Belediye tarafından aynı nitelikteki bazı mal ve malzeme alımlarının, ihale yapılmadan ihtiyaç doğduğu zamanlarda doğrudan temin yöntemi ile gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller

olduğu belirtilmiş olup mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde uygulanacak olan ihaleler Kanun’un 18’inci maddesinde sayılmıştır. Doğrudan temin usulü, ihale usulleri arasında sayılmamış olup Kanun’un 22’nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen durumların oluşması halinde kullanılabilecektir.

Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının d bendinde;

“Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.” hükmü yer almaktadır.

Mevzuat hükmünde belirtilen parasal sınırlar Kamu İhale Tebliğ’leri ile her yıl güncellenmektedir. Büyükşehir belediyesi sınırları içinde yer alan idareler için uygulanacak sınır; 2017/1 tebliğ numaralı Kamu İhale Tebliği ile 01.02.2017-31.01.2018 tarihleri arasında 58.555,00 TL(Ellisekizbinbeşyüzellibeş Türk Lirası), 2018/1 tebliğ numaralı Kamu İhale Tebliği ile 01.02.2018-31.01.2019 tarihleri arasında 67.613,00 TL (Altmışyedibinaltıyüzonüç Türk Lirası) olarak belirlenmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22.5.1.2’nci maddesinde ise;

“Ayrıca, 4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.” denilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar uyarınca, idarelerin ihtiyaçlarını karşılamak için temel ihale usulü olan açık ihale usulünü veya belli istekliler arasında ihale usulünü kullanması gerekmektedir. Diğer alım yöntemlerinin kullanılmasına ilişkin olarak Kanun’un ilgili maddelerinde belirtilen özel şartların oluşması zorunludur. Kanun’un 22’nci maddesinin d bendi çerçevesinde yapılan alımlar nispeten küçük ve günlük ihtiyaç niteliğinde olan veya planlanamayan ihtiyaçların hızlı bir şekilde karşılanması amacıyla kullanılmaktadır. Kanun’un 22’nci maddesinin d bendinde belirtilen sınırların altında kalınarak aynı nitelikteki malların belirli dönemlerde adı geçen madde hükümleriyle alınması Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir.

Yapılan incelemede, yıl boyunca ya da yıl içinde belirli dönemlerde aynı nitelikte mal alımlarının olduğu ve aşağıdaki tabloda KDV hariç toplam maliyetlerinin gösterildiği bu alımların temel ihale usulleri ile yapılabilecek olmasına rağmen doğrudan temin limitinin altında kalmak amacıyla parçalara bölünerek temin edildiği görülmüştür. Belediyenin ihtiyacı planlanabilen ve yıl içinde belirli dönemler itibariyle gerçekleştirilen mal ve malzeme alımlarının Kanun’un temel ihale usulleriyle yapılması gerektiği düşünülmektedir.

Tablo 9: Yıl İçinde Doğrudan Temin Yöntemi ile Yapılmış Aynı Nitelikteki Alımlar ve Toplam Tutarları (TL)

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemiz farklı birimlerince ancak aynı nitelikli malzeme alımlarının yıl içerisinde ihale yapılmak suretiyle alımının gerçekleştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.

Söz konusu alımlara ilişkin mal, malzeme ve hizmetlerin tespitinin bütçe döneminde ayrıntılı bir şekilde harcama birimlerince tespiti yapılıp, bilgilerin konsolide edilip Kamu İhale Kanunu 22’inci maddesi ve Kamu İhale Genel Tebliği 22’inci maddesi hükümleri çerçevesinde ihale usulü ile alımı yapılması için gerekli planlama yapılacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından söz konusu mal ve malzeme alımlarının bütçe yılı içerisinde ayrıntılı olarak harcama birimleri tarafından tespit edileceği ve mevzuat hükümleri çerçevesinde alımların ihale usulleri ile yapılmasının planlanacağı ifade edilmiş

olup yıl içerisinde belirli dönemlerde yapılan ve planlanabilir olan aynı nitelikteki mal ve malzeme alımlarının 4734 sayılı Kanun’da belirtilen temel ihale usulleriyle yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.