınmazlara ayrılan amortismanların hatalı olarak uygulanmasının kaçınılmaz olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim incelemelerde daha önce de değinildiği üzere bazı varlıklara yönelik hiç amortisman ayrılmadığı, bazı varlıklar için ise muhasebe kayıtlarında yer alan değerinden daha yüksek amortisman ayrıldığı görülmektedir.

Sonuç olarak, Belediyeye ait varlıkların faydalı ömürlerinin takibinin sağlanabilmesi için amortisman kayıtlarının sağlıklı bir şekilde tutulması gerekmektedir.