Yapılan incelemede, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 12’inci maddesine

aykırı olarak Büyükşehir Belediye Meclisinin Başkanı olan Büyükşehir Belediye Başkanının, aynı zamanda şirketlerin yönetim kurulu başkanlığı görevini de yürüttüğü görülmüştür.

İZFAŞ - İzmir Fuarcılık Hizmetleri Kültür ve Sanat Anonim Şirketi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümleri gereğince Anonim Şirket statüsündedir. Şirketin Yönetim kurulu Başkanı olarak İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı görev yapmaktadır.

6102 sayılı TTK’nın “Özel kanunlara bağlı anonim şirketler” başlıklı 330’uncu maddesinde “(1) Özel kanunlara tabi anonim şirketlere, özel hükümler dışında bu kısım hükümleri uygulanır.” hükmü ve Kanun’un Anonim Şirketlere ilişkin “Amaç ve konu” başlıklı 331’inci maddesinde “(1) Anonim şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir.” hükmü yer almaktadır.

TTK’nın bu hükümleriyle 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun Şirket kurulması başlıklı 26’ncı maddesinin, “ (1) Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler.” şeklindeki hükmü birlikte değerlendirildiğinde; belediyeler tarafından kurulan şirketlerin, mahalli ve müşterek nitelikte olup kanunlarda gösterilen kamu hizmetlerini yerine getirmek üzere kurulmuş, diğer bir anlatımla ana sözleşmelerindeki faaliyet konuları kanunlarda belirlenen belediye hizmetleri ile sınırlandırılmış özel hükümlere tabi anonim şirketler olduğu anlaşılmaktadır.

Açıklanan şekliyle faaliyet konuları mahalli ve müşterek kamu hizmetleri ile sınırlandırılan belediye şirketlerinin bu sınırlandırma dışında 6102 sayılı TTK’nın anonim şirketlere ilişkin hükümlerine tabi olduğu açıktır.

Bu çerçevede, belediyeler tarafından kurulan şirketlerin yönetim kurullarının ve genel kurullarının ayrı ayrı teşekkül ettirilmesi ve uygulamada bunların 6102 sayılı TTK’da düzenlenen görev ve sorumluluklarına ilişkin hükümlere uygun şekilde çalışması gerekmektedir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesinin,

“i) Bütçe içi işletme ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına karar vermek.” şeklindeki hükmü gereğince Büyükşehir Belediye Meclisi hem şirketlerin kurulmasına yani belediye bütçesinden kuruluş sermayesi vermeye hem de sermaye artışına karar vermekle yetkilidir.

Bunun yanında 6102 sayılı TTK’nın Anonim Şirketlerde Genel Kurulun görev ve yetkilerini düzenleyen 408 inci maddesinin,

1. Genel kurul, kanunda ve esas sözleşmede açıkça öngörülmüş bulunan hâllerde karar

   alır.

   
   

2. Çeşitli hükümlerde öngörülmüş bulunan devredilemez görevler ve yetkiler saklı kalmak üzere, genel kurula ait aşağıdaki görevler ve yetkiler devredilemez:

   1. Esas sözleşmenin değiştirilmesi.

   2. Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları.

   3. Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile görevden alınması.

   4. Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık kâr üzerinde tasarrufa, kâr payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kâra katılması dâhil, kullanılmasına dair kararların alınması.”

      şeklindeki hükmü gereğince, Büyükşehir Belediye Meclisleri 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesi hükümlerinde belirlenen yetkilerine ek olarak; yönetim kurulunu ibra etmek, görevden almak, denetçi seçmek, mali tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu görüşmek ve karar almakla yetkilidir.

      Nitekim Büyükşehir Belediye Meclisi 16.10.2019 tarih ve 97409404-301.05.882 sayılı kararı ile kendi üyelerinden bir temsilci seçerek Büyükşehir Belediyesinin iştiraki olan şirketlerin genel kurullarını bu temsilcinin katılması ile gerçekleştirmiştir. Söz konusu kararda Ticaret Bakanlığı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan genel nitelikli düzenlemeler ile belediye şirketlerinin ticaret siciline tescil edilebilmesi için şirket genel kurulu adına hareket etmek üzere Büyükşehir Belediye Meclisince temsilci seçilmesinin zorunlu tutulduğuna yer verilmiştir.

      Bahsedilen yasal düzenlemeler ve yetkili kurumların uygulaması çerçevesinde Büyükşehir Belediye Meclisinin belediye şirketleri için genel kurul yetkisinde olduğu anlaşılmaktadır.

      5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinin,“ (1) …. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler.” şeklindeki hükmü Belediye Başkanı dışındaki belediye meclisi üyesi olmayan yöneticilerin bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabileceğini düzenlemiştir

      Büyükşehir Belediye Başkanının başkanı olduğu şirket yönetim kurulunu ibra etmek ve şirkete ilişkin kanunda düzenlenen diğer genel kurul yetkilerini kullanmak üzere Büyükşehir Belediye Meclisine Başkanlık etmesi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Genel Kurulun devredilemez görev ve yetkilerine ilişkin 408’inci maddesine aykırılık teşkil etmektedir.

      Bu itibarla, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 12’inci maddesi hükmü gereğince Büyükşehir Belediye Meclisinin Başkanı olan Büyükşehir Belediye Başkanının, aynı zamanda anılan Kanun hükümlerince kurulan şirketlerin yönetim kurulu başkanı olması sözü edilen mevzuat hükümlerine uygun değildir.