İdare tarafından satışı yapılan taşınmazlara ilişkin muhasebe kayıtlarında hatalar bulunduğu görülmüştür.

  1. Satışı Yapılan Taşınmazların Satış Bedelleri Üzerinden Kayıtlardan Çıkarılması

    İdare tarafından taşınmaz satış ihalelerine istinaden gerçekleştirilen taşınmaz satışlarına ilişkin muhasebe kayıtlarının, taşınmazların kayıtlı değeri üzerinden değil, ihalenin sonuçlandırıldığı teklif tutarı üzerinden gerçekleştirildiği görülmüştür.

    Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin Maddi Duran Varlıkları düzenleyen 187’nci; 250-Arazi ve Arsalar Hesabına ilişkin 189’uncu; 251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabına ilişkin 191’inci ve 252-Binalar Hesabına ilişkin 193’üncü maddelerinde; satılan taşınmazların kayıtlı değerleri üzerinden kayıtlardan çıkarılacağı ve kayıtlı bedel ile satış bedeli arasındaki olumlu/olumsuz farkların 600/630 no.lu hesaplara, satış bedellerinin ise 100- Kasa veya 102-Bankalar Hesabına ve ilgili bütçe hesaplarına kaydedileceği belirtilmiştir.

    Yapılan incelemede; 2022 yılında İdare tarafından toplam 63.695.911,10 TL karşılığında 77 adet arsa satışı yapıldığı ve bu taşınmazların idarede kayıtlı değerlerinin toplam 8.833.673,50 TL olduğu ve söz konusu taşınmazların muhasebe kayıtlarından satış bedeli üzerinden çıkarıldığı tespit edilmiştir.

    Taşınmaz satışlarının satış bedeli üzerinden muhasebeleştirilmesi; 250-Arazi ve Arsalar Hesabından çıkış yapılması gereken değerden daha fazla bir değerin çıkmasına yol açmaktadır. Ayrıca, satış işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde 600-Gelirler ve 630-Giderler Hesaplarının kullanılmaması, bu hesaplara ait tutarların Faaliyet Sonuçları Tablosuna doğru bir şekilde aktarılmamasına neden olmaktadır.

    Yukarıda yer verilen muhasebe işlemlerinin 2022 yılında yapılmaması nedeniyle, bilançoda 25-Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubu, faaliyet sonuçları tablosunda ise 600- Gelirler Hesabı ve 630-Giderler Hesabı hatalı tutarlarla yer almıştır.


    Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, taşınmazların satışına ilişkin çıkış kaydının kullanılan program tarafından yapıldığı, taşınmazların kayıtlı değeri üzerinden çıkış işleminin sağlanması için program güncellemesi yapılacağı ve buna müteakip kayıtlı değer üzerinden çıkış işlemine başlanacağı bildirilmiştir.

    Sonuç olarak, İdare tarafından satışı peşin yapılan taşınmazların muhasebe kayıtlarının yukarıda açıklandığı şekilde usulüne uygun olarak yapılması gerekmektedir.

  2. Diğer Faaliyet Alacakları Hesabının Hatalı Kullanılması


İdare tarafından peşin satılan taşınmazların satışına ilişkin muhasebe kayıtlarının hatalı yapıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin arazi ve arsalar hesabına ilişkin olarak, “Hesabın Niteliği” başlıklı 188’inci maddesinde, arazi ve arsalar hesabının kamu idarelerinin her türlü arazi ve arsaları ile bunlardan tahsise konu edilenlerin izlenmesi için kullanılacağı,

“Hesabın İşleyişi” başlıklı 189’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının b-1 bendinde; satılan arsa ve arazilerin, bir taraftan kayıtlı değeri ile 250-Arazi ve Arsalar Hesabına alacak, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumlu farkın 600-Gelirler Hesabına alacak, satış bedelinin 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, satış bedeli ile kayıtlı değer arasındaki olumsuz farkın 630-Giderler Hesabına borç; diğer taraftan satış bedelinin 800- Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedileceği,

b-2 bendinde ise, taksitle satılan arsa ve arazilerin, kayıtlı değerinin bu hesaba, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumlu farkın 600-Gelirler Hesabına alacak, satış bedelinden doğan alacakların ilgisine göre 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı veya 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına borç, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumsuz farkın ise 630- Giderler Hesabına borç kaydedileceği,

hüküm altına alınmıştır.


Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, peşin olarak satılan arsa ve arazilerin satış bedelleri ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, taksitle satılan arsa ve arazilerin satış bedelinden doğan alacakların ise ilgisine göre 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı veya 227-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına borç kaydedilmesi gerekmektedir.


Yapılan incelemede, idarenin 2022 yılı içerisinde peşin olarak satışını yaptığı 77 adet taşınmazın satış bedeli olan 63.695.911,10 TL tutarın 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara kaydedilmesi gerekirken, taksitle satılan arsa ve arazilerin satış bedelinden doğan alacakların kaydedileceği 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabında muhasebeleştirildiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, peşin satılan taşınmaz bedellerinin 127-Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı’na kaydedilmesi ile ilgili olarak, söz konusu hesaba kayıt yapılmasının sebebinin alıcılara 15 gün süre verilerek, tahsilattan önce tahakkuk girilmesi olduğu ifade edilmişse de, peşin taşınmaz satışlarında taşınmazın devri sırasında tahsilat yapılması gerekmekte olup tahsilat yapılmadan devir işlemlerinin gerçekleştirilmemesi uygun olacaktır.

Sonuç olarak, İdare tarafından satışı peşin yapılan taşınmazların muhasebe kayıtlarının yukarıda açıklandığı şekilde usulüne uygun olarak yapılması gerekmektedir.


Kararla ilgili sorunuz mu var?